Đóng tàu mẹ để ngư dân vươn ra giữ biển

Tăng sức để vươn khơi

Theo thống kê mới nhất, cả nước hiện có trên 117.000 tàu cá, trong đó tàu cá công suất trên 90CV đạt trên 23,1% tổng số tàu. Cả nước đã hình thành 3.750 tổ đội sản xuất trên biển với trên 145.000 lao động. Lực lượng này góp phần đáng kể vào việc bảo vệ chủ quyền biển đảo của quốc gia.

Tuy nhiên, khai thác thủy sản trên biển đang đối mặt với rất nhiều thách thức. Hiện nay, số lượng tàu đánh bắt gần bờ vẫn chiếm gần 80% tổng số tàu, trong khi ngư trường gần bờ báo hiệu nguồn lợi thủy sản đang có dấu hiệu suy giảm, nhiều vùng biển bị suy kiệt.

Để nâng cao hiệu quả trong khai thác thủy sản cần từng bước hiện đại đội tàu khai thác theo hướng gia tăng các tàu công suất lớn khai thác ở vùng biển xa và giảm bớt tàu khai thác gần bờ, đồng thời phải tổ chức lại sản xuất trong khai thác trên biển để vừa nâng cao hiệu quả kinh tế, góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo của tổ quốc.

Tuy nhiên, để đóng mới, cải hoán một con tàu để có thể đánh bắt xa bờ dài ngày trên biển, đòi hỏi phải có số tiền rất lớn so với "tài sản" hiện có của ngư dân. Trong khi đó khai thác ở vùng biển xa luôn tiềm ẩn những rủi ro khó lường...

Để đóng mới, cải hoán một con tàu để có thể đánh bắt xa bờ dài ngày trên biển, đòi hỏi phải có số tiền rất lớn so với "tài sản" hiện có của ngư dân.

Vì thế, nhiều ngư dân khi được hỏi đã thành thật nói rằng không dám vay ngân hàng để đầu tư tàu đánh bắt xa bờ, mặc dù đó vẫn là điều mơ ước. Về phía ngân hàng (NH) cũng không dám mạnh dạn cho người dân vay số tiền lớn để tự mình làm chủ một con tàu vươn khơi xa.

Những rủi ro tín dụng của chương trình cho vay đánh bắt xa bờ năm 1997 là một nhắc nhở NH thận trọng khi xem xét cho vay đóng tàu của ngư dân.

Giám đốc nhiều chi nhánh NH cho biết, chúng tôi muốn cho ngư dân vay nhưng số tiền vay để đóng mới một con tàu quá lớn so với thu nhập của người vay, trong khi đó đánh bắt trên vùng biển xa rủi ro luôn rình rập đối với ngư dân và khoản tiền đầu tư của ngân hàng.

Để đóng mới mới con tàu trên 100 CV, đủ sức đương đầu nơi khơi xa thì cần khoảng 3-5 tỷ đồng, ngư dân không có tài sản có giá trị tương đương để thế chấp vay số tiền trên.

Phương án thế chấp bằng chính con tàu được đề ra nhưng theo các NH, dù nhận con tàu làm thế chấp nhưng quanh năm tàu ra khơi nên khó quản lý, nếu khách hàng không trả được nợ thì NH cũng khó mà giữ con tàu được vì nếu giữ phương tiện của họ thì họ lấy gì làm ăn và trả nợ NH. Nếu bắt tàu phát mại thì biết bán cho ai mà giữ lâu trong bờ thì tàu mục nát, hỏng thì ai chịu trách nhiệm.

Nhiều NH chia sẻ, tài sản thế chấp đã khó khăn, NH lại không thể quản lý được dòng tiền cho vay nên không biết làm thế nào để thu nợ.

Chính vì thế, tại Hội nghị lớn bàn về khai thác thủy sản, lãnh đạo một tỉnh ven biển miền Trung tuyên bố đời sống của ngư dân đã khá lên nhiều nhưng...vẫn thiếu nợ NH.

Tổ chức lại sản xuất trên biển

Ngư dân muốn vay NH nhưng không vay được trong khi NH muốn đẩy vốn ra cho vay thì lại không dám vì sợ rủi ro? Đây giống như 'chuyện con gà, quả trứng' đang chờ lời giải cuối cùng.

Mấu chốt của vấn đề nằm ở chỗ phải tổ chức lại sản xuất trên biển cho ngư dân để hỗ trợ nhau trong sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh tế và...NH có thể "mở hầu bao" được.

Tại Hội nghị về thủy sản ngày 15/4/2014 tại Đã Nẵng do Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng chủ trì, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Bình cho biết, ngân hàng có thể dành 10.000 tỷ đồng để cho vay đóng mới, cải hoán tàu cũ để đánh bắt xa bờ, với thời hạn và lãi suất ưu đãi lãi suất khoảng 5%, thời hạn vay 10 năm.

Một lượng vốn cả chục ngàn tỷ đồng ưu đãi sẽ dành cho ngư dân đóng những con tàu lớn, tàu mẹ đủ sức ra khơi khai thác và bảo vệ biển đảo quê hương.

Theo Thống đốc Bình, việc cho vay không thể tiếp tục theo mô hình đơn lẻ trước đây mà phải thông qua các mô hình liên kết theo chuỗi và hiệu quả kinh tế cho ngư dân phải tăng lên.

Chia sẻ về gói tín dụng 10.000 tỷ này, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước cho biết, chúng tôi có thể cho vay ngư dân để hình thành các tổ, đội tàu đánh bắt xa bờ với lãi suất và thời hạn ưu đãi. Tuy nhiên các tàu này phải có liên kết kinh tế thực sự khi tham gia khai thác trên biển xa và nếu có sự tham gia của các doanh nghiệp, cơ sở chế biến trên bờ nữa thì càng tốt và họ cũng sẽ được hưởng các chính sách này. Các tàu ra khơi đánh bắt cá, được cơ sở hậu cần nghề cá cung cấp xăng dầu, thực phẩm, đá cây... để ra khơi đánh bắt cá và khi có sản phẩm thì họ phải bán lại cho các cơ sở này để bảo quản và đưa vào bờ chế biến tiêu thụ.

Như vậy, về vốn lưu động ngân hàng chỉ cần cho vay một đầu mối là cơ sở hậu cần của nhóm liên kết để chuẩn bị xăng dầu, thực phẩm... là đủ và khi họ thu mua và tiêu thụ được cá của các tàu thì họ trả nợ NH. Với cách tổ chức khai thác như vậy, NH có thể kiểm soát được dòng tiền cho vay của mình và chúng tôi sẵn sàng cho vay để đóng những con tàu mẹ đủ điều kiện là cơ sở hậu cần cho cả nhóm từ gói tín dụng 10.000 tỷ này.

Đến nay, nguồn tiền dành cho đội tàu đánh bắt xa bờ, góp phần bảo vệ chủ quyền biển đảo của tổ quốc đã sẵn sàng. Điểm mấu chốt là phải tổ chức lại sản xuất trên biển, để hình thành các mô hình liên kết thực sự trên biển để cùng hỗ trợ nhau tạo nên sự đoàn kết để đương đầu với những khó khăn, thách thức trên biển.

Ngay khi có chương trình này, lãnh đạo thành phố Đà Nẵng cho biết, nếu NH cho ngư dân vay đóng tàu với lãi suất 5% thì ngân sách thành phố sẽ hỗ trợ ngư dân thêm 2% và ngư dân chỉ còn phải trả 3%/năm.

Đó thật sự là những tín hiệu vui cho hàng triệu ngư dân đang ngày đêm bám biển bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc.