Đại biểu Quốc hội: Nhà nước phải nắm đằng chuôi khi xây dựng thủy điện

Trong 3 ngày 2-4/11, các đại biểu Quốc hội tham gia thảo luận nhiều nội dung kinh tế - xã hội quan trọng và phương hướng, mục tiêu phát triển những tháng cuối năm. Nhiều đại biểu dành thời gian đề cập đến việc khắc phục hậu quả mưa lũ lịch sử ở miền Trung vừa qua.

Cùng với đó, Quốc hội cũng thảo luận về tác động của con người, ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường cũng như trầm trọng thêm các hậu quả của thiên tai. Nhiều đại biểu bày tỏ lo ngại với việc xây dựng thủy điện nhỏ và vừa, việc chặt phá rừng ở khu vực miền Trung.

Ngoài ra, các đại biểu dành thời gian tranh luận về một số bất cập trong bộ sách giáo khoa mới được đưa vào năm học này để sử dụng. Nhiều đại biểu cũng nêu một số vấn đề xã hội, dân sinh bức xúc như các dự án chậm triển khai; tình trạng tín dụng đen qua mạng; nội dung nhảm nhí trên YouTube; tính trạng thiếu giáo viên ở một số tỉnh...

Đại biểu Hà Giang đề nghị xây sân bay

Mở đầu phiên thảo luận buổi sáng, đại biểu Vương Ngọc Hà (Hà Giang) nhắc đến việc cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016-2020 và nhận định việc thực hiện quy hoạch các vùng kinh tế hiệu quả chưa cao, chưa khai thác được liên kết giữa địa phương trong phát triển vùng. Từ thực tế của vùng núi phía Bắc, nữ đại biểu chia sẻ đây là vùng khó khăn nhất trong cả nước, quy mô kinh tế nhỏ, chuyển dịch cơ cấu kinh tế chậm, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo cao, nhiều tiềm năng và lợi thế chưa được khai thác. Đặc biệt, chưa có liên kết thúc đẩy sự phát triển, khiến chênh lệch mức sống giữa miền núi và miền xuôi.

“Nơi đây đóng vai trò là phên dậu của Tổ quốc, giữ dân, giữ đất, giữ nước và bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới nên đẩy mạnh liên kết phát triển vùng rất quan trọng trong sự phát triển bền vững”, bà Hà nhấn mạnh.

Với lập luận đó, đại biểu tỉnh Hà Giang đề xuất một số giải pháp. Trước hết, cần xây dựng quy hoạch vùng gắn với quy hoạch các tỉnh, quy hoạch hợp lý các ngành kinh tế, lĩnh vực và địa bàn trọng điểm. Nhưng quan trọng nhất là xây dựng hệ thống chỉ tiêu kinh tế vĩ mô để định hướng đúng trong phát triển toàn vùng.

Tiếp đó, bà Hà đề nghị Quốc hội, Chính phủ ưu tiên phát triển hạ tầng giao thông kết nối liên vùng. “Đây là nhiệm vụ trọng tâm đột phá nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội một cách toàn diện, để kết nối các tỉnh biên giới với địa bàn Trung Quốc - là thị trường lớn, tiềm năng”, bà Hà khẳng định.

Từ đó, bà cho rằng cần triển khai đầu tư, xây dựng, hoàn chỉnh các tuyến đường cao tốc như Hà Nội - Cao Bằng - Lạng Sơn - Tuyên Quang, đặc biệt đường cao tốc Hà Nội - Lào Cai đến cửa khẩu quốc tế Thanh Thủy (Hà Giang) Nữ đại biểu cũng mong nâng cấp các tuyến đường kết nối các địa phương trong khu vực, thông tuyến huyết mạch để cả vùng cùng phát triển.

“Đặc biệt, đề nghị Chính phủ đầu tư sân bay để kết nối nội địa và quốc tế thuận lợi giúp vùng phát triển nhanh hơn”, bà Hà kiến nghị.

Cần giám sát chặt quá trình cơ cấu ngành, vùng kinh tế ở địa phương

Bùi Thị Quỳnh Thơ (đoàn Hà Tĩnh) đề cập đến việc cơ cấu lại ngành kinh tế, vùng kinh tế chưa được đánh giá rõ, triển khai một cách bài bản ở nhiều vùng, địa phương. Nhiều bước chuyển dịch chưa thực sự phù hợp với trình độ phát triển, chưa đột phá, liên kết vùng còn lỏng lẻo.

Bà đề nghị Quốc hội trong giai đoạn 2021-2026 giám sát chặt chẽ hơn quá trình cơ cấu lại ngành, vùng kinh tế ở các địa phương. Các địa phương cơ cấu lại ngành, lĩnh vực, vùng một cách hệ thống.

Đề nghị sửa đổi Luật Khoa học công nghệ

Đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Lạng Sơn) cho rằng khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu và là một trong những động lực quan trọng nhất để phát triển kinh tế - xã hội. Ông đề nghị sửa đổi Luật Khoa học công nghệ phù hợp với thực tiễn, đổi mới; đồng thời, phân bổ ngân sách khoa học công nghệ cho các địa phương ít nhất gấp 2 lần hiện nay (tức là 20-30 tỷ đồng).

“Chúng ta có quyền ước mơ đến khát vọng phồn vinh”

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cho rằng để đánh giá chính xác thành tựu kinh tế - xã hội trong 5 năm qua cần chia rõ 2 giai đoạn là trước Covid-19 và trong giai đoạn Covid-19. Trong đó, giai đoạn Covid-19, Việt Nam chấp nhận hy sinh lợi ích kinh tế vì sức khỏe nhân dân, song chúng ta vẫn là “ngôi sao sáng” của thế giới khi có mức tăng trưởng dương.

Với rất nhiều khó khăn từ trong nước và thế giới mà vẫn đạt được kết quả đó, ông Cường cho rằng chúng ta có quyền ước mơ đến khát vọng phồn vinh, đến 2030 thành nước công nghiệp hiện đại và năm 2045 trở thành nước phát triển, có thu nhập cao.

Ông tính toán nếu nước ta đạt tăng trưởng 6,5-7%/năm thì sau 10 năm ta sẽ tăng lên gấp đôi. Như vậy đến 2030 GDP bình quân đầu người của Việt Nam có thể đạt 7.000-8.000 USD, đến 2045 có thể đạt 20.000-25.000 USD. Như vậy khoảng cách của ta với các nước phát triển còn khá xa.

Theo kinh nghiệm của các nước đã “cất cánh”, ông Cường cho rằng phải có giai đoạn tăng trưởng rất cao (10%/năm) dựa vào đầu tư, đổi mới, chuyển giao công nghệ, dựa vào các tập đoàn lớn… Vì vậy, ông đề nghị trong chiến lược phát triển kinh tế giai đoạn tới cần chú ý tập trung nguồn lực đầu tư, hỗ trợ phát triển các tập đoàn kinh tế mạnh làm trụ cột cho các lĩnh vực chủ yếu của nền kinh tế.

Đại biểu Cường đồng ý với đề xuất của Hà Nội về việc đầu tư tuyến metro số 5 Văn Cao - Hòa Lạc với mục tiêu thúc đẩy phát triển đô thị vệ tinh, phát triển công nghiệp đường sắt. Bên cạnh đó, ông đề nghị ưu tiên nguồn nhân lực chất lượng cao để thúc đẩy đổi mới, sáng tạo và khởi nghiệp. “Chỉ có như vậy mới có thể tạo ra mức tăng trưởng đột phá”, đại biểu nhấn mạnh.

Nguồn lực con người chưa được chăm chút

Phạm Tất Thắng (đoàn Vĩnh Long) nêu việc sử dụng nguồn lực con người tại Việt Nam chưa được chăm chút đúng mức và phát huy được hết vai trò, tiềm năng của mình. Theo ông, trong các giải pháp phát triển kinh tế - xã hội năm 2021 và những năm tiếp theo, cần chú trọng phát triển văn hóa, con người Việt Nam, lòng tự hào dân tộc.

“Giáo dục phải góp phần quan trọng khắc phục tiềm ẩn những nguy cơ mất ổn định về đạo đức, lối sống của một bộ phận người dân. Trong đó có nhiều thanh, thiếu niên có biểu hiện sa sút, lệch lạc”, đại biểu Thắng nói.

Đề cập đến những bất cập tại sách giáo khoa mới, ông Thắng cho rằng việc đổi mới luôn có nhiều khó khăn, ngay đối với cả nước phát triển hơn Việt Nam. Ông tin ngành giáo dục với sự quyết tâm cao, cầu thị, sẽ đổi mới thành công.

Buông lỏng an ninh y tế làm nảy sinh tình trạng nâng khống giá máy

Đại biểu Trương Thị Yến Linh (Cà Mau) đánh giá cao nỗ lực điều hành, ổn định kinh tế của Chính phủ trong giai đoạn thực hiện mực tiêu kép. Là một bác sĩ đa khoa, bà góp ý về lĩnh vực y tế từ bài học từ đại dịch Covid-19. Theo đại biểu Cà Mau, Việt Nam là nước kiểm soát tốt dịch nhưng không được chủ quan, lơ là.

Trong quá trình chống dịch Covid-19, đại biểu Linh nêu thực tế đã nảy sinh một số bất cập như vật tư y tế bị đẩy giá, không đảm bảo an toàn, không rõ nguồn gốc, tiềm ẩn nguy cơ phát tán bệnh dịch. Cùng với đó, thiếu các trang thiết bị như máy thở, máy xét nghiệm Covid-19 nên phải gấp rút bổ sung, khiến phát sinh tình trạng nâng khống giá máy ở một số nơi.

“Điều đó cho thấy an ninh y tế chưa được quan tâm đúng mức, khi gặp vấn đề chúng ta cứ loay hoay, lúng túng”, nữ đại biểu nhận định. Nhấn mạnh sức khỏe là vốn quý giá của mỗi người và con người là vốn quý của quốc gia, nữ đại biểu tỉnh Cà Mau đề nghị Chính phủ cần quan tâm đầu tư cho an ninh y tế. Bên cạnh đó, bà kiến nghị có chính sách chống trục lợi chính sách BHYT.

Không duyệt các dự án thủy điện vượt quá 10 ha đất rừng cho 1 MW điện

Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh tranh luận với hai đại biểu Lưu Bình Nhưỡng và Dương Trung Quốc về vấn đề thủy điện và tác động môi trường của các dự án này. Hai đại biểu nêu ý kiến tại phiên thảo luận vào chiều 4/11.

Theo Bộ trưởng, dự án thủy điện nào cũng có mặt tích cực và tiêu cực. Pháp luật Việt Nam đã có quy trình về pháp lý rất bài bản, đảm bảo hiệu quả trong từng dự án.

Ông nhấn mạnh ở đây là Luật Đầu tư, báo cáo kinh tế kỹ thuật, báo cáo tác động môi trường. “Đây là những nhân tố cơ bản để giúp cấp có thẩm quyền đánh giá, xem dự án đó, cái nào là chủ đạo, có hiệu quả hay không, tác động tiêu cực còn có những gì”, Bộ trưởng Công Thương nói.

Bên cạnh đó, các dự án này phải đảm bảo điều kiện để hạn chế bớt tiêu cực, để khai thác tốt những ưu thế, lợi ích. 

Về quản lý đất rừng tự nhiên, đại diện ngành công thương cho rằng khi triển khai dự án thủy điện có các khâu rất quan trọng. Đầu tiên là bổ sung quy hoạch, các địa phương có nhiệm vụ tuân theo các thông tư hướng dẫn, như Thông tư 43 của Bộ Công Thương.

“Trong đó nói rõ tiêu chí sử dụng đất thế nào, nếu vượt quá 10 ha đất cho 1 MW thì không được xem xét”, ông Trần Tuấn Anh nói.

Ông cũng cho biết thêm để bổ sung dự án thủy điện vào quy hoạch, Bộ phải xin ý kiến của rất nhiều bộ, ngành. Sau đó, cấp có thẩm quyền mới phê duyệt dự án đầu tư, quản lý các dự án đầu tư. Căn cứ theo luật định, cơ quan chức năng từ Trung ương đến địa phương kiểm tra việc thực hiện đúng quy định của pháp luật.

Ông Tuấn Anh cũng nói báo cáo đánh giá tác động có vai trò quan trọng, là căn cứ để cơ quan quản lý đánh giá tính khả thi của dự án. Báo cáo này đều được đăng công khai trên cổng thông tin điện tử các cơ quan chức năng.

Đối với thủy điện nhỏ đã hết khấu hao, hết vòng đời của dự án, căn cứ theo Luật Xây dựng, Luật Điện lực, các dự án này phải báo cáo về chất lượng hồ, đập, hướng sử dụng hoặc phải tháo dỡ.

Về việc xử lý các tấm pin quang điện sau khi thủy điện này hết giá trị sử dụng, Thủ tướng đã giao Bộ Khoa học và Công nghệ lập quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng hệ thống xử lý các tấm pin này.

Ông cũng nói chỉ khoảng 3% hóa chất của các tấm pin này là có tác động đến môi trường. Các chủ đầu tư có trách nhiệm thu hồi, xử lý.

Đại biểu Nguyễn Thanh Hồng (Bình Dương) tranh luận với 2 tư lệnh ngành là Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh, Bộ trưởng NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường và đại biểu Hoàng Thanh Tùng (Hải Phòng).

“Phát biểu như Bộ trưởng Trần Tuấn Anh thì mọi thứ chúng ta đều đúng cả, chỉ có trời sai vì mưa nhiều quá”, ông Hồng bắt đầu phần tranh luận.

Theo ông, khi Bộ trưởng nói do chính quyền địa phương, do quy hoạch và do tổ chức thực hiện, nhận định như vậy là “chưa ổn”.

Đưa ra nhận xét cá nhân, ông Hồng cho rằng ở đâu có nhiều nhà máy thủy điện thì ở đó gắn liền với lũ quét, lũ ống, sạt lở, ngập lụt. “Chúng ta thường nói gió lũ mưa ngàn, tức nước vỡ bờ, làm nhiều đập thủy điện sẽ khiến nước dâng cao, phải tìm đường thoát, khi ấy sẽ gây ra hậu quả”, ông Hồng nêu quan điểm.

Trước đó, trong phiên làm việc chiều 4/11, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh đã có phần giải trình việc việc phát triển thủy điện.

"Chúng ta đang phụ thuộc rất nhiều vào năng lượng nhập khẩu, trong khi năng lượng sơ cấp đã gần hết. Năng lượng từ thủy điện là nguồn năng lượng rất quan trọng", ông nói.

Đối với câu chuyện thủy điện ảnh hưởng như thế nào đến lũ bão, ngập lụt, sạt lở, thậm chí là động đất, Bộ trưởng Tuấn Anh thông tin đã 2 lần tham gia cùng đoàn công tác tại Quảng Bình, Quảng Trị và đợt công tác mới đây tại Quảng Nam, Quảng Ngãi. Qua khảo sát thực tế và đánh giá của cơ quan chuyên môn, phải khẳng định sạt lở đất gắn chặt với yếu tố thời tiết.

Theo báo cáo, lượng mưa ở một số tỉnh miền Trung rất lớn, lên đến hàng nghìn mm mỗi đợt. Thời gian lưu bão của cơn bão số 9 kéo dài đến 6 tiếng, tác động đến cấu tạo địa chất, điều kiện đất đai, thổ nhưỡng của địa phương và gây ra sụt lở nghiêm trọng...

“Không nên vì lũ lụt mà đổ hết cho thủy điện”

Đại biểu Lê Thanh Vân (Cà Mau) tranh luận với một số ý kiến bàn về thủy điện. Tự nhận là dân “ngoại đạo”, song ông Vân nhắc đến lịch sử xây dựng các dự án thủy điện, bắt nguồn từ dự án thủy điện sông Đà. 

Theo ông, mặt tích cực của thủy điện là điều tiết lũ tốt nhưng mặt trái là việc lạm dụng trong xây dựng, lợi dụng địa điểm và quy trình khi đầu tư thủy điện.

“Đáng tiếc rằng một số chủ đầu tư lạm dụng công trình để trục lợi thông qua phá rừng, lấy nguồn gỗ quý của rừng tự nhiên”, ông Vân nhấn mạnh đó là điều đáng lên án.

Ông cho rằng đánh giá phải khách quan, nhiều chiều và con người chính là chủ thể vi phạm pháp luật do lợi ích nhóm gây ra, xử là xử động cơ mục đích của họ.

“Không nên vì lũ lụt mà đổ hết cho thủy điện”, ông Vân nêu quan điểm.

Nếu Bộ Công Thương đang làm đúng thì nên ủng hộ

Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (Khánh Hòa) cho rằng dự án thủy điện có 2 mặt, nếu các cơ quan thực hiện đúng quy định, thì nên củng hộ.

“Tôi kiến nghị Bộ trưởng cũng nên lưu ý những tiêu cực ấy nên được kiểm soát một cách hiệu quả hơn”.

Nhắc lại quan điểm của đại biểu Dương Trung Quốc cho rằng các dự án thủy điện như quả bom nổ nhậm, ông Thịnh cho rằng điều này cũng có phần đúng.

“Đây là nhận thức chủ quan trên điều kiện khách quan. Còn nếu đúng là quả bom nổ chậm thì chúng ta phải tháo”, ông Thịnh đề nghị.

Bày tỏ đồng tình với các giải pháp Bộ Công Thương đang thực hiện, đại biểu tỉnh Khánh Hòa kêu gọi nên đồng tình với các giải pháp đó, từng bước tháo gỡ những yếu tố tiêu cực, nâng hiệu quả sử dụng các dự án này.

Yêu cầu doanh nghiệp đóng phí môi trường trước khi xây thủy điện

Phát biểu tranh luận, đại biểu Dương Trung Quốc cho rằng khi nói về vấn đề thủy điện, không nên tùy tiện so sánh với Biển Đông. Ông cảnh báo nếu chúng ta không nhìn nhận đúng về câu chuyện thủy điện thì sẽ để lại hậu quả nặng nề trong vài chục năm nữa.

Đại biểu đồng tình với việc doanh nghiệp tham gia xây dựng dự án thủy điện phải đóng trước một khoản tiền coi như phí môi trường để sau này dừng khai thác còn khắc phục. Còn nếu dừng rồi mới phải xử lý, doanh nghiệp sẽ tìm cách thoái thác.

“Việc xây dự án thủy điện phải có chế tài, Nhà nước phải nắm đằng chuôi. Còn nhiều doanh nghiệp tìm cách thoái thác, bỏ đi. Yếu tố lợi ích nhóm sẽ để lại nhiều tổn hại cho sau này”, ông Quốc nói.

Cân nhắc phê duyệt chuyển đổi sử dụng đất rừng tự nhiên

Đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (Bến Tre) cho biết rừng tự nhiên chiếm gần 19% tổng diện tích rừng đề xuất chuyển đổi. Dù diện tích rừng thay thế gấp 3 lần diện tích rừng bị chuyển đổi, phần lớn rừng trồng là các loại cây khai thác gỗ, không có khả năng trữ nước hay cản nước ngăn lũ. Đại biểu tỉnh Bến Tre kiến nghị cần quản lý nghiêm ngặt hơn việc quy hoạch và điều chỉnh quy hoạch lâm nghiệp, tổng thể bảo tồn đa dạng sinh học; hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo tồn đa dạng sinh học. Đồng thời, cân nhắc kỹ việc chuyển đổi đất rừng cho các dự án phát triển kinh tế.

Trong trường hợp thật cần thiết phải chuyển đổi, ưu tiên các dự án phục vụ thủy lợi, điều tiết nước, trữ nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, sinh hoạt cho nhân dân; kiên quyết không phê duyệt chủ trương chuyển đổi sử dụng đất rừng tự nhiên đối với dự án không tìm được đất trồng rừng thay thế phù hợp.

Bên cạnh đó, cần có giải pháp giải quyết dứt điểm tình trạng di cư tự phát ở một số địa phương, nhằm giảm áp lực cho rừng, tình trạng phá, lấn chiếm đất rừng; có chế độ đãi ngộ, thu hút lực lượng bảo tồn đa dạng sinh học trên đất liền, biển, đảo.

Kiến nghị thành lập lực lượng cứu nạn, cứu hộ độc lập

Đại biểu Nguyễn Tạo (Lâm Đồng) bày tỏ lo lắng với những thiệt hại nghiêm trọng về người do lũ lụt ở miền Trung vừa qua, đặc biệt là những thiệt hại do sạt lở đất làm chết hàng chục người. Ông cho rằng việc này có nguyên nhân từ việc bố trí các khu dân cư, các công trình phúc lợi và lực lượng cứu hộ, cứu nạn. Những vùng sâu, vùng xa, còn nhiều khó khăn, việc thực hiện quy hoạch các khu dân cư còn nhiều hạn chế, tồn tại.

Ông Tạo đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành cần hoàn thành sớm các quy hoạch; chi tiết hóa các bản đồ cảnh báo thiên tai; đẩy mạnh xây dựng các công trình công cộng có tính lưỡng dụng ở khu vực miền núi. Các công trình này cần vừa phục vụ dân sinh, vừa phải phục vụ quốc phòng, an ninh mà vẫn đảm bảo công tác phòng chống thiên tai, hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại về người và tài sản.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng cho rằng công tác cứu hộ, cứu nạn trong thời điểm mưa lũ vừa qua bộc lộ nhiều bất cập, chưa đáp ứng kịp thời, hiệu quả trong tình hình hiện nay. Thay mặt cử tri, ông đề nghị cần có lực lượng cứu hộ, cứu nạn độc lập mang tính chuyên nghiệp hơn.

“Nên giao cho lực lượng quân đội làm nòng cốt để đầu tư phương tiện chuyên dụng, kỹ thuật tiên tiến, hiện đại để ứng phó, cứu hộ, cứu nạn lâu dài”, đại biểu đề xuất.

Khó kiểm soát tính cực đoan của biến đổi khí hậu

Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà bày tỏ sự cầu thị, lắng nghe từ những ý kiến, đề xuất tâm huyết của các đại biểu khi nói về thảm họa đau thương miền Trung phải gánh chịu những tuần qua. “Tôi xin được chia sẻ với những mất mát, khó khăn của cán bộ, chiến sĩ đang xẻ núi, mở đường để giải quyết những thảm họa này”, ông Trần Hồng Hà nói.

Dẫn thông tin từ báo cáo rủi ro thiên tai của Liên Hợp Quốc, ông Hà cho rằng thời điểm này là lúc con người rất khó kiểm soát được tính cực đoan của tình trạng biến đổi khí hậu, thảm họa tự nhiên. Cường độ, tần suất của thiên tai đã tăng gấp 4 lần trong 40 năm qua. Trong đó, bão và lũ chiếm khoảng 40%.

Giai đoạn 1980-1999, chỉ có hơn 4.200 thiên tai lớn, trong khi đó từ năm 2000 đến 2019, con số này đã tăng lên hơn 7.400. Lũ chiếm phần lớn trong số đó, cụ thể lũ là 3.200 lượt, bão là hơn 2.000 lượt. Đáng chú ý, Bộ trưởng cho hay số lượng thiên tai tăng trong 100 năm qua nhưng thiệt hại ghi nhận về con người lại giảm đi.

Phân tích thêm về tình hình ở nước ta, ông Hà cho hay Việt Nam nằm trong khu vực chịu bão của vùng Tây Nam Thái Bình Dương, đứng thứ 7 trong khu vực về rủi ro thiên tai và đứng thứ 16 trong số các nước chịu tác động của khí hậu cực đoan. Cách đây hơn 10 năm, Đảng và Nhà nước đã chỉ đạo các bộ, ngành cơ quan tiến hành chương trình nghiên cứu về lũ ống, lũ quét các tỉnh miền núi, Tây Nguyên và miền Trung. Chương trình thứ 2 là điều tra về tai biến địa chất, cảnh báo sạt lở các khu vực…

Ông cho rằng vẫn cần đánh giá chi tiết từ phía các nhà khoa học, nhưng nhìn chung các điểm xảy ra sạt lở ở miền Trung là tổ hợp các dạng thiên tai. Bốn cơn bão, trong đó cơn bão số 9 mạnh nhất trong 20 năm, vùng áp thấp duy trì rất lâu ở miền Trung tạo ra lượng mưa vượt qua các chỉ số do lịch sử…

“Có những ngày ở Quảng Nam, lượng mưa lên đến hơn 500 mm/ngày, có những nơi lượng mưa lên đến 2.000, thậm chí 4.000 mm. Lượng mưa như thế là trời đổ nước xuống chứ không phải là mưa nữa”, ông Hà nói.

Nhà nước là “trọng tài” giải quyết các xung đột lợi ích

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) giơ biển xin tranh luận với các bộ trưởng nói về vấn đề rừng và thủy điện, kinh tế thị trường. Bộ trưởng Nông nghiệp Nguyễn Xuân Cường trong phiên thảo luận trước thông tin trước đây chúng ta có 9 triệu ha rừng nhưng nay tăng lên được 14,3 triệu ha rừng.

Ông Nghĩa đánh giá đây là điều tốt, song ông lưu ý tách bạch rõ rừng tự nhiên và rừng trồng vì vai trò, tác dụng của hai loại này khác nhau. “Chỉ có rừng tự nhiên mới có năng lực bảo vệ đất đai, tích lũy nước ngầm tốt, khác với rừng trồng”, ông Nghĩa nói.

Về vấn đề thủy điện, đại biểu TP.HCM cũng cho rằng không thể “đổ thừa”, nhưng cũng phải tính toán “một dòng sông có thể chịu được bao nhiêu thủy điện”. Và khi xét duyệt cần có quy trình cụ thể cho từng dự án.

“Nếu đơn giản hóa thì không thấy trách nhiệm của Nhà nước ở đâu”, ông nói.

Nhắc đến vấn đề kinh tế thị trường, đại biểu Trương Trọng Nghĩa khẳng định vai trò làm kinh tế chủ yếu là của DN tư nhân, DNNN chỉ có vai trò là “bà đỡ”.

“DN tư nhân nhạy bén, thông minh, tối đa hóa được nguồn lực tốt nhưng có thể xung đột lợi ích với các tầng lớp khác. Họ có khi nghĩ đến lợi ích trong vài năm, nghĩ đến lợi ích kinh tế chứ không tính đến lợi ích chính trị, văn hóa, xã hội, vì thế, cần có điều tiết của Nhà nước”, ông Nghĩa nhấn mạnh. Theo ông, Nhà nước phải làm “trọng tài” trong xử lý các xung đột lợi ích để làm hài hòa các xung đột đó.

Kiến nghị thay thế Nghị định 64 về tiếp nhận, sử dụng tiền cứu trợ

Đại biểu Trần Công Thuật (Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình) cho rằng cần có một cuộc tổng kết, rút kinh nghiệm về đợt lũ năm nay một cách toàn diện. Ông kiến nghị thay thế Nghị định 64 về việc vận động, phân phối, tiếp nhận các nguồn đóng góp sao cho phù hợp với thực tiễn.

Ông Thuật đồng thời kiến nghị cân nhắc xây dựng tỉnh Quảng Bình trở thành trung tâm năng lượng của cả nước. “Phát triển năng lượng tái tạo và điện khí là rất phù hợp với khí hậu, thời tiết tại Quảng Bình. Đây cũng là kế sinh nhai lâu dài và giảm nghèo bền vững cho vùng này”, ông Thuật nói.

Ưu tiên thu hút nhân tài vào 5 lĩnh vực

Trong gần 7 phút phát biểu, đại biểu Lê Thanh Vân (Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách) nhắc đến 3 bài học.

Trước hết là sự đồng thuận của nhân dân trong đại dịch Covid-19.

Bài học thứ hai là tinh thần dân tộc trong thiên tai, bão lũ vừa qua.

Bài học thứ ba là sự phản ứng kịp thời của cả hệ thống chính trị.

“Khi dịch Covid-19 bùng phát không lâu, Tổng bí thư, Chủ tịch nước đã ra lời kêu gọi, Ủy ban TVQH tính tới các gói hỗ trợ, Thủ tướng ban hành Chỉ thị 16 về giãn cách xã hội”, ông Vân dẫn chứng. Theo đại biểu tỉnh Cà Mau, 2020 là năm rất đặc biệt vì có những thứ ngoài dự đoán như đại dịch Covid-19 và đợt lũ lụt chưa từng có.

Về nhiệm vụ, giải pháp cho phát triển kinh tế xã hội giai đoạn đại biểu Lê Thanh Vân góp ý với Chính phủ 5 vấn đề. Một là đề nghị Chính phủ đổi mới phương thức tổ chức hoạt động. “Bộ máy Chính phủ cần tinh gọn cho phù hợp với biến đổi của thời cuộc, điều chỉnh chức năng tập trung ban hành thể chế thay vì can thiệp trực tiếp vào các quan hệ xã hội”, ông Vân nói.

Thứ hai, tập trung xây dựng chiến lược thu hút, trọng dụng nhân tài. Ông gợi ý nên ưu tiên thu hút nhân tài cho 5 lĩnh vực: Lãnh đạo quản lý quốc gia; làm giàu trên mọi phương diện; KHCN; quản trị giáo dục và văn hóa nghệ thuật.

Ba là đề nghị Chính phủ khẩn trương ban hành tiêu chí đánh giá cán bộ công chức, viên chức, đặc biệt người đứng đầu. Trong đó có tiêu chí khả năng trọng dụng nhân tài, có sản phần đầu ra định kỳ đầu năm.

Bốn là đề nghị Chính phủ nghiên cứu ban hành loạt chính sách ưu đãi, mở đường cho một số doanh nghiệp đầu tàu có công nghệ cao, vì chỉ có công nghệ mới có thể thay đổi diện mạo đất nước.

Năm là thay đổi các quan hệ xã hội đang bị điều chỉnh bởi đạo đức thành các quan hệ điều chỉnh bởi quy định pháp luật, tránh tình trạng tha hóa đạo đức.

“Ứng xử của con người trong mọi phương diện là nguồn lực vô hình tạo nên sức mạnh dân tộc của người Việt Nam, vì thế, phải cụ thể hóa bằng các đạo luật và giải pháp của Chính phủ”, ông Vân nêu quan điểm.

“Làm từ thiện phải có văn hóa”

Đại biểu Nguyễn Thị Xuân Thu (Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ Việt Nam) nhắc đến “văn hóa từ thiện”. Theo bà, đại dịch Covid-19 vừa qua và thảm họa thiên tai ở miền Trung hiện nay đã khởi dậy tình dân tộc, nghĩa đồng bào với nhiều hành động rất đáng quý, đáng trân trọng.

Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ lưu ý “làm từ thiện cũng phải có văn hóa”, đừng mang danh từ thiện, cứu trợ để trục lợi, đánh bóng tên tuổi hay phô trương đạo đức.

“Văn hóa cho - nhận cũng cần phải học, cho làm sao để người nhận không có cảm giác ban ơn, bố thí, nhận làm sao để người cho thấy vui và hạnh phúc”, bà Thu nói.

Vấn đề thứ hai được nữ đại biểu đề cập là làm thế nào ứng phó thảm họa thiên tai nhanh và hiệu quả. Bà cho rằng Chính phủ nên có chiến lược dài hạn mang tầm quốc gia. Đại dịch Covid-19 và đợt thiên tai vừa qua là những cảnh báo nguy hiểm, cần sớm xây dựng các kịch bản để có kế hoạch ứng phó dài hạn, huy động nguồn lực để thực hiện có hiệu quả công tác ứng phó với thiên tai.

Mặt khác, bà Thu đề nghị Chính phủ rà soát quy hoạch thủy điện, khôi phục lại rừng tự nhiên, không cho phép xây dựng trong khu vực rừng nguyên sinh, rừng phòng hộ, rừng đặc dụng, rừng đầu nguồn… Chính phủ và địa phương cần trang bị đẩy đủ vật tư, thiết bị cho lực lượng cứu hộ, cứu nạn tại chỗ, xây dựng nhà tránh trú bão, lũ cho người dân, tổ chức tái định cư cho dân ở những vùng dễ sạt lở, lũ ống, lũ quét…

Sau phần phát biểu của bà Xuân Thu, Quốc hội nghỉ trưa. Phiên thảo luận tiếp tục diễn ra chiều cùng ngày.