CHƠI ĐÀO NGÀY TẾT

Hoa đào ngày Tết đã ăn sâu vào tâm thức của không biết bao nhiêu thế hệ người Việt Nam đặc biệt là các tỉnh phía bắc. Vào chiều ngày cuối cùng của tháng Chạp, gia đình nào chưa mua được đào về nhà là cảm thấy Tết chưa về.

Ngày Tết không thể thiếu hoa đào trong nhà

Nhiều người có quan niệm chơi đào ngày Tết nên mua vào ngày cuối năm. Lúc đó đào rất rẻ vì người ta muốn bán tống bán tháo đi để còn nghỉ về nhà đón giao thừa, ngày hôm sau chả còn ma dại nào mua cho. "Trên thực tế, tôi đã làm thế và không mua nổi cành nào đẹp. Năm ngoái tôi đành không chơi đào và chuyển sang chơi quất", anh Hoàng, một người dân ở quận Cầu Giấy kể câu chuyện của mình.

Nhà anh Hoàng ở chung cư, vẻn vẹn 70 m2, phòng khách lại chật, trần cao chưa đầy 3 mét, anh không thể chơi đào cây và chỉ đi tìm mua đào cành. Nhớ lại mùa Tết Đinh Dậu, anh bảo tôi phóng xe lên tận chợ Lạc Long Quân chiều 30 Tết.

"Lúc này đào còn bán bạt ngàn nhưng các cành đều rất xấu. Cành nào đẹp thì họ quát hơn 1 triệu. Tôi ra về, qua chợ hoa Mỹ Đình mua một cây quất nho nhỏ giá 400.000 đồng", người đàn ông 40 tuổi nói.

Năm nay anh đi mua đào sớm ngay sau ngày ông Công ông Táo để có được cành đẹp. Anh tâm sự các loài hoa khác thì nên mua muộn để được tươi lâu, còn đào thì cần chọn lựa sớm.

Chợ hoa Quảng Bá, Lạc Long Quân, Hàng Lược là ba trong số hàng chục chợ hoa nổi tiếng ở đất Hà thành. Trước thời điểm Tết ông Công ông Táo, các chợ này bắt đầu hoạt động nhộn nhịp. Đến đây du khách sẽ thấy ngợp một màu hoa đào, nổi bật hơn cả những loài hoa khác.

Những người con xa xứ lâu ngày trở về đoàn tụ hay khác du khách thập phương đến dịp giáp Tết đều muốn được trở về thủ đô dạo chơi chợ hoa, thưởng ngoạn không khí xuân.

Ông Nguyễn Hải Bình (tập thể Kim Liên) cho rằng Tết mà không có hoa đào trong nhà thì không phải là Tết, bất kể bây giờ hay về sau. "Có hoa đào bày trong nhà, chụp tấm ảnh lưu niệm với nó đẹp và ý nghĩa lắm. Nhìn là biết Tết, chứ với hoa khác không ai biết đó là Tết", ông chiêm nghiệm.

Bà Lê Thị Tâm (quận Thanh Xuân, Hà Nội) năm nào cũng mua hoặc thuê cả đào lẫn quất. Tổng cả hai loại bà chi phí hết hơn 20 triệu đồng. Cây nào bà chơi cũng phải to, kê ở hai góc phòng khách. Bà bảo quất thì có lộc, đào mang ý nghĩa may mắn và đẹp.

"Tôi thường lên tận vườn chọn và đặt từ đầu tháng Chạp. Hẹn ngày họ sẽ vận chuyển đến tận nhà", bà Tâm nói.

Những giống đào phổ biến

Ở Việt Nam ngoài đào rừng có 4 giống đào nổi tiếng được chơi nhiều trong ngày Tết gồm đào bích, đào phai, bạch đào (đào hoa trắng) và đào thất thốn.

Đào bích có hoa màu đỏ hoặc hồng sẫm, đường kính hoa khoảng 3,5 cm, số lượng cánh trong một bông từ 20 đến 22, nở hoa kép rải đều trên cành kể cả những cành nhỏ, độ bền cành hoa là 15-16 ngày, được người dân ưa chuộng để cắm chơi trong ngày Tết. Giống đào này có khả năng sinh trưởng, phát triển và chống chịu sâu bệnh tốt.

Những cây hoặc cành đào lớn, có thể đặt trang trí nơi tiền sảnh hoặc trong các phòng lễ tân tại các khách sạn, nơi công sở. Còn những cây, cành đào nhỏ có thể dùng trang trí trong các phòng khách nhỏ hoặc có thể cắm trên bàn thờ của mỗi gia đình trong những ngày Tết cho thêm xuân, thêm lộc.

Đào phai cũng là loại hoa kép nhiều tầng cánh như đào bích, nhưng hoa nhạt hơn, phơn phớt hồng tím, đượm chút phôi pha sương gió. Loài hoa mang vẻ đẹp thanh lịch mà kín đáo kiêu sa.

Bạch đào là loại cây quý, khó tìm, khó trồng và lại càng khó ép nở hoa đúng Tết âm lịch… Nhiều người ở làng hoa đã thử trồng nhưng đều thất bại rồi sinh nản chí, rồi bỏ bẵng đi, quay sang trồng những loại hoa “dễ tính” và kinh tế hơn. Ngày nay tìm được đào trắng khá khó trên thị trường.

Còn đào thất thốn có đặc điểm cây thấp nhỏ, hoa nhỏ và nhiều màu, màu đỏ thẫm thường được trồng vào chậu uốn thành các dạng thế. Cành đào Nhật Tân là món quà quý cho những người thân sống ở phía Nam trong các dịp Tết Nguyên đán. Đào này tán cây thường rất rậm vì lá chen nhau. Lá đào thường dài 10-20 cm, rộng 1,5-2 cm.

Đào thất thốn Đà Lạt có nõn lá non màu xanh trong khi nõn lá đào thất thốn Hà Nội màu xanh phớt đỏ sậm. Hoa đào Thất thốn Đà Lạt có màu hồng lợt với 5 cánh hoa, một vòi nhụy cái, khoảng 25 cuống và túi phấn hoa. Đào Thất thốn Hà Nội có hoa kép cánh nhỏ hơn, màu đỏ sậm và thường ra hoa tập trung hàng loạt vào dịp Tết.

Đào thắm và đào phai cùng bung nở tỏa nét đẹp quyến rũ.

Làng nghề trồng đào nổi tiếng phía bắc

Vườn đào Nhật Tân từ lâu trở thành cái tên quen thuộc và là thương hiệu hoa đào nổi tiếng của mảnh đất Hà thành. Cánh đồng rộng hàng trăm ha này thuộc phường Nhật Tân, quận Tây Hồ. Vào đầu tháng Chạp hàng năm, vườn đào Nhật Tân bắt đầu đỏ rực trong cái nắng nhẹ của mùa đông hòa với không khí nhộn nhịp của những ngày giáp Tết.

Trước thời điểm ông Công ông Táo, làng hoa nổi tiếng thủ đô luôn tấp nập du khách. Họ đến đặt trước những cây đẹp như ý muốn. Tại đây, khách có thể chọn muôn vàn kiểu dáng, loại phù hợp với túi tiền. Đào tại vườn Nhật Tân có giá từ 50.000 đồng/cành nhỏ cho tới hàng chục triệu đồng.

Nét đặc trưng của đào Nhật Tân là bông to, cánh dày, bích đào có màu hồng thắm xếp thành nhiều lớp bao quanh, nhị vàng tươi, lá hình mũi mác màu xanh biếc và cành vươn thẳng đứng. Bên cạnh hoa đào truyền thống, vài năm gần đây người nông dân nơi này còn nhập đào rừng về trồng nhưng không mấy bán chạy.

Không chỉ nổi tiếng trong nước, đào Nhật Tân còn khoe sắc ở nhiều nơi trên thế giới và trở thành niềm tự hào của người dân cả nước.

Một góc cánh đồng trồng đào Nhật Tân, quận Tây Hồ.

Vào thời điểm Tết ông Công ông Táo, nắng lên cả cánh đồng đỏ rực một màu hoa.

"Trồng đào ra hoa thì dễ chứ để điều chỉnh nở đúng dịp Tết mới khó, có người nói vui “trồng mai ăn cơm nằm, trồng đào ăn cơm đứng”, chị Thu, một người làm công ở làng Nhật Tân chia sẻ.

Quanh năm làm lụng vất vả, người trồng đào chỉ trông chờ vào dịp Tết để có thu nhập. "Nếu chẳng may thời tiết xấu, đào mất mùa là đổ trôi sông trôi biển bao vốn liếng, công sức", chị Thu nói.

Ở làng Nhật Tân mỗi nhà đều có kinh nghiệm trồng đào riêng. Từ khâu chọn giống để chiết ghép cho đến việc chăm sóc, tuốt lá là cả một quá trình. Nếu tuốt lá quá sớm hoặc quá muộn sẽ ảnh hưởng tới thời điểm đào ra hoa. Những người chuyên trồng đào thế lại phải kỳ công hơn nữa để có những dáng "đẹp, độc, lạ" với việc ghép tỉa tỉ mẩn mỗi ngày.

Người trồng đào phải thức đêm thức hôm, dậy sớm đi lấy đất vun cho cây. Trồng đào không dễ như trồng mai, mai nắng to, nở mấy tháng cũng đẹp. Đào chỉ cần rét một tuần cũng chết, nắng ấm kéo dài, hoa nở sớm không ai mua.

Đào rừng - nét đẹp khác biệt

Nhờ màu sắc rực rỡ và sự thanh tao, hoa đào không còn là sản phẩm thuần túy vật chất. Nó đã chuyển tải trong đó các giá trị tinh thần, ý nghĩa văn hóa lớn lao. Thú sắm đào rừng vào ngày Tết rộ lên hơn chục năm nay. Vào thời điểm từ sau 20 tháng Chạp nườm nượp từng chiếc ôtô tải chở theo những cành đào rừng hướng về thành phố.

Dù vậy, chỉ những gia đình nhà rộng, phòng khách lớn hay trước cửa có sân vườn mới có thể trưng được đào rừng ngày Tết. Với những người ở chung cư, tập thể thì phần lớn dùng đào cành cắm lọ.

Vào tháng 2 hàng năm, đào rừng ở các huyện Mộc Châu (Sơn La) hay Hà Giang bắt đầu nở rộ. Đó là lúc khách du lịch, đặc biệt là giới nhiếp ảnh đổ xô lên chụp hình, sáng tác.

Đào rừng nở rộ trên các triền núi ở Mộc Châu (Sơn La).

Vẻ đẹp của hoa đào rừng bên các ngôi nhà ven đường.

Mộc Châu không chỉ có một loại đào rừng mà còn có đào mèo, đào Pháp… Trong đó có đào Pháp ra hoa sớm hơn hẳn so với đào rừng và đào mèo. Sắc hồng của hoa đào Pháp nổi bần bật trên nền xanh mướt của cây cỏ. Mỗi cành đào đều có xu hướng vươn lên trên bầu trời. Ngước lên ngắm bạn sẽ thấy nó nổi bần bật trên nền trời trong xanh cao vời vợi.

Những người bán đào trên cao nguyên Mộc Châu (Sơn La), nơi có độ cao trên 1.000 m so với mặt nước biển, ước tính mỗi vụ đào Tết bà con bán được hàng trăm nghìn cành đào lớn nhỏ.

Ngoài khách hàng là những người tranh thủ đi chơi mua về thì các thương lái, chủ tiệm cây cảnh ở Hà Nội và nhiều tỉnh thành cũng đánh cả xe tải lên chở đào về xuôi.