'Đóng BHXH vì trách nhiệm với bản thân'

- Đánh giá của ông như thế nào về luật bảo hiểm xã hội (BHXH) 2014 sửa đổi, có hiệu lực 1/1/2016?

- Luật BHXH có ý nghĩa rất to lớn đối với người lao động. Theo đó, sẽ có 1 lộ trình để người lao động sẽ được hưởng những chính sách của BHXH với quyền lợi cao nhất. Đó là bài toán được đưa ra trong quá trình triển khai xây dựng luật, với sự mở rộng các chế độ ốm đau, thai sản,… và các quyền lợi khác. 

Về nguyên tắc, chúng ta phải đảm bảo quyền an sinh xã hội cho dân và BHXH là trụ cột, gốc chính của an sinh xã hội.

BHXH là để đảm bảo thu nhập, còn BHYT để bảo hiểm sức khỏe. Người lao động (NLĐ) khi có sức khỏe, có thu nhập thì họ sẽ sống một cách chủ động, an toàn.

Ông Đỗ Văn Sinh, Phó Tổng giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam. Ảnh: N.L.

- Với Luật BHXH mới, một số DN dự tính cắt giảm nhân sự ngắn hạn để giảm chi phí, trong khi NLĐ lo sẽ bị cắt giảm thu nhập (khi BH tính trên thu nhập, phụ cấp thay vì lương). Bình luận của ông?

- Tôi tin rằng Chính phủ và Quốc hội đã cân nhắc rất kỹ. Chúng ta triển khai có lộ trình, vừa đảm bảo quyền lợi của NLĐ, quyền lợi của doanh nghiệp đồng thời cũng phải hướng đến việc hội nhập quốc tế.

Đặc biệt với cộng đồng ASEAN, các chính sách sẽ liên thông. Chúng ta không thể giữ mãi tiền lương thấp của NLĐ khiến Việt Nam bị thua thiệt trong cạnh tranh nguồn lực lao động với khu vực và thế giới. Vì vậy, trước hết, chúng ta tăng lương để đảm bảo cho NLĐ. Bước thứ hai là tính các chính sách kèm theo, bao gồm BHYT và BHXH.

- Tác động kép: tăng lương tối thiểu vùng hằng năm (năm 2016 tăng 12,4%) và mức đóng BHXH (lương hợp đồng + phụ cấp) ảnh hưởng như thế nào đến DN và NLĐ?

- Thực chất hiện nay doanh nghiệp đang trả cho người lao động cao hơn mức họ đóng bảo hiểm. Mức đóng BHXH cho người lao động chỉ khoảng 65% tổng tiền trả cho NLĐ. Có nhiều khoản phụ cấp đáng ra doanh nghiệp phải tính vào lương nhưng họ không tính. Giờ DN chỉ phải đóng thêm chỗ % của phần phụ cấp thôi. 

- Có ý kiến cho rằng, luật BHXH mới nhằm giảm lượng DN lách luật chỉ đóng BHXH cho NLĐ trên mức lương tối thiểu vùng chứ không phải trên mức lương thực tế, còn phần chênh lệch lương không đóng BHXH được chia nhỏ thành các khoản phụ cấp như tiền nhà, tiền xe?

- Hiện nay, Chính phủ đã ban hành 2 nghị định 95 và 98 về xử phạt hành vi vi phạm pháp luật. Quốc hội cũng đã thông qua bộ luật hình sự, trong đó có quy định 3 điều luật mới về hành vi gian lận BHXH, BHYT và các hành vi về trốn đóng BHXH, BHYT. Mặc dù đây là các công cụ, nhưng cũng không phải giải pháp cuối cùng.

Theo tôi, giải pháp cuối cùng quan trọng nhất là tuyên truyền vận động để cho DN, người dân cùng tham gia thực hiện chính sách để đảm bảo an sinh xã hội. Đương nhiên, những DN cố tình thì sẽ bị xử lý theo pháp luật.

Với thay đổi mới (tính bảo hiểm trên cả lương và các phụ cấp, thay vì lương như cũ), có ý kiến cho rằng chỉ người thu nhập cao mới được lợi trong khi bộ phận này lại không phải đa số?

- Hoàn toàn không phải. Bởi hiện nay, chúng ta tính BHXH trên mức đóng của người tham gia. Ví dụ, NLĐ đóng càng cao thì tỷ lệ tính trên số thời gian đóng, còn mức được hưởng sẽ nhân với tiền mà họ đóng vào quỹ này. Vậy đương nhiên, NLĐ đóng BHXH càng cao thì lương hưu càng cao.

- Vậy nguyên nhân nào khiến nhiều người dân ít “hào hứng” với BHXH?

- Cũng có thể người lao động chưa nhận thức hết được quyền lợi lâu dài khi tham gia BHXH. NLĐ vẫn vì lợi ích trước mắt, không nghĩ cho lợi ích lâu dài.

Hơn nữa, người lao động không nghĩ đến trách nhiệm của chính họ cho bản thân mình, trách nhiệm của NLĐ đối với xã hội. Bởi nguồn lực của xã hội là do NLĐ đóng góp chứ không phải từ trên trời rơi xuống.

Việc trách nhiệm với chính mình, với xã hội không còn cách nào khác là tham gia bảo hiểm.

Cảm ơn ông!