'Đại sứ vải thiều': Quan hệ Việt Nam - Australia sẽ bay cao

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đang có chuyến thăm chính thức tới Australia từ ngày 14-17/3/2018. Nhân sự kiện này, Zing.vn đã có buổi phỏng vấn với nguyên Đại sứ Việt Nam tại Australia Lương Thanh Nghị về sự phát triển trong quan hệ Việt Nam - Australia.

Đại sứ "vải thiều"

- Từng giữ chức Đại sứ Đặc mệnh Toàn quyền của Việt Nam tại Australia, ông cảm nhận như thế nào về tình cảm mà người dân và đất nước Australia dành cho Việt Nam?

- Tôi may mắn và rất vinh dự được bổ nhiệm làm Đại sứ của Việt Nam tại Australia nhiệm kỳ 2014-2017. Suốt thời gian công tác, tôi cảm nhận được sự quan tâm của chính giới cũng như người dân Australia đối với Việt Nam. Từ vùng lãnh thổ Bắc Australia đến tiểu bang cực nam Tasmania, đi đến đâu tôi cũng cảm nhận được sự thân thiện và mong muốn quan hệ hai nước tiếp tục phát triển hơn nữa. Với người dân Australia, khi nói tới người Việt là nói tới bản sắc văn hoá và ẩm thực Việt.

Tôi cũng rất tự hào khi chứng kiến sự phát triển của cộng đồng người Việt Nam tại Australia. Được đánh giá là cộng đồng trẻ và năng động, hơn 300.000 đồng bào ta đang sinh sống, học tập và làm việc tại xứ sở chuột túi không những đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế, xã hội của Australia mà còn là cầu nối hợp tác, hữu nghị của hai dân tộc. 

- Trong những năm công tác tại Australia, Đại sứ có kỷ niệm hoặc ấn tượng sâu sắc nào nhất gắn với quan hệ Việt Nam - Australia không?

- Trên cương vị Đại sứ, tôi đã được tận mắt chứng kiến những bước phát triển mạnh mẽ của quan hệ hai nước. Tôi cũng có điều kiện được đến thăm tất cả các bang và vùng lãnh thổ của Australia, do vậy đã được trải nghiệm và có nhiều kỷ niệm cũng như ấn tượng đáng nhớ.

Trong hơn 3 năm công tác tại Australia, có lẽ kỷ niệm đáng nhớ nhất với tôi là việc lần đầu tiên sau nhiều năm đàm phán, vải thiều tươi và sau đó là xoài, thanh long của Việt Nam đã có mặt tại thị trường Australia. Tôi được mọi người gọi vui là “Đại sứ vải thiều” nhưng thực sự với tôi đó là niềm vui xen lẫn niềm tự hào khi những nỗ lực của bản thân và của các đồng nghiệp đã được đền đáp.

Nguyên Đại sứ Việt Nam tại Australia Lương Thanh Nghị. Ảnh: Bộ Ngoại giao.

Việt Nam là đối tác then chốt của Australia

- Việt Nam và Australia đã nâng cấp quan hệ lên "Đối tác chiến lược" trong chuyến thăm của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Ông có cho rằng đây sẽ là điểm tựa cho quan hệ song phương cất cánh?

- Tôi nghĩ đây là thời điểm chín muồi để hai nước nâng cấp quan hệ lên tầm mức mới. Việc hai nước thiết lập Đối tác chiến lược sẽ là một dấu mốc quan trọng, mở ra một chương mới trong lịch sử phát triển của quan hệ hai nước.

Trong 45 năm qua, quan hệ song phương không ngừng phát triển rất thực chất, từ hợp tác chính trị, kinh tế, an ninh, quốc phòng, thực thi pháp luật đến giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ và giao lưu nhân dân và các lĩnh vực khác.

Hai nước có chung lợi ích và quan tâm trong các vấn đề an ninh khu vực, hợp tác chặt chẽ tại Liên Hợp Quốc, ASEAN và các diễn đàn khu vực do ASEAN dẫn dắt. Tiến trình đàm phán TPP (nay là CPTPP) và RCEP cũng có dấu ấn của sự phối hợp giữa Việt Nam và Australia.

Tôi tin rằng, trên cơ sở những thành tựu quan trọng đạt được trong hơn 4 thập kỷ qua, với sự tin cậy chính trị và lợi ích song trùng ngày càng gia tăng, quan hệ Việt Nam và Australia sẽ tiếp tục bay cao và có những bước phát triển vững chắc, mang lại lợi ích cho nhân dân hai nước, đóng góp tích cực cho hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương và trên thế giới.

- Ông nhận định như thế nào về vai trò của Việt Nam trong chính sách đối ngoại của Australia?

- Vai trò của Việt Nam đối với Australia được thể hiện rõ trong Sách trắng Quốc phòng 2016 cũng như Sách trắng Ngoại giao 2017 của Australia.

Trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực có những diễn biến phức tạp và khó lường, đặc biệt cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn ngày càng gia tăng trong khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương, Australia luôn đánh giá cao vai trò, vị trí của Việt Nam, coi Việt Nam là đối tác then chốt trong ASEAN. Hai nước chia sẻ nhiều lợi ích và quan tâm chung trong nhiều vấn đề. 

Phải nói thêm, cho đến nay, trong số các nước ASEAN, ngoài Việt Nam, Australia mới thiết lập quan hệ đối tác chiến lược hoặc đối tác toàn diện với Indonesia, Singapore và Malaysia.

- Như Đại sứ đã nói, quan hệ Việt Nam - Australia đã liên tục phát triển tốt đẹp trong 45 năm qua. Theo ông, lĩnh vực nào sẽ là mũi nhọn trong quan hệ hai nước thời gian tới?

- Dư địa để tăng cường và phát triển quan hệ Việt Nam - Australia vẫn còn nhiều. Trong bối cảnh hiện nay, tôi nghĩ hai bên sẽ tập trung vào một số lĩnh vực mà hai nước còn nhiều tiềm năng như an ninh quốc phòng, kinh tế, thương mại đầu tư và khoa học công nghệ.

Hai bên đã cam kết đẩy mạnh đầu tư trực tiếp và thương mại, và cùng hợp tác để đưa hai nền kinh tế hội nhập sâu vào kinh tế khu vực và sớm bắt đầu các kỳ tham vấn cấp Bộ trưởng về vấn đề đối tác kinh tế, nhằm tiếp tục triển khai các ưu tiên của hai nước trên các lĩnh vực thương mại, đầu tư và hợp tác phát triển.

Thực tế là hợp tác kinh tế giữa Việt Nam - Australia có tính bổ trợ cao, được hỗ trợ bởi các khuôn khổ hợp tác như Hiệp định FTA ASEAN - Australia, APEC; và sắp tới có thể là Hiệp định RCEP cũng như CPTPP.

Về khoa học công nghệ, hai nước đã ký Hiệp định về hợp tác khoa học - công nghệ từ 2013 và đang nhanh chóng triển khai các bước thực hiện một cách hiệu quả Hiệp định như xây dựng chương trình hành động chung, hợp tác nghiên cứu chung trong một số dự án về y tế, nông nghiệp, nghiên cứu biển.

Hiện Việt Nam, nước duy nhất ở Đông Nam Á, là một trong 17 đối tác ưu tiên trong chương trình của Chính phủ Australia về đổi mới sáng tạo. Bên lề Hội nghị APEC tại Đà Nẵng, hai bên đã công bố “Quan hệ đối tác về Đổi mới Sáng tạo”.

Các hoạt động của Thủ tướng tại Australia. Ảnh: Thanh Tuấn, Getty.

Lợi ích chung về hòa bình và ổn định trên Biển Đông

- Trong bối cảnh an ninh khu vực đang có nhiều xáo trộn như hiện nay, Đại sứ có cho rằng Australia sẽ đóng vai trò tích cực, chủ động hơn trong thời gian tới?

- Việt Nam, Australia cũng như các quốc gia trong khu vực đều có lợi ích chung trong việc duy trì hoà bình và ổn định trong khu vực, bao gồm ở Biển Đông.

Australia luôn khẳng định lập trường nhất quán là không đứng về bên nào trong tranh chấp chủ quyền tại Biển Đông nhưng Australia có lợi ích trong việc duy trì hòa bình và ổn định ở khu vực, tôn trọng luật pháp quốc tế, thương mại không bị cản trở và tự do hàng hải, hàng không, giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình trên cơ sở phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS).

Australia cũng đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử (COC) hiệu quả và ràng buộc giữa ASEAN và Trung Quốc, phù hợp với luật pháp quốc tế.

Để thực hiện mục tiêu chung về duy trì hòa bình và ổn định khu vực, Australia sẽ tăng cường hợp tác quốc phòng, an ninh với tất cả các nước trong và ngoài khu vực như đã được đề cập rõ trong Sách trắng Quốc phòng 2016 cũng như Sách trắng Ngoại giao 2017.

- Theo ông, hai nước sẽ có hợp tác cụ thể như thế nào trên lĩnh vực quốc phòng - an ninh để đạt được mục tiêu chung về duy trì hòa bình và ổn định khu vực?

- Trên thực tế, các hoạt động hợp tác cụ thể giữa quân đội Australia và Việt Nam, vốn được thiết lập từ năm 1998, đã được triển khai và đạt nhiều kết quả tích cực trên nhiều lĩnh vực, trong đó có đào tạo tiếng Anh, đào tạo đại học, sau đại học và đào tạo các chuyên ngành quân sự, hỗ trợ Việt Nam triển khai lực lượng tham gia gìn giữ hoà bình của Liên Hợp Quốc, chống khủng bố, an ninh mạng, an ninh biển.

Thời gian tới, Australia đã nhất trí sẽ đặt trọng tâm quan trọng vào việc hợp tác an ninh và quốc phòng chặt chẽ hơn, nhất trí tiếp tục các chuyến viếng thăm và đối thoại quốc phòng, đồng thời đẩy mạnh hợp tác trên lĩnh vực gìn giữ hòa bình, an ninh an toàn hàng không và hàng hải, chống khủng bố, các lực lượng đặc nhiệm, các vấn đề khắc phục hậu quả chiến tranh và huấn luyện sĩ quan.

- Xin cảm ơn Đại sứ.