Phân tích của dự án Sáng kiến Minh bạch Hàng hải châu Á (thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, CSIS) cho thấy máy bay quân sự Shaanxi Y-8 đã được triển khai đến căn cứ do Trung Quốc xây dựng trái phép trên đá Subi thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.
Các phân tích này dựa trên ảnh chụp từ vệ tinh vào ngày 28/4.
 |
| Máy bay Shaanxi Y-8 đậu trên đường băng ở đá Subi vào ngày 28/4. Ảnh: AMTI/Digital Globe. |
Y-8 được thiết kế là một máy bay vận tải quân sự nhưng một số phiên bản có thể sử dụng để tuần tra hàng hải hoặc làm nhiệm vụ tình báo.
Với diễn biến mới này, cả 3 đường băng Trung Quốc xây dựng phi pháp ở Trường Sa đều được xác nhận là đã có máy bay quân sự bay đến. Lần đầu tiên là "một chiếc máy bay tuần tra biển", có thể là Y-8 hoặc tương tự, đậu xuống đá Chữ Thập vào tháng 4/2016 để vận chuyển 3 bệnh nhân. Đến tháng trước, Philippine Daily Inquirer công bố không ảnh được chụp vào ngày 6/1 cho thấy 2 máy bay vận tải quân sự Xian Y-7 đậu ở đá Vành Khăn.
Đá Chữ Thập, đá Subi và đá Vành Khăn là 3 trong số 7 bãi đá thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam nhưng đang bị Trung Quốc chiếm đóng và bồi đắp phi pháp.
Hồi đầu tháng này, CNBC dẫn các nguồn tin giấu tên và rành thông tin tình báo Mỹ cho biết tên lửa đã được triển khai đến 3 đá này trong 30 ngày qua.
Hôm 8/5, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng đề nghị phía Trung Quốc "với tư cách là quốc gia lớn ở khu vực và thế giới, thể hiện trách nhiệm trong việc duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông, không tiến hành quân sự hóa, rút các trang thiết bị quân sự triển khai trái phép trên các cấu trúc thuộc chủ quyền của Việt Nam".
Greg Poling, một chuyên gia về Biển Đông tại CSIS, nhận định "đây là những tên lửa đầu tiên tại Trường Sa, dù là tên lửa đất đối không hay chống hạm"
"Trước đây, nếu bạn là một bên có tranh chấp, bạn biết rằng Trung Quốc đang nhìn theo mọi bước đi của bạn. Giờ thì bạn biết mình đang di chuyển trong tầm tên lửa của Trung Quốc", ông nói.
