Châu Tinh Trì là người duy nhất trong showbiz Hoa ngữ được gọi là ông hoàng điện ảnh, vua phòng vé, vua hài kịch. Nhưng anh cũng luôn bị chỉ trích là kẻ dị hợm, khinh người.
Gần đây, không kèn không trống, ê-kíp Châu Tinh Trì công bố dự án Tuyệt đỉnh Kung Fu 2. Phim dự kiến ra mắt vào Tết Nguyên đán năm 2020. Châu Tinh Trì nhiều khả năng tham gia một vai diễn sau nhiều năm ẩn mình phía sau máy quay.
Nhưng thế là chưa đủ để khán giả hết bất ngờ. Báo chí Trung Quốc tiết lộ Jack Ma sẽ đảm nhận một vai khách mời, đánh dấu sự xuất hiện đầu tiên trên màn ảnh của tỷ phú Trung Quốc.
Thực tế, ông chủ Alibaba là một trong những người luôn tán dương Châu Tinh Trì. Jack Ma từng khẳng định: “Tôi nể phục Châu Tinh Trì”. Người kinh doanh không nói chơi. Năm 2015, Jack Ma sẵn sàng đầu tư gần 100 triệu USD vào dự án do nghệ sĩ sinh năm 1955 thực hiện.
Chẳng ai ở Trung Quốc có thể nghi ngờ về cái tài của Châu Tinh Trì. Anh cũng là người hiếm hoi được phong “vua” trong thế giới showbiz Hoa ngữ. Cây viết Ngô Dương của Tân Hoa Xã cho rằng diễn viên hài được xưng tụng ngoài Cát Ưu chỉ có Châu Tinh Trì.
Nhưng vượt mặt Cát Ưu, bản thân cái tên Châu Tinh Trì đã đủ là thương hiệu, xứng đáng gọi “vua hài kịch”, “vua phòng vé”, “vua điện ảnh”. Danh tiếng đến sớm cũng kéo theo vô vàn chỉ trích. Trong giới, anh đắc tội với không ít người, bị chê dị hợm, coi trời bằng vung.
Tên tuổi Châu Tinh Trì cũng gắn liền theo đó bốn chữ “khác người, cô độc”.
Bà Trần Lam, vợ nhà sản xuất Hướng Hoa Cường, từng viết tâm thư với nội dung: “Vì sao Châu Tinh Trì bị ghét bỏ?”. Trong đó, bà vạch ra những tính xấu của danh hài.
Bà nói quen Châu Tinh Trì nhiều năm đã chứng kiến đủ chiêu trò chẳng ra gì của anh. Theo bà, tài tử Đội bóng Thiếu Lâm rất bủn xỉn, vay tiền mượn đồ của người khác nhiều năm không trả. Châu Tinh Trì trong mắt bà chỉ là “kẻ hạ lưu, bẩn tính”.
Còn ông trùm Hướng Hoa Cường khi trả lời phỏng vấn hãng tin Phượng Hoàng từng mô tả: “Đó là kẻ phản bội, bành trướng chỉ biết bản thân”.
Hướng Hoa Cường kể lần đầu gặp Châu Tinh Trì qua sự giới thiệu của Lý Tu Hiền.
“Ngày chưa nổi tiếng, tên đó còn biết tôn ti trật tự. Có tí danh vào rồi, không coi ai vào mắt, kể cả thầy mình”, ông bức xúc. Người thầy mà Hướng Hoa Cường chỉ đích danh là đạo diễn Đỗ Kỳ Phong.
Thời điểm quay Học cảnh Uy Long, Châu Tinh Trì đã thành sao và cùng với đó là những đòi hỏi “hơn cả siêu sao”. “Anh ta kiên quyết không đến trường quay, yêu cầu đạo diễn đưa kịch bản, phải sửa cho đến khi anh ta ưng ý mới thôi. Đoàn phim mấy trăm người đành nuốt hận vì Châu Tinh Trì. Mà anh ta sửa kịch bản nào ra gì, đoàn phim sau đó lại nhờ tốn tiền thuê biên kịch chỉnh lại”, ông Hướng kể.
Trong mắt Hướng Hoa Cường, mác “Tinh Gia” vốn là sự chắp vá kinh nghiệm, kiến thức của nhiều người đi trước, khó được gọi là tài năng. “Lý Liên Kiệt và Lưu Đức Hoa là những nghệ sĩ có nghĩa khí, Châu Tinh Trì là kẻ đáng khinh. Lời tôi nói đều là sự thật, ai kia không bằng lòng có thể gặp tôi đối chất”, ông buông lời thách thức.
Nói đến hai chữ “đắc tội”, Châu Tinh Trì cũng từng bị bạn cũ Lý Tu Hiền bài xích. Vương Tinh tuyên bố không bao giờ tái ngộ hợp tác. Hồng Kim Bảo xích mích với Châu Tinh Trì khi cùng chỉ đạo võ thuật Tuyệt đỉnh Kung Fu. Người ta nói vua hài Hong Kong không biết nể tiền bối.
Trong mắt Châu Tinh Trì, cách đánh võ của Hồng Kim Bảo là không thể chấp nhận được. Không thích, anh sẵn sàng lao đến chất vấn Hồng Kim Bảo. “Tôi cảm thấy võ thuật chỉ đạo thế này không ổn. Phim Châu Tinh Trì không cần thứ võ chỉ quyền đến thịt đè người, máu rơi thành sông", anh từng tuyên bố.
"Tôi muốn võ kết hợp với hoạt hình, mọi người vui đùa với võ tạo ra mị lực Kung Fu”, Châu Tinh Trì nhấn mạnh. Sau lời tuyên bố này, “đại ca chỉ nói một lời” Hồng Kim Bảo đã lập tức bỏ đoàn phim.
  |
Trong số những bóng hồng từng qua đời Châu Tinh Trì, cũng ít ai nói tốt về anh. Vu Văn Phượng, người gắn bó với Châu gần 10 năm đã đệ đơn kiện vì bị quỵt thù lao, đối xử không ra gì.
Chu Ân thất vọng khi bạn trai phụ bạc, lén quan hệ với đồng nghiệp nữ ở trường quay. "Ngày tôi cưới, Châu Tinh Trì không hề chúc mừng", nữ diễn viên Đại thoại Tây du tâm sự.
La Huệ Quyên, minh tinh một thời từng yêu nam diễn viên, thừa nhận: "Bất kỳ người phụ nữ nào sẵn sàng yêu anh ấy, họ phải có sự bao dung và nhẫn nại rất lớn".
Cứ thế, xung quanh Châu Tinh Trì là vô số sự chỉ trích. Nhưng dù điều tiếng bị chê bai tới đâu, vua hài Hong Kong chỉ dùng sự im lặng đáp lại. Có người cho rằng Châu Tinh Trì quá tự tin vào bản thân.
"Đến cùng, anh ấy đắc tội 100 người trong giới, vẫn dễ dàng kiếm tiền từ cả tỷ người còn lại. Châu Tinh Trì không quan tâm đến điều gì ngoài bản thân", trang Sina dẫn bình luận của một khán giả.
Những người khẳng định hiểu Châu Tinh Trì hơn thì nói vua hài Hong Kong thiếu thời gian để sáng tạo, càng không rảnh quan tâm chuyện thị phi.
Châu Tinh Trì từng so sánh cuộc đời mình giống như anh chàng Thiên Cừu trong Vua hài kịch. Một diễn viên xuất thân bần hàn, chuyên đóng vai phụ nỗ lực từng ngày trở thành diễn viên chân chính.
Vua hài sinh năm 1962 tại khu phố nghèo ở Cửu Long, Hong Kong. Cha là người Chiết Giang, mẹ tên Lăng Bảo Nhi gốc Quảng Đông. Gia đình bên ngoại bị xếp vào thành phần phản cách mạng, phải chạy trốn khắp nơi. Khi đến Hong Kong, họ sống trong cảnh nghèo đói.
Cái nghèo sinh ra mâu thuẫn của bậc cha mẹ, ở đó những đứa con đắm chìm trong nước mắt. “Tôi không có tuổi thơ thật sự. Từ năm 3 tuổi, tôi thấy cha đánh mẹ mỗi ngày. Từ ngày đó, tôi đã hiểu mình cần phải lớn thật nhanh”, Châu Tinh Trì nói.
Năm 7 tuổi, Châu Tinh Trì chứng kiến cảnh cha mẹ ly hôn. Mẹ anh chịu trách nhiệm nuôi các con. Tháng ngày sau đó là quãng thời gian đói ăn, kém mặc. Anh từng nói: “Món ăn ngon nhất trên đời với tôi là cơm chan dầu. Còn mẹ tôi, bà chỉ được ăn dưa muối qua bữa. Có đồ ăn gì đều để hết cho chị em tôi”.
Thương mẹ, có lần Châu Tinh Trì cố tình làm rơi miếng đùi gà xuống đất. Anh chịu để mẹ trách mắng rồi rơi nước mắt khi thấy bà ăn miếng thịt dính đầy bụi bẩn. Năm 2011, khi mẹ nhắc lại kỷ niệm này trên truyền hình, Châu Tinh Trì quay sang bà: “Con đã nghĩ chỉ có cách đó mới khiến mẹ được ăn đùi gà”.
Ký ức này đã theo Châu Tinh Trì trong từng tác phẩm. Thế nên người xem không nên bất ngờ khi phim có cảnh các nhân vật ăn ngấu nghiến món đùi gà. Xem phim, khán giả có thể cười nhưng họ không biết phía sau đó là câu chuyện đầy nước mắt.
Châu Tinh Trì kể thời đi học chỉ chú ý môn văn, các môn còn lại kết quả rất thấp. Không học hành, anh theo bà ngoại bán hàng vỉa hè. Ngồi xổm trên đường phố nhìn người qua lại một cách thinh lặng, cậu bé họ Châu năm xưa đã nhìn thấy những biểu cảm khác nhau trong dòng người.
"Tôi cảm thấy ai cũng có câu chuyện riêng của chính họ. Chỉ là chúng ta có thấu hiểu hộ không", anh kể. Giấc mơ làm diễn viên đến với Châu Tinh Trì khi anh vừa tròn 9 tuổi.
“Tôi đã khóc khi xem phim của Lý Tiểu Long. Tôi muốn trở thành Lý Tiểu Long và vì Lý Tiểu Long, tôi tự nói chắc chắn sẽ trở thành vua võ thuật, diễn viên chân chính”. Cứ như một duyên phận, Châu Tinh Trì bước chân vào con đường giải trí.
Anh thành công rất sớm. Từ năm 1992, phim với sự góp mặt của Châu Tinh Trì thường có tên trong top các bom tấn ăn khách nhất Hong Kong. Từ Tân lộc đỉnh ký đến Đại thoại Tây du và Quốc sản 007 đều thu về hàng triệu USD doanh thu phòng vé.
Cột mốc để đời của Châu Tinh Trì là Tuyệt đỉnh Kung Fu. Ra mắt vào năm 2004, phim thu về hơn 100 triệu USD, là tác phẩm nước ngoài có doanh thu cao nhất Bắc Mỹ trong năm. Phim còn được đề cử tại Quả cầu vàng và BAFTA.
Tuyệt đỉnh Kung Fu cũng là siêu phẩm giới thiệu nhiều vai trò mới của Châu Tinh Trì. Ngoài vị trí diễn viên chính, anh còn là nhà sản xuất, đạo diễn, biên kịch kiêm nhà soạn nhạc.
Sau năm 2008, Châu Tinh Trì không tham gia diễn xuất, chuyển hẳn sang nghiệp sản xuất và đạo diễn. Tác phẩm doanh thu cao nhất do anh đứng ra thực hiện gần đây là Mỹ nhân ngư, thu về 550 triệu USD.
Nhiều năm sau này, lý giải về sự thành công, Châu Tinh Trì nói: “Vì sao tôi kiên trì đến vậy? Vì nhớ về năm tháng cũ”.
Có người hỏi Trung Quốc bao la rộng lớn đến vậy, nghệ sĩ làm hài nhiều vô số, tại sao Châu Tinh Trì được gọi là kinh điển. Câu trả lời thực ra rất đơn giản: "Trung Quốc chỉ có một Châu Tinh Trì".
Thành Long làm phim hài dựa vào võ công, đánh lăn lộn để tạo tiếng cười. Đạo diễn Vương Tinh tìm tới vấn đề tiêu cực để ép cười. Nhưng Châu Tinh Trì lại thích khám phá cái lạ.
Đại thoại Tây du có lời thoại:
- Thích một người cần lý do sao?
- Không cần lý do sao?
- Cần lý do.
Ba câu thoại tưởng có mà như không, giống trêu tức khán giả. Nhưng đó lại là phong cách Châu Tinh Trì - vận dụng khéo léo những đoạn đối thoại tiết tấu nhanh, logic xung đột ép người xem phải phán đoán để rồi bật cười.
Cái hay nữa của phim Châu Tinh Trì là sự khoa trương, lối hài thậm xưng lồng trong sự tự nhiên. Nhân vật chính thường được bình thường hóa đến mức cùng cực.
Bạn khó có thể tìm thấy một anh hùng chuẩn soái ca trong phim. Thay vào đó là sự xuất hiện của những kẻ bất thường về hành vi, ngây thơ đến khó hiểu.
“Châu Tinh Trì lợi dụng những nhân vật đáy cùng xã hội để tạo nên âm hưởng cộng sinh”, nhà phê bình Ngô Dương nhận định.
Mạc Văn Úy cũng đánh giá: “Hài của Châu Tinh Trì không chỉ là hài kịch mà còn mang theo đó triết lý cùng nước mắt”. Nếu như ngành phim có dòng nghiêm chỉnh, chắc chắn Châu Tinh Trì thuộc thể loại thứ hai - phim tùy hứng. Mà ở đó, anh là thiên tài.
Nhưng phim của anh cho khán giả hiểu thế nào là phấn đấu, là yêu và thiện lương. Mỗi tác phẩm đều mang theo đó một phần câu chuyện của chính tác giả. Ví như trong Đại thoại Tây du, lời thoại được lặp lại nhiều lần là: “Tên này giống như một con chó”.
Hiếm ai biết rằng đây là lời Lý Tu Hiền mắng Châu Tinh Trì giữa trường quay khi mới khởi nghiệp. Lúc đó, Lý Tu Hiền chỉ thẳng mặt bạn và nói: “Diễn xuất cũng không phải chuyện gì tốn sức lực vậy mà cậu diễn chẳng khác gì một con chó”.
Năm 1988, khi bước lên nhận giải Kim Mã, Châu Tinh Trì không quên cảm ơn người cũ: "Cảm ơn Lý Tu Hiền, tôi sẽ tiếp tục cố gắng hơn nữa". Đến với Đội bóng Thiếu Lâm, khán giả nhớ như in lời thoại “làm người không có mộng tưởng, so với cá chết ướp muối có gì khác nhau”.
  |
Vua hài kịch cũng là câu chuyện như viết riêng dành cho Châu Tinh Trì - diễn viên đi lên từ vai quần chúng. “Các bạn nói tôi chọc cười khán giả, tôi gọi phim của mình là cười trong nước mắt. Với những ai đó không chịu hiểu, tôi cũng không thích nhiều lời. Mọi người trên thế giới này vốn dĩ đã khác nhau về đẳng cấp”, anh tâm sự.
Bạn bè nói Châu Tinh Trì là thiên tài nhưng cũng là kẻ bất thường. Anh bị dè bỉu là "tâm thần phân liệt", tính cách trên phim và ngoài đời khác nhau hoàn toàn. Trên phim, Châu Tinh Trì thường vào vai những kẻ nói nhanh, quyết định vội vàng.
Ngoài đời, anh chậm rãi, làm việc gì cũng từ tốn khiến người đối diện phải sốt ruột. “Tôi hay bị xấu hổ. Tôi không phải mẫu người thích nói lớn để gây chú ý. Gặp ai đó bên ngoài, tôi thích nghe họ nói chuyện. Còn nếu cầm kịch bản trên tay, tôi biến thành nhân vật, sẵn sàng trở thành trò đùa cho thiên hạ. Nhưng đời thực, tôi không làm được”, anh tự miêu tả về bản thân.
Đàn ông ở tuổi U60 đã ở bên kia sườn dốc cuộc đời, trưởng thành và già dặn. Vậy mà Châu Tinh Trì vẫn đang sống trong thế giới riêng của mình, vẫn ngông nghênh. Anh thường xuyên biến mất khỏi showbiz, chỉ xuất hiện khi ra mắt tác phẩm mới.
Truyền thông và khán giả khó liên lạc với Châu Tinh Trì. Anh ghét phỏng vấn, dửng dưng trước mọi tiếng chê bai. Nếu có ai đó tình cờ gặp Châu Tinh Trì ngoài đời, họ cũng không thể nhận ra rằng người đàn ông mái tóc bạc trắng, sẵn sàng gói thức ăn thừa về nhà là ngôi sao hàng đầu.
Có người phân tích nhân vật Thành đại nhân của Đặng Siêu trong Mỹ nhân ngư là hình ảnh thu nhỏ của tài tử họ Châu. Thành đại nhân vốn là một đứa trẻ đơn thuần nhưng luôn tỏ ra ghê gớm vì xã hội phức tạp.
“Tôi không có hành trình trưởng thành mà chỉ có hai con người tồn tại song song. Đó là một cậu bé Châu Tinh Trì 5 tuổi và một ông già 100 tuổi. Có thể bạn không tin, nhưng tôi vẫn kỳ vọng vào kết cục những câu chuyện cổ tích”, anh khẳng định.
Châu Tinh Trì ít nói về thị phi, có chăng là cách trả lời cho qua trên tờ Nam Đô: “Không thích nói nhiều, chỉ muốn chuyên tâm làm phim. Tôi không quay phim, khán giả sẽ còn nhớ đến tôi sao? Tiếc là những năm gần đây, phim của tôi ngày càng ít. Thật lòng, tôi hiểu mình đã già rồi”.
Ở tuổi 55 đơn độc trong cuộc sống thường nhật, Châu Tinh Trì thừa nhận nếu có thể làm lại sẽ không bị cuốn vào công việc đến thế. "Một ngày, tôi chợt giật mình nhận ra mình đã ngoài ngũ tuần. Tôi còn quá nhiều điều muốn mà chưa kịp thực hiện". Danh hài không miệt mài suy nghĩ về thời thế, càng không ngó ngàng đến danh hiệu từ khán giả hay truyền thông.
"Thời xưa, đế chế phong kiến mạnh đến đâu cũng có ngày bị lật đổ. Danh hiệu vua không ngai của tôi cũng vậy. Tôi chưa bao giờ sợ có ngày mất đi vị trí, tre già măng mọc là lẽ tự nhiên ở đời", Châu Tinh Trì suy tư.
Với những người đã yêu mến, vua hài Hong Kong chỉ có hai chữ gửi gắm: “Tạ ơn”.
