Hồi cuối tháng 3, bồi thẩm đoàn tại San Francisco ra kết luận chất diệt cỏ Roundup của Monsanto là nguyên nhân gây ra bệnh ung thư cho công dân Mỹ Edwin Harderman. Bồi thẩm đoàn Mỹ cũng buộc tội công ty hóa chất khổng lồ của Mỹ đã cố ý thao túng các ghi chép để che giấu nguy cơ ung thư gây ra bởi sản phẩm của mình.
Thao túng dư luận, che giấu thông tin
Phán quyết của bồi thẩm đoàn tại San Francisco là lần thứ 2 trong chưa đầy 8 tháng bồi thẩm đoàn Mỹ kết luận chất diệt cỏ Roundup của Monsanto có liên quan tới chứng bệnh ung thư.
Dựa trên bằng chứng thu thập được, bồi thẩm đoàn nhận định Monsanto đã dựng lên các bài viết khoa học giả, giật dây các nhà khoa học, can thiệp vào các thử nghiệm của chính phủ và hợp tác với các cơ quan quản lý để tạo các bản đánh giá có lợi cho chất glyphosate, một hoạt chất quan trọng của Roundup.
Thẩm phán Vince Chhabria, người giám sát phiên tòa hôm 27/3, đã có những lời chỉ trích mạnh mẽ dành cho Monsanto. Thẩm phán này cho rằng "có rất nhiều bằng chứng" cho thấy chất diệt cỏ của công ty có nguy cơ gây ra ung thư, đồng thời Monsanto đã "không có cách tiếp cận khách quan, có trách nhiệm, đối với vấn đề an toàn của sản phẩm của mình".
"Monsanto không quan tâm liệu sản phẩm của mình có gây ra bệnh ung thư hay không, thay vào đó tập trung vào thao túng công luận và gây khó khăn cho những người nêu lên lo ngại chính đáng và hợp pháp về vấn đề này", thẩm phán Chhabria nói.
 |
| Thuốc diệt cỏ Roundup của công ty Monsanto. Ảnh: AP. |
Chủ sở hữu mới của Monsanto, công ty dược phẩm Đức Bayer, khẳng định bồi thẩm đoàn cũng như thẩm phán đã sai lầm. Bayer cho rằng bằng chứng về nguy cơ gây ung thư của Roundup là không hợp lệ, bằng chứng về hành vi sai trái của công ty đã bị hiểu sai và đặt ra ngoài bối cảnh vụ việc. Công ty dược phẩm cho biết sẽ nộp đơn phúc thẩm.
Trong khi đó, những phong trào chỉ trích Monsanto đang ăn mừng phán quyết của tòa án thành phố San Francisco và chờ đợi các phán quyết tiếp theo chống lại công ty hóa chất này. Hiện Monsanto đang đối mặt hơn 11.000 đơn khởi kiện của các nạn nhân.
Các phán quyết bất lợi liên tiếp đối với Monsanto khiến người tiêu dùng và các doanh nghiệp quay lưng với sản phẩm của công ty này. Các nhà đầu tư cũng lạnh nhạt với cổ phiếu của Monsanto, khiến giá trị cổ phiếu công ty này giảm xuống mức thấp nhất trong 7 năm qua.
Chuyên gia tài chính Tom Claps nhận định Monsanto nhiều khả năng sẽ phải thực hiện những khoản đền bù trên phạm vi toàn cầu, thiệt hại có thể lên đến 4,5 tỷ USD.
"Tôi không nghĩ Monsanto sẽ thua mọi vụ kiện, nhưng chúng tôi cho rằng họ sẽ thua kiện trong phần lớn các vụ việc", ông Claps nhận xét.
Nguy cơ sức khỏe và môi trường toàn cầu
Trong khi công luận vẫn chú tâm vào các diễn biến tại tòa án, một vấn đề lớn hơn đã nổi lên, đó là việc Monsanto đã có thời gian thúc đẩy sử dụng chất diệt cỏ có chứa hoạt chất glyphosate trên phạm vi toàn cầu, đến mức chất này hiện nay thường được tìm thấy trong thức ăn, thậm chí trong chất lỏng của cơ thể con người.
Monsanto và các công ty hóa chất coi nông dân là đối tượng khách hàng đặc biệt quan trọng cho các sản phẩm chất diệt cỏ, thuốc diệt nấm và thuốc trừ sâu của mình. Nhiều nông dân khắp thế giới nói họ không thể trồng trọt nếu thiếu đi sản phẩm của các công ty này. Điều này mang lại nguy cơ tiềm tàng về sức khỏe và môi trường khắp thế giới.
Các nghiên cứu đã cho thấy bên cạnh làm tăng nguy cơ bệnh tật cho con người, các loại thuốc trừ sâu của Monsanto, Bayer, DowDuPont và những tập đoàn hóa chất khác đe dọa các loài động vật hoang dã, gây ô nhiễm nguồn nước, đất đai, và sản xuất thực phẩm bền vững của con người.
 |
| Nạn nhân Dewayne Johnson được tòa án Mỹ xử thắng trong vụ kiện công ty Monsanto tháng 7/2018. Ảnh: AP. |
Những người chỉ trích cho rằng các cơ quan quản lý tại Mỹ đã tạo điều kiện cho các tập đoàn hóa chất tập hợp lực lượng, có nhiều ảnh hưởng hơn, thậm chí có khả năng can thiệp vào chính sách công nhằm thu lợi.
Thượng nghị sĩ bang Massachusetts Elizabeth Warren hôm 27/3 kêu gọi tước đi một số quyền lợi của các tập đoàn hóa chất. Bà Warren công bố kế hoạch chia tách các siêu tập đoàn nông nghiệp và chống lại tầm ảnh hưởng của các tập đoàn này tại Washington.
Đây được coi là bước đi đúng hướng nhằm giành lại công lý cho các nạn nhân của Monsanto. Tuy nhiên, những tổn hại về sức khỏe do bệnh ung thư gây ra, cũng như tình trạng nhiễm độc đất đai, nguồn nước do sử dụng tràn lan thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ là không thể đảo ngược.
Trong khi Bayer có thể chi ra vài tỷ USD để đền bù thiệt hại theo phán quyết của tòa án, chính người dân trên toàn thế giới đang phải trả giá cho sự tàn phá về sức khỏe và môi trường.
