Hình ảnh "ni cô Huyền Trang" đằm thắm, thánh thiện với đôi mắt buồn sâu thẳm do nghệ sĩ Thanh Loan thủ vai trong Biệt động Sài Gòn đã để lại dấu ấn đậm nét trong lòng khán giả điện ảnh cả nước những năm 1980.
NSƯT Thanh Loan bén duyên với nghệ thuật từ năm 15 tuổi. Sở hữu vẻ đẹp đặc trưng của thiếu nữ đất Hà Thành với khuôn mặt trái xoan xinh xắn, bà được biết đến với rất nhiều bộ phim như Người về đồng cói, Phương án ba bông hồng, Nơi tình yêu đã chết, Bí mật thành phố cấm, Bản đề án bị bỏ quên... và đặc biệt là phim Biệt động Sài Gòn.
Trong phim Biệt động Sài Gòn, NSƯT Thanh Loan vào vai ni cô Huyền Trang. Vai diễn của bà đã in dấu trong lòng công chúng như biểu tượng cho cái đẹp thánh thiện, kiên cường của thời chiến. Sau hàng loạt các vai diễn để đời, NSƯT Thanh Loan trở thành một người lính, một nữ đại tá. Bà từng giữ vai trò Phó Giám đốc Điện ảnh Công an Nhân dân.
 |
| NSƯT Thanh Loan. |
Nữ nghệ sĩ nói: “Làm nghệ sĩ là người của công chúng, nên hay được mọi người quan tâm, để ý về đời sống riêng tư như ăn ở ra làm sao, mối quan hệ xã hội như thế nào, chuyện gia đình, chồng con... Đây có lẽ là niềm hãnh diện với những người nghệ sĩ nhưng cũng có khi bị quan tâm thái quá cũng khiến chúng tôi cảm thấy không được thoái mái và phiền toái.
Chẳng hạn năm 1987, tôi đi cùng đoàn đại biểu điện ảnh Việt Nam sang Liên Xô. Khi trở về, đoàn về trước còn tôi lên tàu hỏa đi thăm chồng và ở lại với chồng 6 tháng. Không thấy tôi trở về, trong nước có tin đồn tôi qua đời… Hồi đó, bố tôi phải lóc cóc đạp xe tới tận cơ quan để hỏi việc này có thật hay không.
Rồi ngày xưa trong Sài Gòn có người nghệ sĩ có vẻ na ná giống tôi ly dị chồng. Thế là một thời gian dài người ta đồn ầm ĩ là tận mắt thấy Thanh Loan và chồng dắt nhau ra tòa ly dị, hay lời đồn là Thanh Loan bị tạt a xít nên không xuất hiện trên màn hình được nữa”.
 |
| Nghệ sĩ Thanh Loan thời trẻ. |
Chia sẻ về việc xa rời sự nghiệp diễn xuất, NSƯT Thanh Loan bộc bạch: "Không được đóng phim nhiều khi cũng rất nhớ, thèm lắm chứ. Nhưng rồi việc bận rộn với công việc giúp tôi quên đi vả lại tôi cảm thấy mình không hợp và không thích phim truyền hình. Tôi quen làm việc với điện ảnh với sự công phu, tỉa tót, trau truốt trong diễn xuất. Cho nên khi bước sang truyền hình mình gần như không chịu được sự gấp gáp, cẩu thả quá mức. Bản thân mà đóng không được như ngày xưa nữa thì lại làm tôi phải suy nghĩ, trăn trở. Vì vậy, tôi quyết tâm xa rời nghiệp diễn".
Khác với các bạn bè cùng khóa, nghệ sĩ Thanh Loan chọn làm đạo diễn phim tài liệu, một đề tài được coi là rất khó. Bà tâm sự: “Phim tài liệu là thể loại phim khai thác mọi khía cạnh trong đời sống ở góc độ chân thực và tự nhiên nhất. Làm phim tài liệu tôi được đồng cảm, chia sẻ với những mảng biến, mảng đời, số phận của những nhân vật. Thể loại phim này còn là để nhớ về những thời oanh liệt của cha ông mình với những giá trị lịch sử đầy ắp”.
Trước thực tế rằng năm 2014, những bộ phim có tư liệu lịch sử được đầu hàng trăm tỷ đồng nhưng không thu hút được khán giả trong khi những bộ phim tư nhân kinh phí ít, nội dung bình thường lại cháy vé, nghệ sĩ Thanh Loan chia sẻ quan điểm: "Tôi nghĩ rằng cái lãi ở đây là cái lãi về chính trị, cần có những bộ phim như Sống cùng lịch sử để con cháu có thể cảm nhận được thời hào hùng của cha ông".
Bà khẳng định: "Với dân số 90 triệu dân của nước ta hiện nay, tôi nghĩ việc chi trăm tỷ cho phim là chính đáng. Tôi cũng buồn khi ở những thành phố lớn người ta không mặn mà ra rạp đi xem thể loại phim tài liệu này, nhưng phim đâu phải chỉ chiếu ở các rạp chiếu phim mà còn được công chiếu cho nhân dân ở vùng sâu vùng xa, biên giới, hải đảo. Những thước phim quý giá đó sẽ giúp cho con cháu chúng ta sau này cảm nhận được những cống hiến, hy sinh của cha ông, tiếp thêm truyền thống yêu nước".
Đến nay mặc dù đã về hưu được 7 năm, nghệ sĩ Thanh Loan vẫn nhận lời làm phim nói về thiên nhiên, đất nước, con người Việt Nam vì với bà đó là cách để góp sức quảng bá du lịch. Một năm, bà tham gia viết kịch bản một đến 2 lần để luyện tay nghề và chống lão hóa, tham gia các công tác xã hội như làm phó chủ tịch Hội Điện ảnh Hà Nội, Chủ tịch Chi hội Điện ảnh của Bộ Công an.
Nhận mình là người may mắn vì có một cuộc sống đầy đủ, hạnh phúc nên "ni cô Huyền Trang" cũng rất hay tham gia làm công tác từ thiện. Bà bảo: “Tôi thấy mình may mắn hơn nhiều người nên đem sự may mắn đó chia sẻ cho những người thiếu may mắn một ít. Tôi nghĩ đơn giản lắm: nếu mình giúp họ thì con cháu, người thân của mình cũng được người khác giúp lại. Mọi sự đều có nhân quả”.
An nhiên và viên mãn là những gì đang hiện hữu quanh NSƯT Thanh Loan. Bà kết hôn năm 23 tuổi với một giáo sư, tiến sĩ toán học luôn yêu chiều vợ, sinh được 2 người con một gái một trai giỏi giang. Hiện tại, NSƯT Thanh Loan đã lên chức bà và đang sống hạnh phúc với gia đình tại Hà Nội.
Người cháu ngoại lớn của nữ nghệ sĩ là chàng trai Nguyễn Khang Thái năm nay mới 14 tuổi nhưng đã gặt hái được nhiều thành tích xuất sắc trong thể thao, học tập.
