Tuy nhiên, các dự án thuộc chương trình giảm ngập chỉ được giao hơn 17.400 tỷ đồng. Làm cách nào để đủ tiền thực hiện các dự án đang là bài toán cấp thiết cần lời giải.
Đô thị hóa quá nhanh, chống ngập chậm
Những cơn mưa vào đầu tháng 6 vừa qua khiến nhiều tuyến đường ở các quận nội và ngoại thành TP.HCM ngập sâu trong nước. Trong đó, có những nơi ngập gần nửa mét, cảnh người dân chạy xe bì bõm trong nước lại tái diễn.
Điều đáng nói là tình trạng ngập nặng diễn ra khi thời gian này mới là đầu mùa mưa, lượng mưa cũng chưa lớn.
Những tuyến đường hễ mưa là ngập, trở thành nỗi ám ảnh của người dân có thể kể đến như: Tô Ngọc Vân, Lê Văn Việt, Kha Vạn Cân, Nguyễn Văn Khối, Thảo Điền, Quốc Hương, Nguyễn Văn Hưởng, Dương Văn Cam, Đặng Thị Rành ở TP Thủ Đức; đường Ba Vân, Trương Công Định, Bàu Cát (Tân Bình); Phan Anh, Hồ Học Lãm (Bình Tân); Lê Đức Thọ, Quang Trung (Gò Vấp); Bạch Đằng (Bình Thạnh)...
Ông Vũ Văn Điệp, Giám đốc Trung tâm Quản lý hạ tầng kỹ thuật thuộc Sở Xây dựng TP.HCM, cho biết thành phố còn nhiều dự án công trình chống ngập chưa thể triển khai và cũng còn nhiều công trình dở dang chưa xong.
 |
| Học sinh bì bõm dắt xe dưới nước. |
“Thực tế, khi thực hiện các dự án trên gặp rất nhiều khó khăn, trong đó nguồn vốn là rào cản rất lớn dẫn đến tiến độ chậm và hệ thống chống ngập chưa đồng bộ. Cùng đó là việc mời gọi đầu tư đối với lĩnh vực thoát nước, chống ngập hạn chế do thiếu cơ chế thu hút nhà đầu tư”, ông Điệp nói.
Theo Sở Xây dựng, TP.HCM cần hơn 100.000 tỷ đồng cho 120 dự án giảm ngập và xử lý nước thải giai đoạn 2021-2025. Tuy nhiên, các dự án thuộc chương trình giảm ngập nước chỉ được giao hơn 17.400 tỷ đồng.
Trong 2 năm thực hiện chương trình giảm ngập, nguồn vốn được giao chỉ hơn 6.700 tỷ đồng và mới giải quyết được 5/18 tuyến đường ngập do mưa, 7 tuyến đường ngập do thủy triều.
Trong khi đó, việc mời gọi đầu tư đối với lĩnh vực thoát nước, chống ngập vẫn còn hạn chế, chưa khuyến khích được các nguồn lực bên ngoài tham gia.
Chưa kể, các quy hoạch thoát nước trước đây của TP không còn phù hợp với tốc độ đô thị hóa quá nhanh.
Cần cơ chế xã hội hóa, thu phí chống ngập?
Theo PGS.TS Hồ Long Phi, nguyên Viện trưởng Viện Nước và biến đổi khí hậu, cách đây hơn 10 năm, toàn TP.HCM có tới 150 điểm ngập, hầu hết tập trung ở các quận trung tâm.
Lúc đó, thành phố đã đầu tư hơn 50.000 tỷ đồng từ vốn vay ODA và đã cơ bản giải quyết tình trạng ngập cho khu vực trung tâm như cải tạo kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, Tân Hóa - Lò Gốm, Tàu Hũ - Bến Nghé…
Tuy nhiên, hiện nguồn kinh phí cho các dự án chống ngập bị thu hẹp dần. Tình trạng ngập không những diễn ra ở trung tâm mà lan ra các khu vực vùng ven ngoại thành.
Trong giai đoạn 2016-2020, TP.HCM cần 96.527 tỷ đồng để chống ngập nhưng huy động từ ngân sách, xã hội hóa cũng chưa được một nửa khiến việc chống ngập chắp vá, không giải quyết tận gốc.
Từ thực tế khó khăn nguồn vốn dẫn tới hầu hết dự án đều bị chậm tiến độ, hoặc chưa thể triển khai, ông Long cho rằng cần phải xây dựng được cơ chế thu hút các nguồn vốn xã hội đầu tư hệ thống thoát nước, bởi nguồn vốn từ xã hội rất lớn.
Chỉ có như vậy mới đủ nguồn kinh phí để có thể đồng bộ hóa toàn bộ hệ thống thoát nước cho thành phố và các dự án này mới triển khai nhanh.
Tuy nhiên, cơ chế đó như thế nào, có đủ sức hấp dẫn nhà đầu tư hay không, lại là câu chuyện cần phải bàn. Bởi trong khi các dự án hạ tầng khác dễ thu hút đầu tư vì có thể cho thu phí để thu hồi vốn, các dự án cấp thoát nước khó hơn nhiều.
“Nhưng cũng cần nghiên cứu việc thu phí chống ngập, vì việc này đã được thực hiện ở một số nơi trên thế giới. Còn thu thế nào, thu của ai, mức thu bao nhiêu sẽ cần một đề án nghiên cứu tổng thể”, ông Long nói.
Cùng quan điểm, GS.TSKH Lê Huy Bá, Khoa Quản lý môi trường, trường Đại học Công nghiệp TP.HCM cho rằng tình trạng ngập ở TP.HCM do ảnh hưởng từ rất nhiều yếu tố như biến đổi khí hậu, mực nước tăng cao, lượng mưa thay đổi…
Trong khi đó, hầu hết công trình chống ngập hiện nay chưa đáp ứng được tác động của những yếu tố khách quan này.
Hệ thống kiểm soát triều cường chưa hoàn thiện và khép kín, hệ thống thoát nước chưa được đầu tư đầy đủ hoặc chưa đáp ứng được tình trạng thoát nước thực tế.
Để có vốn đầu tư dự án chống ngập, thành phố nên kêu gọi các nhà đầu tư tham gia triển khai các dự án chống ngập theo hình thức xã hội hóa.
Theo ghi nhận, hiện nay loạt hạng mục của dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng tại TP.HCM hầu như không có công nhân làm việc dù đã tái khởi động hạng mục cống Mương Chuối từ đầu năm 2023.
Ngoài cống Mương Chuối, dự án chống ngập 10.000 tỷ đồng tại TP.HCM còn có 5 cống khác gồm: Cống Bến Nghé, cống Phú Xuân, cống Cây Khô, cống Phú Định, cống Tân Thuận và một đoạn đê kè - cầu kinh Bà Bướm. Các hạng mục này đã ngừng thi công từ tháng 8/2020 cho đến nay, dù đã hoàn thành 85-97% tiến độ.
Dự án chống ngập này được triển khai từ năm 2016. Tuy nhiên, trong quá trình thi công, dự án đã tạm ngưng nhiều lần vì vướng giải phóng mặt bằng, khó khăn về vốn (gia hạn khoản tín dụng)... Hiện, UBND TP.HCM tiếp tục tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn để dự án sớm hoàn thành, đưa vào vận hành, khai thác.
Tủ sách Xã hội giới thiệu những cuốn sách hay và mới về các chủ đề từ thời sự, chính trị, đến giao thông, hạ tầng... Tủ sách đồng thời cung cấp nhiều kiến thức, dữ liệu để độc giả hiểu nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội.
