'Chất xám' tại World Cup xuống tới mức thấp nhất

Ở World Cup 2018, mọi ánh mắt đang tập trung dồn về phía các cầu thủ ngôi sao: ai sẽ tỏa sáng, đội hình những cầu thủ vắng mặt đáng tiếc, những cầu thủ được lựa chọn vào đội tuyển một cách ngạc nhiên. Rất ít sự chú ý dành cho các nhà cầm quân.

Zinedine Zidane tuyên bố rời chiếc ghế HLV tại Real Madrid, dư âm của việc này kéo dài đến hơn 1 tuần, với đủ mọi câu chuyện, góc nhìn. Trong khi mùa giải vô địch quốc gia châu Âu diễn ra, người ta bàn luận sôi nổi về tương lai của Antonio Conte, về những tân binh Jose Mourinho cần để tái thiết MU, về sự xuất sắc của Pep Guardiola hay những sáng tạo chiến thuật của Juergen Klopp.

Những điều tương tự không xảy ra với các HLV đội tuyển quốc gia như Tite (Brazil), Joachim Loew (Đức), Didier Deschamps (Pháp), Julen Lopetegui (Tây Ban Nha).

HLV đội tuyển lép vế so với đồng nghiệp ở CLB

Giờ đây, trong bóng đá hiện đại, tiền bạc dồn về Champions League và 4 giải đấu lớn Anh, Tây Ban Nha, Đức, Italy. Và lẽ tự nhiên, những HLV tài năng nhất cũng ở đó.

Định kỳ 6 tháng một lần, Coach Reputation Ranking, một think-tank (nhóm nghiên cứu) về huấn luyện bóng đá ở Tây Ban Nha phân tích 100 biến số từ 10 hạng mục để xếp hạng các HLV.

Trong bảng xếp hạng mới nhất của họ, trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 6/2018, các vị trí đầu thuộc về HLV các CLB (xem bảng). HLV ĐTQG được đánh giá cao nhất là Lopetegui, ở vị trí thứ 7, ngoài ra chỉ có Loew (thứ 12), Tite (13), Roberto Martinez (14), Deschamps (16), Jorge Sampaoli (19) và Fernando Santos (20).

Mourinho và Pep Guardiola - hai chiến lược gia hàng đầu ở cấp độ CLB.

Và đương nhiên, HLV ở các CLB kiếm tiền hơn rất nhiều so với các HLV ở các ĐTQG. Trong số các đội dự World Cup 2018, ông Loew được hưởng lương cao nhất là 3,85 triệu euro/năm, tiếp theo là Tite và Deschamps (cùng 3,5 triệu euro), Lopetegui (3 triệu euro) cho đến thấp nhất là Aliou Cisse, HLV tuyển Senegal, được hưởng 200.000 euro/năm.

Trong khi đó, Mourinho có lương 26 triệu euro/năm, Diego Simeone nhận 22 triệu euro, Zidane nhận 21 triệu euro, Guardiola nhận 20 triệu euro. HLV ĐTQG nhận nhiều lương nhất là Marcello Lippi, 23 triệu euro/năm từ LĐBĐ Trung Quốc, tuy nhiên, tuyển Trung Quốc không được dự World Cup 2018, và cũng phải nói rằng, từ vài năm gần đây, lương bổng trong bóng đá Trung Quốc đã trở thành những ngoại lệ khó hiểu.

Sự “xuống cấp” đã đạt đến điểm thấp nhất

Ngày trước, ở các kỳ World Cup thường xuất hiện các HLV ngôi sao, những HLV giành được các phần thưởng cao nhất ở cấp bóng đá CLB trước khi làm ĐTQG, có thể kể đến Rinus Michels, Ernst Happel, Arrigo Sacchi, Marcello Lippi, Vicente del Bosque nhưng bây giờ không có.

Dẫu biết chiếc ghế HLV ở các ĐTQG không còn quá hấp dẫn với các HLV hàng đầu, nhưng đến kỳ World Cup 2018 này, điều đó bị đẩy xuống mức thấp hơn nữa. Đây là World Cup đầu tiên kể từ năm 1970, không có sự góp mặt của HLV nào từng đoạt cúp C1/Champions League, và là World Cup đầu tiên kể từ năm 1958, không có sự góp mặt của HLV nào từng vô địch Anh, Tây Ban Nha, Đức, Italy.

Pep từng thừa nhận muốn cầm quân tại World Cup nhưng cơ hội chưa đến.

Chỉ có 6 trong số 32 HLV đến Nga năm nay từng vô địch giải đấu có tiếng tăm: Joachim Loew (World Cup), Jorge Sampaoli (Copa America), Tite (Copa Libertadores), Fernando Santos (EURO), Oscar Tabarez (Copa America và Copa Libertadores), Juan Antonio Pizzi (Copa America). Còn lại là những thông số không tốt: 9/32 HLV chưa từng vô địch giải đấu nào, 12 người trên 60 tuổi, 12 người từng làm việc cho 10 đội bóng trở lên (không ở chỗ nào được lâu bền).

World Cup diễn ra thế nào với đội ngũ chất xám?

Trước đây, mỗi kỳ World Cup luôn là nơi trình diện một cuộc cách mạng mới trong bóng đá, ví dụ bóng đá tổng lực, libero, pressing, phòng ngự khu vực… nhưng ngày nay, thông tin phát triển, dữ liệu lớn áp dụng rộng rãi, những cuộc cách mạng hay các bước tiến hóa về chiến thuật diễn ra chủ yếu ở trình độ bóng đá CLB. Sẽ không có bước tiến đáng kể nào về kỹ chiến thuật tại World Cup 2018 này.

Yếu tố “hiểu” và “ổn định” được đặt lên hàng đầu khi các đội bóng lựa chọn HLV. Các đội bóng chọn HLV hiểu các cầu thủ trong đội tuyển nhất, đặc biệt những HLV có quá trình dài gắn bó với các cầu thủ từ khi họ còn trẻ, đó là lý do Loew đã có 12 năm liên tục làm HLV tuyển Đức, hay Tây Ban Nha chọn Lopetegui, hoặc Tabarez vẫn dẫn dắt Uruguay dù ông thường ra sân tập trên chiếc xe lăn chạy động cơ điện, hoặc Hallgrimsson được cử dẫn dắt Iceland dù nghề chính của ông này là nha sĩ.

Heimir Hallgrimsson - HLV trưởng của tuyển Iceland chụp hình ở phòng khám nha khoa của mình.

Yếu tố “hiểu” cũng được đề cao khi các đội bóng châu Phi và Trung Đông chọn các HLV có kinh nghiệm làm việc ở nước ngoài nhiều năm. “Hiểu” ở đây tức là quen với cách làm việc đôi lúc khá ngẫu hứng của các LĐBĐ địa phương, dễ dàng thích nghi với hoàn cảnh trong thời gian ngắn.

Yếu tố “hiểu” ở đây cũng có ý nghĩa khác: chọn những HLV từng làm cho nhiều ĐTQG: tại World Cup 2018, có 7 HLV đã ít nhất làm việc cho 3 ĐTQG trở lên, 11 HLV đã từng dẫn dắt ít nhất 2 ĐTQG.    

Thiếu sự tinh vi trong chiến thuật và thời gian phát triển các chiến thuật sẽ dẫn đến việc các HLV ở các đội bóng trung bình áp dụng việc dễ nhất họ có thể làm: phòng thủ, đặt sự an toàn lên ưu tiên hàng đầu khi nhập cuộc. Đồng thời, sự phụ thuộc vào các cầu thủ ngôi sao sẽ lớn hơn. Nếu một HLV nào đó có một ý tưởng khá đặc biệt đem đến nước Nga, có thể đội bóng đó sẽ đi xa.