 |
| Nghĩa trang Hàng Dương (huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) là nơi chôn cất hàng chục nghìn chiến sĩ cách mạng. Đây cũng là nơi yên nghỉ của Liệt sĩ cách mạng Lê Hồng Phong, anh hùng Cao Văn Ngọc và nữ anh hùng Võ Thị Sáu… |
 |
| Trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, có trên 20.000 chiến sĩ hy sinh tại Côn Đảo nhưng đến nay chỉ tìm được 1921 phần mộ, trong đó có 713 phần mộ tìm được họ tên, quê quán. Tất cả các mộ phần được quy tập về chôn cất tại nghĩa trang Hàng Dương. |
 |
| Bất cứ ai khi đến Côn Đảo đều dành thời gian tới nghĩa trang Hàng Dương để thắp hương, dâng hoa tưởng niệm những người đã anh dũng hy sinh vì độc lập dân tộc. Theo quan niệm của nhiều người, thời gian viếng nghĩa trang Hàng Dương linh thiêng nhất là vào ban đêm. |
 |
| Tới sân lễ hành, mọi người thành tâm chuẩn bị hương hoa trong im lặng. Bên cạnh, từng cơn sóng biển vỗ vào nhau, tiếng lá cây xì xào trong gió. |
 |
| Trước bia mộ các chiến sĩ vô danh, ông Hữu Vinh đến từ Quảng Ninh xúc động chia sẻ: "Ra được Côn Đảo linh thiêng, thắp nén hương tưởng nhớ đồng đội cũ khiến lòng tôi nhẹ hơn. Tình đồng chí, đồng đội sâu đậm lắm, suốt đời tôi không quên những ngày tháng gian khổ nhưng hào hùng ấy". |
 |
| Ẩn dưới đốm sáng của hương khói, từng bàn tay chắp trước ngực thành kính khấn cầu. Người hành hương, khách du lịch thì cầu cho gia đình luôn bình an, công việc làm ăn phát đạt, tuy nhiên, trong ý nghĩ sâu thẳm của mỗi người là sự biết ơn những người đã anh dũng ngã xuống để cho mình có cuộc sống hôm nay. |
 |
| Hình thành từ năm 1862, nghĩa trang Hàng Dương sau thời gian tôn tạo có diện tích hơn 19.000 m2, chia làm các khu A,B,C,D. Mỗi khu gắn với từng giai đoạn lịch sự và tên tuổi của các anh hùng liệt sỹ như Lê Hồng Phong, Võ Thị Sáu, Nguyễn An Ninh, Cao Văn Ngọc, Lê Văn Việt... Riêng khu D có 157 ngôi mộ, trong đó có nhiều mộ khuyết danh và mộ được quy tập từ nghĩa trang Hòn Cau và Hàng Keo về. |
 |
| Sau lễ chính tại đài tưởng niệm và thắp hương cho các anh hùng liệt sĩ, mọi người thường dành phần lớn thời gian đứng trước mộ nữ liệt sĩ Võ Thị Sáu, người con gái Đất Đỏ kiên trung và gan dạ. Sinh năm 1933 ở huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa. Chị Sáu theo anh trai gia nhập Việt Minh lên chiến khu chống Pháp năm 14 tuổi. Chị tham gia nhiều trận chiến đấu để bảo vệ quê hương và lập nhiều chiến công lớn như phá cuộc mít tinh kỷ niệm Quốc khánh Pháp năm 1948, ném lựu đạn vào trụ sở làm việc của tổng Tòng. |
 |
| Tháng 2/1950, chị Sáu nhận nhiệm vụ ném lựu đạn, tiêu diệt hai chỉ điểm viên của thực dân Pháp là Cả Suốt và Cả Đay rồi không may bị bắt. Chị bị địch tuyên án tử hình và chuyển ra nhà tù Côn Đảo, dù bị tra tấn dã man nhưng chị quyết không khai báo. Chị anh dũng hy sinh ngày 23/1/1952 với nhiều huyền thoại còn lưu truyền tới ngày hôm nay. |
 |
| "Qua bạn bè chúng tôi biết cô Sáu rất linh thiêng, là thần hộ mệnh cho người dân Côn Đảo nên khi máy bay hạ cánh chúng tôi phải đến thắp hương ngay, chúng tôi đến tỏ sự ngưỡng mộ của người nữ anh hùng cùng độ tuổi với mình mà rất kiên trung bất khuất", chị Phan Thị Diễm Trinh (TP.HCM) chia sẻ. |
 |
| Hoa trắng và các đồ dùng như áo dài, nón lá, đồ trang điểm... được nhiều người để cạnh phần mộ chị Võ Thị Sáu. Phẩm chất cao đẹp của người con gái Đất Đỏ và cái chết hiên ngang của chị đã trở thành biểu tượng cho các thế hệ mai sau noi theo. |
 |
| Tới nghĩa trang Hàng Dương trong đêm nhưng không ai thấy vẻ u uất, đau thương, thay vào đó là một cảm giác ấm cúng, tâm tưởng nhẹ nhàng. |
 |
| Nghĩa trang Hàng Dương cạnh nghĩa trang Hàng Keo nằm sát bờ biển Lò Vôi (Côn Đảo). Ảnh: Google Maps |
