 |
Vài giờ sau khi cuộc phỏng vấn với Hoàng tử Harry và vợ, Meghan Markle, được phát sóng tại Mỹ, bên kia bờ Đại Tây Dương, nước Anh thức dậy và "chao đảo".
Trong cuộc phỏng vấn kéo dài 2 tiếng với "nữ hoàng truyền thông" Oprah Winfrey, được ghi hình trước và phát sóng vào khung giờ vàng, vợ chồng Meghan và Harry đã thẳng thắn nói về nguyên nhân khiến họ rời bỏ nước Anh hồi năm 2020.
Họ nói về chuyện một người trong gia đình suy đoán màu da cậu con trai sắp sinh của họ sẽ "đen" đến mức nào, về những bài viết mang nặng tính phân biệt chủng tộc trên báo chí lá cải Anh và sự thiếu ủng hộ nói chung dành cho Meghan. Meghan còn nói cô từng có ý định tự tử.
Đối với nhiều người da đen tại Anh, đó là những lời chỉ trích không kiêng nể nhằm vào hoàng gia và các cáo buộc biệt chủng tộc đã cắm rễ sâu ở vương quốc.
 |
| Meghan và Harry trong cuộc phỏng vấn với Oprah Winfrey. Ảnh: Getty. |
Phá vỡ sự im lặng
Marcus Ryder, giảng viên thỉnh giảng dạy về đa dạng truyền thông tại Đại học Thành phố Birmingham, nói những cáo buộc về phân biệt chủng tộc trong cuộc phỏng vấn có thể gây ra những tác động lớn đến nền quân chủ, vì các thành viên hoàng gia đang được hưởng ngân sách chính phủ, tức tiền thuế của người dân.
"Một phụ nữ da đen, người đầu tiên trong thời hiện đại bước vào thiết chế đó của Anh, đưa ra những cáo buộc về phân biệt chủng tộc ở cấp độ cao nhất", ông Ryder miêu tả về cuộc phỏng vấn.
Việc một người trong hoàng gia đã đặt câu hỏi liệu con trai của Meghan có "quá đen để đại diện cho Vương quốc Anh" hay không là vấn đề lớn, ông nói.
(Hoàng tử Harry đã yêu cầu bà Oprah Winfrey làm rõ rằng cả Nữ hoàng Elizabeth II và Hoàng thân Philip đều không phải là người nói câu đó).
Được công bố gần thời gian với cuộc phỏng vấn là một nỗ lực vụng về của Điện Buckingham nhằm hạ bệ Meghan khi định điều tra cáo buộc cô bắt nạt nhân viên, theo tiết lộ trên báo The Times of London tuần trước.
 |
Hoàng gia Anh tại Sandringham năm 2017. Ảnh: AP. |
Daily Mail, tờ báo lá cải Anh mà Meghan đã thắng trong một vụ kiện về quyền riêng tư vào tháng trước, hôm 8/3 đã đăng trên webiste dòng tít in hoa toàn bộ "Tôi muốn tự tử".
Một mặt, tờ báo thổi bùng những phát biểu của Meghan về sức khỏe tâm thần. Mặt khác, họ nói những cáo buộc về phân biệt chủng tộc là "tuyên bố gây chấn động".
Sự chia rẽ trong xã hội
Cuộc phỏng vấn khiến đất nước bị chia rẽ với những bài bình luận gay gắt trên các tờ báo lớn. Trên mạng xã hội, một số người chỉ trích vợ chồng công tước Sussex phản bội hoàng gia Anh, trong khi những người khác kiên quyết bảo vệ họ.
Nadine Batchelor-Hunt, nhà báo người Anh, đã hoan nghênh "sự can đảm" của Meghan và cho biết cách cô bị đối xử phản ánh nạn phân biệt chủng tộc đã cắm rễ sâu trong xã hội Anh mà người da đen phải hứng chịu.
"Trong gia đình tôi, chúng tôi không thực sự quan tâm đến hoàng gia", cô nói. Song là một người đa chủng tộc, cô nhận thấy những cáo buộc đó đã gây được tiếng vang lớn. "Tổ tiên của chúng tôi đã bị bắt làm nô lệ dưới ngọn cờ của đế chế Anh nhân danh vương quyền".
"Nhìn thấy cô ấy nói một cách cởi mở về điều đó thực sự là một sự giải phóng", cô nói, "đó là lý do tôi nghĩ rằng rất nhiều người trẻ, đặc biệt là rất nhiều người da đen, vô cùng quan tâm".
 |
| Trang nhất các báo ở Anh hôm 8/3 sau cuộc phỏng vấn. Ảnh: Getty. |
Ban đầu, khi việc đính hôn với Harry được công bố, Meghan đã được ca ngợi là biểu tượng cho một hoàng gia cởi mở và bao trùm hơn, vì cho đến khi đó họ vẫn là một thiết chế hoàn toàn chỉ có người da trắng.
Song khoảnh khắc đó nhanh chóng trôi qua, và cô thường xuyên bị báo lá cải Anh tấn công, trở thành chủ đề của các bài báo đầy rẫy ngôn từ phân biệt chủng tộc hoặc thể hiện niềm tin mù quáng.
Trước đám cưới, các báo lá cải nói cô đã khiến chị dâu Kate Middleton rơi nước mắt vì bất đồng về váy của phù dâu nhí - hoàn toàn trái ngược với những gì thực sự xảy ra, Meghan nói trong cuộc phỏng vấn hôm 7/3 (nhưng Meghan cũng nói rằng Kate là một người tử tế). Các báo cáo buộc cô bắt nạt nhân viên, rằng cô là người đòi hỏi đến mức không thể thỏa mãn.
Trong bài viết năm 2020 đăng trên New York Times, tác giả Afua Hirsch nói rằng "Những người Anh da đen biết tại sao Meghan Markle muốn ra đi".
"Đó là nạn phân biệt chủng tộc", Hirsch viết ngay đầu bài.
Hirsch là tác giả cuốn sách Brit(ish): On Race, Identity and Belonging - tạm dịch: Brit(ish): Về Chủng tộc, Căn tính và Sự thuộc về.
Bà miêu tả hàng loạt lần Daily Mail sử dụng những từ ngữ kỳ thị với Meghan, hoặc khi một người dẫn chương trình của BBC đăng tải bức ảnh con tinh tinh để đùa về con trai Meghan. Một thành viên hoàng tộc từng sử dụng món trang sức chạm trổ thành hình một người da đen để đến bữa tối có Meghan.
"Sự đối xử cô ấy nhận được đã chứng minh điều chúng tôi luôn biết: Dù bạn đẹp cỡ nào, bạn kết hôn với ai, bạn đạt được vị trí nào, quyên góp vào quỹ từ thiện nào, bạn tận tâm ra sao, kiếm tiền nhiều cỡ nào hoặc làm việc tốt đến đâu, trong xã hội này sự kỳ thị chủng tộc luôn theo bạn", bà Hirsch viết.
 |
| Harry và Meghan trong đám cưới năm 2018. Ảnh: Pool/NYT. |
Một số người lưu ý rằng các báo lá cải đôi khi sẽ chỉ trích cô vì đã làm những chuyện gần như chính xác là chuyện từng khiến Kate nhận được cơn mưa lời khen.
Không phải Kate hoàn toàn thoát khỏi những chỉ trích vô lý. Các tờ báo lá cải liên tục khai thác việc mẹ cô bắt đầu sự nghiệp với công việc tiếp viên hàng không và nhiều khả năng tổ tiên cô là thợ khai thác than, và tất nhiên "không phải quý tộc".
Tuy nhiên, theo Meghan, vấn đề thực sự là sự thiếu hỗ trợ từ các thành viên khác trong gia đình. Và khi cô tìm kiếm sự giúp đỡ trước tình trạng tâm lý ngày càng bất ổn, bộ phận nhân sự của cung điện cho biết họ không thể làm gì vì cô không phải là nhân viên. Cô nói thêm rằng cô không thể đi trị liệu tâm lý vì việc đó khiến hoàng gia nhận về phản ứng không tốt.
Hệ lụy dai dẳng
Người da đen ở Anh đã chỉ ra những vấn đề trong cách báo chí nước này đưa tin về Meghan trong nhiều năm. Shola Mos-Shogbamimu, luật sư kiêm nhà hoạt động, đã thường xuyên lên tiếng về sự phân biệt chủng tộc đối với Meghan.
Trong một cuộc thảo luận sôi nổi trên chương trình Good Morning Britain, cô đã phản bác Piers Morgan, người dẫn chương trình, đồng thời là người thường xuyên chỉ trích Meghan và Harry.
Ông Morgan hỏi suy nghĩ của cô về hành động mà ông gọi là Meghan và Harry đã "xả súng vào gia đình trên truyền hình toàn cầu" trong khi Hoàng thân Philip, ông nội của Harry, đang nhập viện vì bệnh tim.
"Anh muốn phủ nhận rằng hoàng gia không có bất kỳ lời lẽ hay hành động phân biệt chủng tộc nào đối người mang hai chủng tộc đầu tiên trong gia đình họ, đơn giản chỉ vì anh yêu nữ hoàng?", cô Mos-Shogbamimu đáp lại.
"Anh có thể yêu nữ hoàng và có thể chỉ ra những việc mà hoàng gia đã làm sai", cô nói thêm.
 |
| Người da đen ở Anh đã chỉ ra những vấn đề trong cách báo chí nước này đưa tin về Meghan trong nhiều năm. Ảnh: AFP/Getty. |
Nhiều người lưu ý rằng những cáo buộc của Meghan trong cuộc phỏng vấn đã làm nổi bật một điểm mù trên phần lớn không gian truyền thông Anh khi nói đến vấn đề chủng tộc, với đội ngũ phóng viên phụ trách hoàng gia gần như toàn người da trắng.
"Đây là câu chuyện xuất phát từ vấn đề chủng tộc", ông Ryder nói. "Và những gì chúng ta có là truyền thông của Anh cho đến nay vẫn chậm chạp trong việc thừa nhận đây thực sự là câu chuyện chủng tộc".
"Chúng ta tiếp tục nói về vấn đề đa dạng, và sự đa dạng phù hợp với nguyên tắc cha truyền con nối như thế nào?", ông đặt câu hỏi.
Điện Buckingham chưa bình luận sau cuộc phỏng vấn.
Keir Starmer, lãnh đạo Công đảng, nói rằng những cáo buộc trong cuộc phỏng vấn liên quan đến vấn đề phân biệt chủng tộc và sức khỏe tâm thần cần phải được xem xét "rất nghiêm túc".
Chính phủ phản ứng một cách thận trọng. Thủ tướng Boris Johnson nói rằng ông đã "không bình luận về các vấn đề của hoàng gia trong thời gian dài, và tôi không có ý định từ bỏ (nguyên tắc) đó hôm nay".
