Ayun là một dòng suối lớn chảy qua địa bàn xã Đak Taley trước khi hòa vào dòng sông Ayun đổ về hạ nguồn ở hồ Ayun Hạ. Theo phong tục của người đồng bào dân tộc thiểu số, nguồn nước suối Ayun được người dân địa phương dùng để sinh hoạt, tắm rửa, giặt giũ. 300 hộ dân tại 3 làng ở xã Đăk Taley đã dùng nguồn nước từ xưa nay và dòng suối cũng là nơi cung cấp nguồn cá cho người dân.
Nước xả thải đặc quánh như keo
Năm 2007, nhà máy tinh bột sắn Mang Yang xây dựng và được đưa vào hoạt động. Kể từ thời gian này, dòng suối Ayun đã trở thành một điểm xả thải từ nhà máy. Thực địa tại hiện trường, nhà máy tinh bột sắn này đã đào một kênh dẫn dòng nước thải từ nhà máy xuống dòng suối.
Ở miệng cống xả, những chất màu đen quanh với lớp bọt khí nổi lên chảy chầm chậm. Người dân ở địa phương đã nhiều lần bức xúc việc xả chất bẩn làm ô nhiễm nguồn nước. Có người đã gặp trực tiếp chúng tôi và dẫn đến khu vực xả thải để cho xem một video mà anh quay được. Theo video, thời điểm nhà máy tinh bột xả nước thải màu đen kịt ra dòng suối. Chỉ trong khoảng thời gian rất ngắn, hơn một nửa dòng suối chuyển qua màu đen rồi chầm chậm chảy xuôi về dòng sông Ayun.
Với việc xả thải, không ít người dân đã không thể chịu nổi mùi hôi thối, màu nước đen quánh xả từ nhà máy xuống dòng suối. Tại một buổi tiếp xúc cử tri của Hội đồng nhân dân huyện Mang Yang tại xã Đak Taley đầu tháng 6/2020, các trưởng thôn của 3 làng đều đồng loạt nói lên ý kiến bức xúc của người dân với tình trạng gây tổn hại đến môi trường sinh thái này.
Ông Hjim - Trưởng thôn làng Ch’Rơng 1, cho biết: “Từ 2 năm trở lại đây nhà máy thường xuyên xả thải trộm nước màu đen như màu nhựa đường và hôi thối ra dòng suối. Suối đang màu xanh bỗng đen ngòm, cá chết nổi rất nhiều. Dân làng bèn vớt cá lên, ban đầu sợ không dám ăn nhưng sau có người ăn thử thấy không sao nên nhiều người cũng ăn theo. Chưa biết sau này rồi có bệnh tật gì không. Nước chuyển màu đen cả dòng suối nên dân làng không dám tắm giặt nữa, cũng không dám lội qua suối như trước kia”.
 |
| Hiện trường cống xả chất thải của Nhà máy tinh bột sắn Mang Yang. |
Nhập viện sau lội suối
Cách cửa miệng cống xả thải chừng 500 m có công trình xây dựng cầu dân sinh với nhiều công nhân đang sinh sống. Theo các công nhân tại đây, do đơn vị xây dựng lán trại cạnh bờ suối để tiện sinh hoạt và thi công nên thường xuyên phát hiện nhà máy xả chất bẩn.
Anh Hoàng Văn Thái (trú tại TP Pleiku) - một công nhân tại đây cho hay anh đã ở công trình này được gần 5 tháng và chứng kiến nhiều lần dòng suối bỗng dưng hóa thành màu đen.
“Đặc biệt mỗi khi trời mưa là họ xả thải, suối đen cả một dòng, chúng tôi cũng không dám dùng nước này để sinh hoạt. Ban đầu chúng tôi còn dùng lưới bắt cá để kiếm thêm đồ ăn nhưng nay thì không dám đánh nữa, cá rô, cá chép chết trắng trôi trên suối, trôi cả vào hố công trình đang thi công. Nước không chỉ đen mà còn hôi thối khó chịu nữa”, anh Thái nói và cho biết bầy chó nhà anh xuống tắm suối cũng trụi sạch lông rất khủng khiếp. Nước này đã đầu độc cả một dòng suối", anh Thái nói.
Có mặt tại lán trại đang thi công, anh Thái cho biết công nhân của đơn vị anh có một người đang điều trị ở Quy Nhơn (Bình Định) sau khi lội suối. "Hôm đó, chúng tôi thi công đào mống cầu. Vì múc hố mống vừa dùng bơm nên anh Huỳnh Văn Cường đã xuống di chuyển máy bơm. Anh này vừa xuống đã phải chạy lên bờ vì ngứa quá không chịu được, sau đó cả vùng da phồng rộp".
Kết nối điện thoại với chúng tôi, anh Huỳnh Văn Cường (trú tại tỉnh Bình Định) cho biết đang điều trị vì bị nhiễm trùng. Hôm đó, nhà máy xả chất gì màu đen kịt, nước sùi bọt và dẻo như keo. Lòng suối hôi không chịu nổi, nên tôi chạy xuống đặt lại máy bơm rồi lên. Tối đó, tôi ngứa ngáy, chân đỏ ửng rồi sưng phồng. Sáng hôm sau, bàn chân càng bị sưng to, di chuyển bất tiện nên anh xin nghỉ để về tỉnh Bình Định khám bệnh.
Trao đổi với PV, ông Võ Lê Xuân Thiện - Trưởng phòng Tài nguyên Môi trường huyện Mang Yang, cho biết: “Sau khi nắm thông tin phản ánh của người dân, đơn vị đã phối hợp với Chi cục Bảo vệ môi trường tỉnh cùng UBND xã Đak Taley, đại diện các làng đi kiểm tra thực tế. Tại khu vực xả thải không còn xuất hiện tình trạng xả thải ra suối Ayun. Qua làm việc với nhà máy, đại diện nhà máy thừa nhận trong tháng 5 vừa qua có tiến hành đầu tư cải tạo hồ sục khí trị giá 10 tỷ đồng để xử lý nước thải. Trong quá trình thi công gặp nhiều cơn mưa lớn nên đã làm tràn nước thải ra môi trường và tình trạng này đến nay đã được khắc phục”.
Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Chấn - Phó chủ tịch UBND xã Đak Taley, cũng thông tin: “UBND xã đã phối hợp với các ngành chức năng để kiểm tra phản ánh của người dân. Hiện, nhà máy đã cam kết khắc phục tình trạng nước thải tràn ra môi trường, tuy nhiên UBND xã vẫn sẽ tiếp tục cử lực lượng theo dõi để đảm bảo tình trạng này không tái diễn, đảm bảo dòng nước sạch cho bà con sinh hoạt”.
