 |
| Ông Nguyễn Quang Thiều - Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam. Ảnh: Việt Linh. |
Nhà xuất bản Hội Nhà văn được thành lập năm 1957 là sự kế thừa của nhà xuất bản Văn nghệ thành lập tháng 3/1948 thuộc Hội Văn nghệ Việt Nam. Khi Hội Nhà văn Việt Nam được thành lập thì lúc đó Nhà xuất bản Hội Nhà văn cũng ra đời để phục vụ đường lối văn hóa nghệ thuật của Đảng và thúc đẩy nền văn học của một đất nước đã giành được độc lập.
Giám đốc đầu tiên của nhà xuất bản Hội Nhà văn là nhà văn Tô Hoài - người đoạt Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt I về văn học nghệ thuật. Đến năm 1975, đất nước được thống nhất và Nhà xuất bản Hội Nhà văn trở lại hoạt động với tên gọi Nhà xuất bản Tác phẩm mới. Năm 1990, để đáp ứng những yêu cầu mới của nền văn học Việt Nam với chính sách đổi mới của Đảng, Nhà xuất bản Tác phẩm mới được đổi tên thành Nhà xuất bản Hội Nhà văn cho đến ngày nay.
Tâm hồn Việt trong trang văn
Nhà xuất bản Hội Nhà văn với vị trí giám đốc là những nhà văn tên tuổi của nền văn học Việt Nam như Tô Hoài, Vũ Tú Nam, Nguyễn Kiên, Ngô Văn Phú, Nguyễn Phan Hách, Trung Trung Đỉnh đã dẫn dắt nhà xuất bản qua từng chặng đường với những thay đổi lớn của lịch sử đất nước.
Hầu hết tác phẩm văn học nổi tiếng của các tác giả tên tuổi trong nền văn học Việt Nam kể từ trước năm 1945 đến nay đều được nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành như: Ngô Tất Tố, Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng, Nam Cao, Tố Hữu, Nguyễn Đình Thi, Tô Hoài, Kim Lân, Hoàng Trung Thông, Thạch Lam, Anh Thơ, Nguyên Hồng, Nguyễn Huy Tưởng, Anh Đức, Nguyễn Quang Sáng, Đoàn Giỏi, Lê Anh Xuân, Phạm Tiến Duật, Phan Tứ, Thanh Thảo, Nguyễn Duy, Xuân Quỳnh, Lưu Quang Vũ, Chu Lai, Nguyễn Khoa Điềm, Hữu Thỉnh, Nguyễn Đức Mậu, Trần Đăng Khoa, Phan Thị Thanh Nhàn, Trung Trung Đỉnh, Bảo Ninh, Dương Hướng, Nguyễn Khắc Trường...
Một điều đặc biệt là hơn 70% các tác phẩm của nền văn học Việt Nam hiện đại được nhà xuất bản Hội Nhà văn xuất bản đã giành những giải thưởng danh giá nhất của văn học Việt Nam như giải thưởng hàng năm của Hội Nhà văn, giải thưởng Bộ Quốc phòng, giải thưởng Liên hiệp các Hội văn học nghệ thuật Việt Nam và các giải thưởng khác.
 |
| Nhiều tác phẩm của nhà xuất bản Hội Nhà văn đã giành được giải thưởng cao quý trong lĩnh vực xuất bản. |
Và cũng hầu hết tác phẩm đó đã mang đến cho các nhà văn Việt Nam những giải thưởng cao quý như Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước. Cho dù những năm gần đây, nhiều nhà xuất bản cũng có chức năng xuất bản sách văn học thì những tác phẩm quan trọng của nền văn học Việt Nam hiện đại chủ yếu vẫn là do nhà xuất bản Hội Nhà văn phát hiện và xuất bản.
Các tác phẩm được đưa vào giảng dạy trong nhà trường từ cấp tiểu học đến đại học phần lớn là những tác phẩm do nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành. Với vị trí quan trọng trong việc phát hiện, xuất bản và quảng bá kể từ ngày được thành lập, nhà xuất bản Hội Nhà văn là nhà xuất bản có đóng góp lớn nhất trong việc truyền bá những thành tựu văn học Việt Nam tới bạn đọc trong và ngoài nước.
Các nhà văn tên tuổi cho tới các tác giả trẻ chọn lựa nhà xuất bản Hội Nhà văn để công bố tác phẩm của mình.
Những tác phẩm văn học được nhà xuất bản Hội Nhà văn xuất bản và quảng bá đã làm được những điều cơ bản sau:
1) Đã khám phá và truyền bá vẻ đẹp của tiếng Việt, tạo ra chiều kích mới của tư tưởng, mỹ học của tiếng Việt trong từng giai đoạn phát triển đất nước.
2) Đã dựng lên nhân cách Việt Nam thông qua những nhân vật sáng tạo của mình. Ở đó là tâm hồn Việt Nam, lối sống Việt Nam, bản lĩnh Việt Nam, văn hóa Việt Nam và giấc mơ Việt Nam.
3) Đã khai thác và làm hiển lộ những địa tầng mới của văn hóa Việt.
4) Đã văn học hóa, văn hóa hóa đường lối văn hóa - văn nghệ của Đảng trong từng giai đoạn lịch sử dân tộc. Đã đồng hành cùng nhân dân trong công cuộc bảo vệ và xây dựng Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
5) Đã góp phần to lớn vào hai cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc.
6) Đã tham gia vào cuộc đấu tranh chống lại cái ác và nuôi dưỡng những vẻ đẹp nhân tính của con người Việt Nam.
7) Đã lý giải, cảnh báo những vấn đề của con người, xã hội và văn hóa một cách sâu sắc, mang tới một cái nhìn lôgic đầy tính dự báo về tương lai.
8) Đã tạo cảm hứng sống và xây dựng lý tưởng sống cho nhiều thế hệ người Việt Nam.
9) Đã dựng lên chân dung con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam và văn hóa Việt Nam trước thế giới. Rất nhiều nước trên thế giới đã đến với Việt Nam thông qua những tác phẩm văn học Việt Nam mà họ được biết.
Nhiều tác phẩm nổi bật
Ngoài việc phát hiện, xuất bản và quảng bá những tác phẩm văn học Việt Nam xuất sắc, nhà xuất bản Hội Nhà văn đã thực hiện những dự án sách lớn, có tầm tư tưởng và có tầm quan trọng trong việc giáo dục đối với bạn đọc. Đó là Bộ sách Hồ Chí Minh với văn nghệ sĩ, văn nghệ sĩ với Hồ Chí Minh gồm 11 tập, với 4 phần chính: Phần 1: Hồ Chí Minh trong trái tim văn nghệ sĩ Việt Nam; Phần 2: Hồ Chí Minh trong trái tim văn nghệ sĩ thế giới; Phần 3: Hồ Chí Minh - Tư tưởng và tác phẩm văn học nghệ thuật; Phần 4: Tác phẩm văn học nghệ thuật về Hồ Chí Minh. Đây là bộ sách được sưu tầm, tuyển chọn từ nguồn tư liệu khá phong phú các tác phẩm văn học, nghệ thuật viết về Chủ tịch Hồ Chí Minh cả trong và ngoài nước, các sáng tác của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các sáng tác của văn nghệ sĩ trong cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”.
Bộ sách cũng nhằm hướng đến công chúng cả nước, đặc biệt là cán bộ, chiến sĩ đang sống và công tác tại vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo thấy được truyền thống cách mạng, vai trò to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh - nhà văn hóa kiệt xuất của Việt Nam, Người đã chỉ đạo đường lối văn hóa văn nghệ Việt Nam cũng như động viên đội ngũ những nhà sáng tác văn nghệ đối với sự nghiệp cách mạng của đất nước. Bộ sách này đã được Ban Tuyên giáo Trung ương tặng thưởng Tác phẩm văn học nghệ thuật xuất sắc trong cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”.
Năm 2021, nhà xuất bản Hội Nhà văn đã ấn hành tập I trong bộ sách về Chủ tịch Hồ Chí Minh mang tên Một con người, một con đường và một lịch sử.
Dưới sự chỉ đạo của Hội Nhà văn Việt Nam, nhà xuất bản Hội Nhà văn đang tiến hành làm việc với các trung tâm lưu trữ, các thư viện, các trường đại học thế giới để khai thác những tác phẩm, những tư liệu của các tác giả nước ngoài viết về Chủ tịch Hồ Chí Minh từ năm 1945 đến năm 1975 mà phía Việt Nam chưa biết đếnnhằm dịch và xuất bản có lộ trình về chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh trong con mắt của những người yêu hòa bình trên toàn thế giới.
Cũng trong thời gian qua, nhà xuất bản đã thực hiện một cách xuất sắc bộ sách gồm các tác phẩm được trao Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật của các nhà văn Việt Nam. Bộ sách rất quý giá cho các thư viện, các viện nghiên cứu, các trường đại học và các thế hệ bạn đọc. Bộ sách này sẽ được tiếp tục triển khai trong thời gian tới đây.
 |
| Các tác phẩm hay và có ý nghĩa như Nhật ký Đặng Thùy Trâm được tập trung xuất bản. Ảnh: Reviewsach. |
Nhà xuất bản Hội Nhà văn đã hợp tác với Quỹ Mãi mãi tuổi 20 xuất bản bộ sách Nhật ký thời chiến Việt Nam với hơn 1.000 trang của liệt sĩ Nguyễn Văn Thạc và cuốn sách Nhật ký Đặng Thùy Trâm của anh hùng, liệt sĩ, bác sĩ Đặng Thùy Trâm, nhưng trong bộ sách Nhật ký thời chiến Việt Nam còn có hàng chục cuốn nhật ký đầy máu lửa chiến trường khác như: Gửi lại mai sau của Nguyễn Hải Trường (tức liệt sĩ Công an nhân dân vũ trang Nguyễn Minh Sơn); Nhật ký chiến tranh của anh hùng, nhà văn, liệt sĩ Chu Cẩm Phong; Nhật ký chiến trường của liệt sĩ, nhà văn Dương Thị Xuân Quý; Những ngày trong vòng vây của nhà báo, nhà văn Trần Mai Hạnh; Nhật ký vượt Trường Sơn của TS. Phạm Quang Nghị; Nhật ký Bê trọc của nhà văn, TS Phạm Việt Long...
Hiện nay, nhà Nhà xuất bản Hội Nhà văn đang thực hiện một dự án sách đặc biệt, đó là Dự án sách miễn phí cho trẻ em miền núi và vùng sâu vùng xa được Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc trực tiếp phát động. Dự kiến mỗi năm sẽ in từ 50.000 tới 80.000 bản sách và trao tận tay cho trẻ em.
Trong tháng 9/2022, Hội Nhà văn mà trực tiếp là nhà xuất bản Hội Nhà văn đã mang những cuốn sách đầu tiên của dự án tới các em học sinh tiểu học và trung học ở Trường nội trú Hy Vọng (nơi những đứa trẻ mồ côi cha mẹ vì Covid-19 được Tập đoàn FPT nuôi dạy); học sinh bản Hua Tát, Sơn La; học sinh ở Võ Nhai, Thái Nguyên.
Hiện nhà xuất bản Hội Nhà văn đang tiếp tục in và mang sách tới cho trẻ em ở miền núi và vùng sâu, vùng xa trong cả nước. Từ nay đến cuối năm 2022, học sinh ở các tỉnh Tây Nguyên, miền Trung, miền Tây Nam Bộ và các tỉnh Lào Cai, Hòa Bình, Yên Bái, Cao Bằng... sẽ nhận được sách của dự án. Toàn bộ chi phí cho dự án này là xã hội hóa. Dự án này nhằm tạo dựng một cách thiết thực và có hiệu quả văn hóa đọc cho trẻ em, trước mắt là trẻ em miền núi và vùng sâu, vùng xa, nơi có đến 90% các em không có sách đọc và chưa bao giờ sở hữu một cuốn sách; từ đó đánh thức ý thức cộng đồng trong việc chăm sóc và bồi dưỡng tâm hồn cho các công dân tương lai của đất nước.
Từ năm 2021, nhà xuất bản Hội Nhà văn đã mở ra giải thưởng Tác giả trẻ nhằm phát hiện, khuyến khích, bồi dưỡng chuyên môn, truyền cảm hứng sáng tạo, trợ giúp để in sách cho những nhà văn trẻ tiêu biểu. Năm 2021 và đầu năm 2022, nhà xuất bản đã trợ giúp in sách cho một số nhà văn trẻ có những bản thảo chất lượng tốt.
Vận động sáng tác về đề tài thiếu nhi, in sách miễn phí cho trẻ em, trợ giúp, khuyến khích và định hướng bằng những hoạt động cụ thể cho nhà văn trẻ là những hoạt động lần đầu tiên được triển khai của Hội Nhà văn từ trước tới nay và bước đầu mang lại những kết quả tốt đẹp, được dư luận xã hội nhiệt liệt ủng hộ.
Nhà xuất bản Hội Nhà văn là nhà xuất bản hoạt động tự chủ về tài chính. Nhà xuất bản đã nỗ lực cố gắng vừa ổn định hoạt động của mình, vừa từng bước thực thi sứ mệnh nhân văn trong việc xuất bản, truyền bá văn học Việt Nam cho bạn đọc Việt Nam và bạn đọc trên thế giới.
