Phân tích
 |
Bàng hoàng. Đó là những gì người ta có thể nói về vòng 4 Premier League 2020/21. Chỉ ngay sau khi Man United bị đè bẹp 1-6 bởi Tottenham, đương kim vô địch Liverpool thua "nát người" với tỷ số 2-7 trước Aston Villa. Và theo cách nói vui của giới netizen Việt Nam, "đâu là lý do Liverpool phải vào hang bẽ bàng đến thế?".
Chiến thuật của Klopp
Một bình luận viên uy tín đã chia sẻ trên mạng xã hội đại ý: "Cái thua của Man United mới là bạc nhược và lỗi hệ thống, còn cái thua của Liverpool phần lớn là do Aston Villa may mắn, với những cú dứt điểm đập chân cầu thủ Liverpool và chuyển hướng thành bàn".
Thực tế, nói như vậy thì oan cho các cầu thủ Aston Villa. Để có không gian thuận lợi cho việc dứt điểm, chắc chắn cầu thủ phải chơi hay trong hệ thống tốt cái đã. Còn bóng có va đập vào đâu, đó là chuyện không đủ để phủ nhận nỗ lực tuyệt vời của họ.
Trước khi muốn biết tại sao Liverpool có thể sụp đổ như thế trước Aston Villa, chúng ta cần tìm hiểu thật kỹ hệ thống chiến thuật của Klopp. Chưa hiểu hệ thống đó, chúng ta khó có thể nói về mạnh yếu của nó. Và một khi đã nói về hệ thống, phải nhớ kỹ "chẳng có hệ thống nào là hoàn thiện cả. Hệ thống nào cũng sẽ có tử huyệt riêng".
Nhiều người cứ nhắc đến Klopp là họ lại "đồng ca" với người khác về cái gọi là gegenpressing, về cái gọi là "thứ bóng đá nhạc rock". Tuy nhiên, ít khi người ta nói một cách chi tiết và cụ thể cái cách mà hệ thống ấy vận hành. Và khi chưa hiểu chi tiết nó, chúng ta sẽ hoàn toàn mù mờ trong việc phân tách nguyên nhân thất bại của nó.
Trước hết, để định nghĩa triết lý bóng đá của Klopp, sẽ không có từ nào chính xác hơn là "hỗn loạn có tổ chức". Đó là cách gọi lối chơi của Klopp do chính trợ lý tin cậy nhất của ông, Pepjin Lijnders, đã chia sẻ. Cách chơi của Liverpool nhìn điên cuồng, với lối di chuyển có vẻ như hỗn loạn so với kỷ luật chiến thuật cổ điển, nhưng sự hỗn loạn ấy là có sắp xếp, kế hoạch hay nói đúng ra là "có bài".
 |
| Khả năng di chuyển tốt của Mane (trái) và Robertson khiến hệ thống phòng ngự của đối phương rơi vào trạng thái bị động. Ảnh: Getty. |
Để tạo áp lực lên hàng phòng ngự đối phương, Liverpool thường xuyên chơi theo công thức cụ thể. Đó là Sadio Mane từ biên trái cắt vào vòng cấm và chừa không gian cho Robertson dâng lên trấn giữ. Trong khi đó, ở biên phải, Salah sẽ bó vào chiếm cứ phần hành lang trong (half-space) và để giữ biên độ chiều rộng đội hình nhằm kéo giãn đối thủ, tiền vệ trung tâm lệch phải (Keita) sẽ dạt ra trám phần biên phải mà Salah để lại.
Bài di chuyển vị trí này của Liverpool chính là cách họ tạo nên sự hỗn loạn trong cả việc chiếm lĩnh không gian lẫn mở ra khoảng trống, đồng thời khiến cho cấu trúc phòng ngự của đối phương vô cùng căng thẳng.
Nếu không tập trung cao độ, hàng thủ đối phương sẽ bị cuốn vào sự hỗn loạn mà Liverpool tạo ra. Điểm khác biệt duy nhất và quan trọng nhất: cái hỗn loạn của Liverpool là toan tính, và nó có vẻ hỗn loạn bề ngoài mà thôi. Còn với đối thủ, đó là sự hỗn loạn thụ động, dẫn tới vỡ hệ thống.
Và với cách di chuyển như vậy, nếu đối thủ có đoạt được bóng trong phòng ngự đi nữa, Liverpool vẫn có cấu trúc nhân sự đủ và đầy để khóa chặt không gian không cho phép đối phương triển khai bóng. Lực lượng nhân sự ấy cũng đủ thời gian và không gian để pressing ngay trên phần sân đối phương và bắt đối thủ bộc lộ sai lầm hoặc phải phá bóng dài lên. Một khi đã phá bóng dài lên, đó là việc của Van Dijk.
Bài đánh của Klopp thực sự nguy hiểm, hiệu quả và tiết kiệm thời gian, nên Liverpool luôn cho thấy họ quá tốc độ. Tuy nhiên, nó chắc chắn cũng có tử huyệt của mình. Và tử huyệt đó là gì?
Tử huyệt của Liverpool
Ai là cầu thủ quan trọng nhất trong lối chơi của Klopp? Nhiều người sẽ nói đến Mane, Salah, Firmino hay Van Dijk. Tuy nhiên, thực chất, vị trí trọng yếu và then chốt của Liverpool chính là cầu thủ chơi ở vị trí số 6, vị trí mà Henderson, Wijnaldum và Fabinho vẫn thay nhau trấn giữ. Chính trợ lý của Klopp, ông Pepjin Lijnders, đã nói cụ thể về vị trí số 6 này như sau:
"Đó phải là người lập tức bảo vệ chúng tôi. Vị trí ấy chiếm giữ không gian tối quan trọng để tổ chức phản công. Nhiệm vụ của anh ta khác biệt hoàn toàn so với phần còn lại, và do đó chúng tôi gọi anh ta là hải đăng - người dẫn dắt toàn đội".
Đến đây chúng ta hiểu vì sao ở mùa giải trước, Henderson được chọn là cầu thủ quan trọng nhất Liverpool. Hãy nghĩ đến việc đối thủ phất bóng dài lên để thoát áp lực từ lối pressing cực đoan của Liverpool. Đường bóng dài ấy bị Van Dijk ngăn chặn bởi khả năng chơi bóng bổng của mình. Và Van Dijk có thể chuyền bóng cho ai? Ngọn hải đăng của Liverpool.
Và Aston Villa đã biết cách khắc chế Liverpool khi họ khiến ngọn hải đăng Fabinho tắt lửa. Trong cuộc chiến 7-2 vừa rồi, các tiền vệ của Aston Villa đã phong tỏa Fabinho rất hiệu quả. Bản thân Fabinho cũng không có phong độ tốt. Và trong đêm mà Mane nghỉ thi đấu vì dịch Covid-19, Jota chưa lấp đầy khoảng trống Mane để lại, Liverpool sụp đổ là chuyện thường.
Các chỉ số của Fabinho trong trận Aston Villa cho thấy ngọn hải đăng ấy đã tắt theo cách nào. 9 lần tranh chấp tay đôi bóng thấp, Fabinho thất bại 5. 4 lần tranh chấp tay đôi bóng bổng, Fabinho thất bại 3. Trong cả trận, Fabinho để mất bóng 12 lần và chỉ có đúng 2 lần cắt bóng thành công. Và tỷ lệ chuyền chính xác của anh đạt 89%, tỷ lệ thấp với một tiền vệ trụ vốn dĩ chỉ chuyền đơn giản và an toàn.
 |
| Fabinho (phải) gặp nhiều khó khăn khi đối đầu Ross Barkley (giữa). Ảnh: Getty. |
Rõ ràng, chúng ra đừng nhìn vào những pha dứt điểm của Aston Villa mà cho rằng họ thắng "hú họa". Cái cách mà cả Barkley, Douglas Luiz, John McGinn cùng chăm sóc Fabinho kỹ lưỡng chính là quyết định sáng suốt vô cùng của HLV Dean Smith.
Smith xứng đáng được khen ngợi khi chọn đúng cái chốt quan trọng nhất của Klopp để tấn công. Và khi ngọn hải đăng bị vô hiệu hóa, Liverpool không người dẫn dắt. Họ sụp đổ là bình thường.
Tuy nhiên, chúng ta cũng cần hiểu không phải Dean Smith đọc được Klopp là có nghĩa sau này các HLV khác cũng làm tắt ngọn hải đăng của Liverpool được. Sở dĩ Aston Villa thành công cũng bởi Fabinho đã có ngày chơi dưới sức mình.
Và quan trọng nhất, chính Klopp cũng hiểu mình yếu ở đâu nên do đó, ông đã cấp tốc đưa Thiago Alcantara về Anfield, một giải pháp hoàn hảo.
Tại sao Thiago được đưa về Anfield thì không cần lý giải, bởi trình độ của Thiago là vượt trội mọi số 6 hiện nay trong tay Klopp. Tuy nhiên, cơ bản hơn, Klopp muốn đẩy Fabinho lên chơi vị trí của Keita hiện nay.
Fabinho, vốn dĩ xuất phát là hậu vệ phải từ thời ở Rio Ave và Real Madrid Castilla, cơ động khi dịch chuyển ra biên phải để hỗ trợ cho Salah. Anh sẽ hiệu quả hơn Keita nhiều trong hệ thống này của Klopp, nhưng sở dĩ anh phải chơi số 6 luân phiên với Henderson cũng bởi Klopp đang "mỏng" ở vị trí số 6 quan trọng này.
Trận thua muối mặt của Liverpool có lý do của nó chứ không phải tai nạn hay sự may mắn mà Aston Villa có được. Nó là cuộc chơi chiến thuật giữa các HLV.
Và thất bại này thực sự cho thấy Klopp rất giỏi khi ông tự biết mình, biết người để có bằng được Thiago từ Bayern. Rõ ràng, ông đang hoàn thiện Liverpool hơn nữa để trở thành cỗ máy hủy diệt đúng nghĩa với kỳ vọng lớn lao không chỉ gói gọn tại Premier League mà còn ở cả đấu trường châu Âu.
