“Từ năm 2004 chỉ có một mỏ đá hoạt động nhưng sau đó có thêm nhiều mỏ đá nên lưu lượng xe tải ra vào rất đông đúc. Hiện có hơn 1.000 chuyến/ngày đêm ra vào mỏ. Có trên 1.000 hộ dân bị ảnh hưởng do các hoạt động khai thác, vận chuyển đá ra vào các mỏ” - ông Huỳnh Thanh Phương, Phó chủ tịch UBND xã Phước Tân, TP Biên Hòa, Đồng Nai, cho biết như vậy.
Xe chạy “lụi”
Qua thời gian dài theo dõi hàng trăm xe ra vào khu vực mỏ đá Tân Cang, chúng tôi phát hiện nhiều xe tải đã hết đăng kiểm nhưng vẫn lưu hành. Cụ thể, lúc 14h30 ngày 20/5, chiếc tải ben chạy bạt mạng trên đường Đinh Quang Ân hướng vào các mỏ đá Tân Cang.
Chiếc tải ben này do ông P. làm chủ, ngày kiểm định cuối cùng gần nhất của xe là 25/12/2013, buộc phải kiểm định lại ngày 25/3/2014, nhưng đến nay vẫn chưa kiểm định lại.
Qua tìm hiểu, chúng tôi xác định thêm nhiều xe chở đá hết hạn kiểm định vào giữa năm 2014. Theo một người công tác trong ngành đăng kiểm, nếu những xe này đã đăng kiểm lại thì hệ thống kiểm soát sẽ lưu lý lịch đăng kiểm. “Có thể nói đây là những xe chạy “lụi” hoặc dán tem đăng kiểm giả để chạy” - vị này khẳng định.
Không ít tài xế chạy xe ben chở đá tại các mỏ ở Tân Cang cho biết phần lớn xe chở đá đều quá tải, nhiều xe hết hạn đăng kiểm nhưng vẫn chạy thoải mái. Tài xế tên Đạt (quê Thái Bình), có sáu năm chạy xe ben chở đá tại các mỏ đá Tân Cang, nói: “Xe chở đá quá tải 1 - 2 tấn là chuyện thường”.
Theo tài xế Đạt, một ngày làm việc từ 7h sáng đến 17h, trung bình chạy 6 - 7 chuyến từ Tân Cang đi Nhơn Trạch, lương 8 triệu đồng/tháng. “Còn đối với những tài xế chạy theo chuyến, họ chịu áp lực thời gian nên thường chạy nhanh vượt ẩu dễ gây tai nạn lắm” - anh Đạt kể.
Theo một chủ gara chuyên vá vỏ, bơm hơi cho xe ben chở đá trong khu vực mỏ đá Tân Cang, đa số dàn xe chở đá đều là xe Trung Quốc, thường hết hạn đăng kiểm. “Mười xe thì hết chín xe chở quá tải, mỗi lần nhìn nó chạy mà thấy ghê” - ông này nói.
 |
| Xe ben chở đá từ mỏ Tân Cang (Đồng Nai) vô tư chạy, bất chấp thanh tra giao thông đang chốt tại cây xăng số 14 (đường Đinh Quang Ân, ấp Hương Phước, xã Phước Tân, TP Biên Hòa). |
Trên các tuyến đường ra vào mỏ đá Tân Cang, chúng tôi cũng nhiều lần chứng kiến các đoàn xe gắn logo như “Kim Hưng Long”, “Phát An”, “Minh Anh 1”, “Donacoop”... nối đuôi nhau chạy làm tung bụi mịt mù. Theo giới tài xế, đối với các xe có gắn logo ở đầu xe thì đây được coi như “bùa hộ mệnh”. “Loại xe này rất ít bị xử phạt. Nếu có thì chỉ phạt tượng trưng” - một tài xế cho hay.
Thoải mái qua chốt kiểm tra
Sáng 20/5, tại “chốt” cây xăng số 14 (ấp Hương Phước, xã Phước Tân), có ba người mặc áo thanh tra giao thông (TTGT) và hai người mặc sắc phục công an. Trong khi các nhân viên khác ngồi yên vị tại ghế trong quán nước thì một TTGT đứng sát mép đường ngó nghiêng nhưng hầu như không kiểm tra các xe ben chạy qua.
Lúc 7h50, viên thanh tra này đưa tay ngoắc một chiếc xe tải chở cát. Lập tức, tài xế cầm gì đó trong tay vào chuyền qua tay viên TTGT, rồi quay lại xe và đi luôn.
Theo ghi nhận, từ 7h40 - 10h25, các cán bộ tại chốt này chỉ kiểm tra chớp nhoáng một số xe tải nhẹ, chở đất cát, đồng thời để mặc hàng chục xe ben chở đá chạy qua.
Không riêng chốt cây xăng số 14, chốt kiểm soát trọng tải ở góc đường vào mỏ đá Tân Cang 5 (ấp Tân Cang, xã Phước Tân), cách chốt cây xăng số 14 khoảng 3 km cũng có tình trạng tương tự. Ghi nhận từ 9h30 - 10h30 ngày 21/5, có hàng trăm xe ben chở đá nối đuôi nhau chạy nghênh ngang qua chốt nhưng hoàn toàn không bị kiểm tra.
Một tài xế chở đá ra vào khu vực này nói: “Xe chở đá trong mỏ đi ra hầu hết đều quá tải. Có vậy mới sống nổi”. Một tài xế khác cũng khẳng định: “Không có xe nào là không chở quá tải. Chỉ cần đổ đá ngang thành thùng là quá tải rồi”.
Chỉ vào một chiếc xe phủ bạt chở đá chạy trên đường, chúng tôi hỏi: “Xe bốn giò này có quá tải không?”. “Đã nói thằng nào vào chở đá đi ra cũng quá tải hết!”, người đàn ông tỏ vẻ bực dọc.
Ngày 22/5, chúng tôi quay lại chốt kiểm tra ở gần cây xăng số 14. Tại chốt có ba nhân viên TTGT ngồi ở bàn làm việc. Ghi nhận từ 8h30 - 9h10 có trên 50 xe ben chạy qua trước mặt, phả bụi mịt mù nhưng các cán bộ này vẫn thản nhiên ngồi tại ghế nói chuyện.
Đặc biệt, thời điểm này xuất hiện một thanh niên chạy xe máy đến ngồi kế bên nhóm TTGT nói chuyện thân mật, một lúc sau thanh niên này đưa điện thoại cho một cán bộ TTGT nói chuyện với ai đó rồi bỏ đi.
Chiều cùng ngày, trong vòng 2 phút, tại chốt vào mỏ đá Tân Cang 5 chúng tôi ghi nhận có 11 xe ben chở đá từ trong mỏ đá đi ra và 10 xe ben vào mỏ lấy đá. Cũng giống như những lần trước, chốt kiểm soát này để hàng loạt xe ben chở đá ra vào thoải mái.
Bất chấp lệnh cấm chạy đêm
Khi ra lập các chốt kiểm tra ở mỏ đá, tháng 1/2015 UBND tỉnh Đồng Nai đã lưu ý với các cơ quan chức năng khu vực có nguy cơ tiềm ẩn tình trạng xe quá khổ, quá tải chạy chở đá cho mỏ Tân Cang.
Sở Giao thông vận tải đánh giá tuyến đường Đinh Quang Ân được thiết kế với tải trọng trục là 12 tấn, trọng lượng xe thiết kế là xe ba trục (có tổng tải trọng 30 tấn), lưu lượng xe thiết kế chỉ 50 xe/ngày.
Sở Giao thông vận tải yêu cầu cắm biển báo tải trọng trục 10T và gắn bảng cấm các loại xe có số lượng trục xe từ bốn trục trở lên. Trong đó có cấm các loại xe chở đá lưu thông từ 22h - 5h để đảm bảo thời gian nghỉ ngơi của người dân.
Lệnh là vậy, nhưng thực tế cho thấy lúc 23h ngày 21/5, có ít nhất năm xe ben chở đá từ mỏ đá Tân Cang 5 chạy qua chốt kiểm tra trên đường Đinh Quang Ân.
 |
| Đoàn xe ben chở đá nối đuôi nhau lọt qua chốt kiểm tra ở góc đường vào mỏ đá Tân Cang 5 (đường Đinh Quang Ân, ấp Tân Cang, xã Phước Tân, TP Biên Hòa, Đồng Nai). |
Còn tại chốt gần cây xăng số 14, lúc 23h30 ngày 21/5, không có cán bộ nào trực tại chốt. Đi khắp tuyến đường Đinh Quang Ân cũng không thấy biển báo giới hạn giờ giấc như chỉ đạo của tỉnh Đồng Nai. Đêm khuya, xe tải vẫn chạy ra chạy vào mỏ đá. Còn các chốt kiểm tra thì chỉ hoạt động cầm chừng.
Ông Trần Dương Vũ - Phó phòng quản lý đô thị UBND TP Biên Hòa cho biết: “Họp cũng kiến nghị cắm biển báo buộc các xe ra vào mỏ đá không đi từng đoàn, phải có khoảng cách 30m nhưng tài xế vẫn quá đáng, không tuân thủ”.
Theo ông Vũ, riêng xử lý quá tải, quá tốc độ đã có các lực lượng chuyên ngành được phân công, chính quyền không thể đứng ra xử lý.
“Chúng tôi chỉ đặt vấn đề những người được tỉnh phân công đứng chốt kiểm tra xe quá tải, quá khổ, quá tốc độ đang làm gì ở đó mà để dân than phiền xe chạy ẩu, đá rơi vãi?” - ông Vũ nói.
“Đề lô” rải khắp nơi
Các chủ xe ben chở đá đều có một đội ngũ “đề lô” làm nhiệm vụ cảnh giới, báo tin khi có động. Đội ngũ này thường “cắm chốt” ở một số điểm cơ quan chức năng hay kiểm tra hoặc “rải” khắp các quán cà phê dọc đường Đinh Quang Ân cũng như một số tuyến đường vào ra mỏ đá. Khi có động, các “đề lô” sẽ nhanh chóng báo cho cánh tài xế chở quá tải chủ động tránh né.
Nhiều ngày thâm nhập thực tế dọc trục đường Đinh Quang Ân, chúng tôi xác định có ít nhất năm người làm “đề lô”.
Sáng 22/5, khi có thông tin đoàn kiểm tra liên ngành tỉnh Đồng Nai đi kiểm tra xe quá tải thì hàng loạt xe ben chở đá trên đường Hàm Nghi (ấp Thiên Bình, xã Tam Phước) đồng loạt nép vào lề đường, nằm nối đuôi nhau dài cả nửa cây số.
Một tài xế nói huỵch toẹt: “Có đoàn liên ngành kiểm tra, giờ mà chạy nó đập chết”. 15 phút sau, khi mọi chuyện đã êm, cánh tài xế lại rồ ga phóng ra quốc lộ 51 chạy như bay.
Cùng ngày, tại quán cà phê đối diện với chốt kiểm tra của lực lượng liên ngành ở đầu đường vào mỏ đá Tân Cang 5, một người đàn ông mặc áo thun đỏ chạy vào gọi điện thoại dặn các tài xế hôm nay phải chạy đúng tải.
“Chạy đúng tải chứ không được chở đá ngang thùng nha. Thằng nào chở đầy chút xíu, ra đây mấy ổng sẽ kiểm tra phiếu cân. Quá mấy phần trăm cũng lập biên bản hết”, người đàn ông mặc áo thun đỏ nói.
Dặn tài xế xong, người đàn ông này quay sang hỏi người đàn ông mặc áo sơmi màu xám, ngồi phía sau mình: “10h mới cho chạy lại thoải mái hả chú Ba?”.
Người đàn ông mặc áo sơmi xám trả lời: “Mấy ổng dặn sao thì tao kể vậy”. Khi người đàn ông mặc áo sơmi xám vừa nói xong thì xuất hiện một chiếc xe tuần tra của lực lượng TTGT Đồng Nai chạy ngang qua.
Xe gây tai nạn chết người vẫn vô tư chạy
Sáng 22/5, tại tuyến đường Đinh Quang Ân (thuộc ấp Hương Phước, xã Phước Tân), chiếc xe 60L-8959 từng tông chết người vẫn đang tung hoành trên đường.
Đây là chiếc xe do tài xế Lê Thiêm Sáng lái, va chạm với chiếc xe đạp điện của ông Cù Chính Gân (60 tuổi, ngụ ấp Hương Phước) ngày 26/1, khiến ông Gân chết tại chỗ.
Con ông Gân là anh Cù Huy Hữu (33 tuổi) bức xúc nói: “Trong lúc tôi đang chờ các cơ quan chức năng làm sáng tỏ cái chết của cha tôi thì bất ngờ thấy chiếc xe này đã chở đá ra vào khu vực nhà tôi rồi”.
Anh Cù Huy Hữu còn nói sau khi thấy xe gây tai nạn thản nhiên chạy chở đá, anh có đến Cơ quan điều tra Công an TP Biên Hòa hỏi thì nhận được quyết định không khởi tố vụ án (ký ngày 25/4/2015, ba tháng sau ngày xảy ra tai nạn).
Quyết định này cho rằng cha anh có nồng độ cồn và tự ngã ra đường bị xe ben cán lên. “Tôi vẫn đang kêu cứu và yêu cầu các cơ quan chức năng làm sáng tỏ vụ này”, anh Hữu nhấn mạnh.
Theo luật sư Vũ Quang Đức (Đoàn luật sư TP HCM), quá trình giải quyết tai nạn giao thông, cơ quan điều tra phải tạm giữ ngay xe gây tai nạn. Bởi xe gây tai nạn là vật chứng, có mang dấu vết tội phạm liên quan chặt chẽ đến kết quả điều tra.
Sau khi nhận được quyết định không khởi tố vụ án hình sự, gia đình nạn nhân có quyền khiếu nại quyết định đó của cơ quan điều tra. Nếu gia đình nạn nhân có khiếu nại thì cơ quan điều tra vẫn phải tạm giữ xe gây tai nạn lại để chờ kết quả giải quyết khiếu nại cuối cùng.
