Đại học Kinh tế Quốc dân vừa có báo cáo đánh giá tác động của dịch Covid-19 đến nền kinh tế Việt Nam, từ đó đưa ra các khuyến nghị chính sách trong giai đoạn này.
Ảnh hưởng từ phía cầu
Nhóm nghiên cứu cho rằng với sự thay đổi của tâm dịch từ phía Trung Quốc sang các nước châu Âu, Mỹ và lan rộng sang các khu vực khác, tác động đến nền kinh tế Việt Nam sẽ mạnh hơn và thay đổi về cơ chế tác động từ phía đứt gãy nguồn cung ứng đầu vào sang chủ yếu là phía cầu.
Từ đó, nhóm này đưa ra dự báo tăng trưởng GDP quý II của Việt Nam khoảng 2% so với cùng kỳ và thậm chí suy thoái nếu xảy ra kịch bản xấu. Dự kiến, nền kinh tế phục hồi từ quý III.
Ngoài ra, chỉ số VN-Index giảm khoảng 28%, nhưng phục hồi ngay sau khi dịch được khống chế với mức xấp xỉ 20%. Xuất khẩu của Việt Nam dự báo giảm khoảng 25% trong quý II và phục hồi về mức giảm 15% trong các quý sau.
 |
| Dự báo tăng trưởng GDP quý II của Việt Nam khoảng 2% so với cùng kỳ và thậm chí suy thoái nếu xảy ra kịch bản xấu. Ảnh: Hoàng Hà. |
Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu cũng dự báo tác động của dịch Covid-19 đến một số lĩnh vực của nền kinh tế với kịch bản thuận lợi nhất (kịch bản 1 - dịch kéo dài đến hết tháng 4) và kịch bản xấu nhất (kịch bản 3 - dịch kéo dài đến hết tháng 6).
Nếu kịch bản 1 xảy ra, thương mại hàng hóa giảm 20-30%, xuất nhập khẩu giảm 5-8%, thương mại nội địa giảm 15%, dịch vụ vận tải và logistics giảm 20%, dịch vụ giáo dục giảm 35%, lĩnh vực du lịch và khách sạn giảm 15-20%...
Tuy nhiên, nếu kịch bản 3 xảy ra, sự suy giảm còn được dự báo tăng cao hơn rất nhiều. Thương mại hàng hóa giảm 30-40%, xuất nhập khẩu giảm 25%, thương mại nội địa giảm 30%, dịch vụ vận tải và logistics giảm 20-30%, dịch vụ giáo dục giảm 35-65%, du lịch và khách sạn giảm 30-40%...
Doanh nghiệp gia tăng chi phí
Nhóm nghiên cứu của Đại học Kinh tế Quốc dân cũng đưa ra báo cáo về tác động của dịch Covid-19 đến hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp. Nhóm đã tiến hành khảo sát ý kiến của 510 doanh nghiệp. Mẫu nghiên cứu bao bao gồm 92,6% doanh nghiệp ngoài Nhà nước, 6,08% doanh nghiệp FDI và 1,76% doanh nghiệp Nhà nước (DNNN).
Kết quả khảo sát cho thấy 93,9% doanh nghiệp đánh giá dịch Covid-19 có tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh. Dịch bệnh đã làm cho các doanh nghiệp cùng một lúc phải đối mặt với rất nhiều khó khăn.
Có 60,2% doanh nghiệp sụt giảm nguồn thu để bù đắp cho các chi phí. 51,8% hoạt động sản xuất kinh doanh vận hành dưới mức bình thường; 43,4% doanh nghiệp không có nguồn thu; 39,4% không thực hiện được hoạt động sản xuất kinh doanh (chẳng hạn phải đóng cửa trường học, cơ sở sản xuất kinh doanh theo quy định); 31,2% doanh nghiệp hàng hóa sản xuất không tiêu thụ được trong nước; 17,20% không xuất khẩu được; 36,7% thiếu hụt vốn; 29,1% thiếu nguyên liệu sản xuất.
Trong khi doanh thu bị sụt giảm nặng nề, các doanh nghiệp vẫn phải gánh chịu nhiều khoản chi phí lớn. Kết quả khảo sát cho thấy, chi phí nhân công lao động đang là gánh nặng lớn nhất của 34,5% doanh nghiệp dưới tác động của dịch Covid-19.
 |
Ngoài ra còn có khó khăn về chi trả lãi vay ngân hàng chiếm 25%, chi phí hoạt động thường xuyên 20,6%, chi phí thuê mặt bằng 17,9%...
Theo khảo sát, 65,5% doanh nghiệp cắt giảm chi phí hoạt động thường xuyên; 35,3% doanh nghiệp phải cắt giảm lao động; 34% phải cắt giảm lương; 34,5% cho lao động nghỉ việc không lương; 44,7% doanh nghiệp cắt giảm quy mô sản xuất; 34,7% các doanh nghiệp tạm dừng hoạt động; 15,1% doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi hình thức sản xuất kinh doanh…
Theo khảo sát trên, nếu dịch Covid-19 kéo dài đến hết tháng 4, chỉ 0,8% doanh nghiệp có khả năng phá sản. Tuy nhiên, nếu dịch kéo dài đến hết tháng 6, tình hình sẽ trở nên tồi tệ hơn khi chỉ còn 14,9% doanh nghiệp duy trì được hoạt động; 6,1% doanh nghiệp đứng trên bờ vực phá sản.
Kiến nghị chính sách
Nhóm nghiên cứu cho biết các doanh nghiệp mong muốn Chính phủ tập trung việc nhanh chóng kiểm soát dịch bệnh; giảm thuế, miễn thuế, chi phí thuê mặt bằng thay vì chỉ là giãn, tạm hoãn; nhanh chóng triển khai các chính sách hỗ trợ đã ban hành; có giải pháp bình ổn giá nguyên vật liệu; giảm giá các đầu vào thiết yếu cho doanh nghiệp như điện, xăng dầu…
Nhóm nghiên cứu cũng kiến nghị một số giải pháp cụ thể. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) trợ giúp trực tiếp về thanh khoản cho những ngân hàng có hỗ trợ thiết thực và cụ thể đối với doanh nghiệp gặp khó khăn, thông qua đó trợ giúp thanh khoản cho hệ thống doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa bị ảnh hưởng.
Bộ Tài chính nên đưa ra chính sách giảm, miễn một số loại thuế (thu nhập doanh nghiệp, giá trị gia tăng, thu nhập cá nhân) với quy mô hợp lý, đẩy mạnh xúc tiến triển khai dịch vụ thuế điện tử eTax.
Bộ Tài chính cũng cần phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư có kế hoạch giải ngân chi tiết cụ thể các dự án, chương trình lớn; nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng vốn đầu tư công; có thể hoãn một số chương trình đầu tư chưa quan trọng…
Ngoài ra, bản thân các doanh nghiệp cũng phải tái cơ cấu theo hướng giảm đầu mối, tăng hiệu quả, cập nhật công nghệ, cơ cấu và đào tạo lại nhân lực. Ngoài ra cần phát triển các nguồn nguyên vật liệu trong nước, tìm và thay thế các nguồn nhập khẩu, phát triển các nguồn nguyên liệu và liên kết sâu với các nhà cung ứng nội địa.
