Hai cuốn sổ viết tay của nhà khoa học lỗi lạc Darwin được xem là những báu vật không chỉ của nước Anh mà còn của cả nhân loại. Chúng từng được cất giữ tại thư viện Đại học Cambridge, Vương quốc Anh, trước khi mất tích một cách bí ẩn.
Theo New York Times, trong suốt nhiều thập kỷ, tổ chức này vẫn cho rằng chúng bị lạc đâu đó bên trong thư viện. Tuy nhiên, hiện nay, kho sách khổng lồ này đã chính thức kêu gọi công chúng tìm kiếm và cung cấp thông tin về hai cuốn sổ này. Cảnh sát Anh thậm chí đã mời Interpol vào cuộc.
 |
| Hai cuốn sổ tay quý của Darwin được báo cáo bị đánh cắp sau 20 năm mất tích. Ảnh: Thư viện Đại học Cambridge. |
Nền tảng của sinh học tiến hóa hiện đại
Hai cuốn sổ ghi chép của nhà tự nhiên học nổi tiếng Charles Darwin đã được bảo quản trong kho lưu trữ tại thư viện Đại học Cambridge.
Sau khi trở về Anh từ chuyến du hành trên con tàu H.M.S. Beagle nổi tiếng vào năm 1836, Darwin đã có những ý tưởng sơ khai để hình thành nên nền tảng của sinh học tiến hóa hiện đại. Những ý tưởng này được ghi chép trong hai cuốn sổ nói trên.
Thư viện Đại học Cambridge, nơi lưu trữ bộ sưu tập tác phẩm và ghi chép của Darwin lớn nhất thế giới, đã mô tả những cuốn sổ mất tích là “vô giá”. Ước tính chúng có giá trị lên tới hàng triệu bảng Anh.
Một trang quan trọng trong hai cuốn sổ từng được tái hiện và trưng bày tại các viện bảo tàng trên khắp thế giới, được đưa vào sách vở, thậm chí xuất hiện trên các vật dụng thường ngày của con người. Trang sổ ấy là bản phác thảo đầu tiên của của Darwin về cây sự sống (tree of life), mô tả lý thuyết các loài khác nhau có thể có chung một tổ tiên, giống như các nhánh cây cùng xuất phát từ một thân cây.
 |
| Một trong hai cuốn sổ bị mất có chứa bản phác thảo "cây sự sống" năm 1837 của Darwin. Ảnh: Thư viện Đại học Cambridge. |
20 năm mất tích
Hai cuốn số trên lần đầu được chính thức thông báo mất tích vào tháng 1/2001. Tuy nhiên, thư viện Đại học Cambridge chỉ cho rằng chúng bị thất lạc đâu đó trong bộ sưu tập khổng lồ gồm khoảng 10 triệu cuốn sách và hiện vật của họ. Thế nhưng, sau một cuộc tìm kiếm toàn diện, họ kết luận rằng chúng có thể đã bị đánh cắp.
Ngày 24/11, thư viện đã thông báo mối nghi ngờ của họ đến cảnh sát. Họ cũng kêu gọi công chúng cung cấp mọi thông tin về vị trí của hai báu vật. Cảnh sát địa phương cho biết họ đã yêu cầu Interpol đưa những cuốn sổ này vào danh sách các tác phẩm nghệ thuật bị đánh cắp.
Jessica Gardner, thủ thư và giám đốc dịch vụ thư viện của Đại học Cambridge, cho biết tổ chức này "quyết tâm làm mọi thứ có thể để điều tra về sự mất tích của hai cuốn sổ và sẽ không bỏ qua bất cứ manh mối nào để tìm thấy chúng".
“Biết đâu có ai đó, ở một nơi nào đó có thể có kiến thức và hiểu biết sâu sắc để giúp chúng tôi trả những cuốn số này về vị trí thích hợp”, tiến sĩ Gardner nói.
 |
| Chiếc hộp đựng hai cuốn sổ tay của Darwin. Ảnh: Thư viện Đại học Cambridge. |
Bà Gardner còn cho biết các biện pháp an ninh vào thời điểm hai cuốn sổ lần đầu bị phát hiện mất tích khá khác so với sau này.
Hai cuốn sổ trước khi mất tích được lưu trữ trong căn phòng dành cho các bộ sưu tập đặc biệt của thư viện, nơi bảo quản những hiện vật quý hiếm nhất của thư viện. Tháng 9/2000, hai cuốn sổ được mang ra ngoài để chụp ảnh. Tháng 10/2000, khi thư viện thực hiện kiểm tra định kỳ thì phát hiện chiếc hộp đựng chúng đã mất tích.
 |
| Hình ảnh hai cuốn sổ bị mất tích của Darwin. Ảnh: Thư viện Đại học Cambridge. |
Kể từ đó, kho sách này đã thực hiện rất nhiều cuộc tìm kiếm, bao gồm cả cuộc tìm kiếm toàn diện chuyên sâu vào đầu năm nay, nhưng vẫn không thể tìm thấy chúng.
Điều này khiến thư viện và các chuyên gia quốc gia về trộm cắp di sản văn hóa kết luận rằng chúng có khả năng đã bị đánh cắp.
Lời kêu gọi công khai được đưa ra trùng với ngày kỷ niệm 161 năm tác phẩm On the Origin of Species (tạm dịch: Nguồn gốc muôn loài) của Darwin được xuất bản, tức ngày 24/11/1859.
