Cột mốc đó ghi dấu những người lính đã khởi động một thực tại mới cho ngành viễn thông Việt Nam.
Dự án thay đổi số phận Viettel
Thuộc thế hệ đầu tiên gia nhập Tổng công ty Điện tử thiết bị thông tin Sigelco (tiền thân của Viettel), ông Đỗ Ngọc Cường, Nguyên giám đốc Công ty Thương mại và Xuất nhập khẩu Viettel, nhớ như in những ngày tháng ấy. “Năm 1990, Sigelco dù là tổng công ty nhưng chỉ có hơn 30 người với 3 bộ phận chính: Khảo sát thiết kế, xây lắp công trình và kinh doanh - chỗ tôi làm việc”, ông Cường nói.
“Lương chúng tôi khoảng 800.000 đồng/tháng, chỉ đủ ăn chứ không còn để dành hay mua sắm. Nhưng thời đó ai cũng vậy cả. Chúng tôi làm đủ thứ việc trên đời”, ông Cường nói. Ông nhớ lại có lần nghe tin Đại sứ quán Nga đang có ít cáp đồng còn dư, nhóm ông đã tất tả ngược xuôi kết nối để mua về rồi bán lại cho bưu điện.
“Ngày đó, mỗi khi có dự án thành công, anh em lại rủ nhau đi bia hơi lạc luộc chứ chẳng bao giờ bước chân vào nhà hàng”, ông Cường tâm sự.
 |
| Dự án cáp quang 1A tạo bước ngoặt cho Viettel. |
Khi Tổng công ty làm kinh doanh, cung cấp thiết bị cho Binh chủng Thông tin liên lạc, Sigelco đối mặt với không ít sự cạnh tranh của các doanh nghiệp Nhà nước. Có lần Bộ Tư lệnh muốn mua 6 cặp vi ba trị giá hơn 100.000 USD, con số vô cùng lớn thời bấy giờ. Dự án lại sử dụng ngân sách Nhà nước nên việc đấu thầu, chọn thầu vô cùng chặt chẽ với sự tham gia của nhiều doanh nghiệp khác.
Hệ thống vi ba, theo nhóm ông phân tích có thể chẻ ra làm 3 mục gồm hệ thống nguồn, thiết bị, ăng ten và mua thẳng từ phía nhà sản xuất, nhằm tối ưu hoá chi phí. Sigelco tính đến phương án này bởi có lợi thế về kỹ thuật, hầu hết thành viên công ty thời điểm đó xuất thân từ dân kỹ thuật.
Tuy nhiên, thách thức không chỉ ở việc tối ưu hoá chi phí mà còn lắp ráp các thiết bị đảm bảo thông tin thông suốt. Những người lính ở Sigelco đã thuyết minh phương án và thuyết phục Tư lệnh Binh chủng. Cuối cùng, dự án được giao cho Sigelco và thành công, tạo ra mối quan hệ hợp tác lâu dài giữa hai bên.
“Cáp quang 1A là dự án trọng điểm quốc gia, được giao ngân sách đặc biệt do Công ty Viễn thông Quân đội (Viettel) đứng ra chủ trì thực hiện. Đây là lần đầu tiên quân đội thực hiện xây dựng đường cáp quang từ Bắc đến Nam”, ông cho biết.
Ông Cường rất bình thản về những điều không tưởng mà công ty này đã vượt qua trong dự án. Người lính kể rằng nhiều vấn đề mua sắm thiết bị còn phải xin ý kiến của Bộ Quốc phòng.
“Anh Hồ Tri Liêm, khi đó là Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thông tin - chủ dự án, đi lắp đặt kiểm tra còn nói: Nếu hệ thống không thông thì tôi chui vào rừng luôn, không về nữa”, ông Cường hài hước nhắc lại câu nói vui của vị thiếu tướng từng giúp đỡ Viettel.
Dự án thành công, Việt Nam có đường trục cáp quang 1A dài gần 2.000 km với 19 trạm chính do người Việt tự thiết kế, thi công không cần sự tham gia của chuyên gia nước ngoài. Thành công giúp Viettel có được tín nhiệm lớn trong nước, đồng thời đào tạo cho doanh nghiệp hàng loạt cán bộ quản lý cấp cao sau này.
Khởi đầu từ công ty nghèo khó, Viettel đã bắt đầu với ngành viễn thông bằng việc xây dựng đường trục cáp quang 1A. Điều này thể hiện triết lý xây dựng hạ tầng bền vững của công ty luôn muốn tạo ra thực tại mới, làm điều khác biệt.
Giờ đây, tại Việt Nam, Viettel đã có tới 5 đường cáp quang với chiều dài đủ quấn 7 vòng trái đất. Nếu tính số km cáp quang của Viettel trên toàn thế giới, chiều dài có thể quấn đủ 9 vòng.
“Làm di động phải thật nhanh, chậm là chết!”
Viettel sau đó được cấp phép khai thác thử nghiệm dịch vụ VoIP (mã số 178). Sự kiện này trở thành bước ngoặt không chỉ với Viettel mà cả ngành viễn thông Việt Nam.
“Trước đây Viettel không có tiếng tăm mấy, chỉ khi có dịch vụ 178 mới tạo được tiếng vang. Tôi còn nhớ năm 2000, doanh thu đâu được 50 tỷ đồng”, ông Lê Công Cẩn, nguyên Chủ nhiệm Chính trị của Viettel cho biết.
Dù vậy, một thời gian sau, ban lãnh đạo công ty đã nhận định sau đỉnh cao sẽ là giai đoạn thoái trào, xuống dốc. Vì vậy, Viettel cần chuyển sang dịch vụ mới, bước tiếp theo sẽ làm dịch vụ di động.
 |
| Viettel liều lĩnh và quyết tâm với những dự án. |
Dự án thông tin di động cũng là nước cờ mạo hiểm của Viettel. Nhớ lại, ông Đỗ Ngọc Cường gọi đây là dự án “khủng khiếp”: “Ngày đấy chúng tôi không có nhiều tiền đâu, nếu dự án không thành công thì cả công ty sẽ sụp đổ”.
Ông Cường cho biết ước mơ của ông Hoàng Anh Xuân (Tổng giám đốc Viettel lúc đó) chỉ mong có được 500 trạm phát sóng trên toàn quốc để có đủ tiền thu về, bù đắp các khoản đầu tư. Nó có nghĩa là Viettel không chết. Nhưng tập đoàn đã có nhiều hơn 100 trạm ở lần đầu tiên, tiếp tục phát triển thành 1.000, 5.000 đến 10.000 trạm phát sóng khắp đất nước.
“Tư duy hồi đó của chúng tôi là phải làm thật nhanh”, ông Cường nói. Ông kể lại, ông Hoàng Anh Xuân từng “dẹp luôn” yêu cầu phải có bản vẽ, hồ sơ mà cứ thế lắp đặt. Khẩu hiệu của Viettel lúc đó là phải nhanh, chuyên nghiệp, rồi mới đến hiệu quả. Đầu tư phải nhanh, chậm là chết. Nếu các doanh nghiệp khác lắp một trạm thu phát sóng mất 7 ngày thì Viettel chỉ 2 ngày.
“Dân Viettel” hay nói đùa rằng dùng “nông thôn bao vây thành thị”, dù biết rõ ở các thành phố lớn, nhu cầu và giá trị thuê bao sẽ tốt hơn nhưng số lượng mang về cho Viettel những thứ khác.
Tương lai của Viettel
Điểm đặc biệt của Viettel theo ông Cẩn là tính sáng tạo, sự khác biệt. Nguyên chủ nhiệm chính trị của tập đoàn nói rằng người Viettel từ cấp cao đến thấp luôn đặt mình trong trạng thái không theo lối cũ, lối mòn để hành động.
“Ví như thông thường, người ta sẽ tổ chức kinh doanh trước khi có mạng lưới, hạ tầng. Nhưng chúng tôi lại phải hạ tầng đi trước một bước. Viettel không vội kinh doanh khi mạng lưới và hệ thống chưa đồng bộ”, ông nói.
Tư duy khác biệt còn nằm ở cách sử dụng con người tại Viettel. Sau thời gian công tác tại phòng kế hoạch, ông Cẩn được phân công làm chủ nhiệm chính trị của tập đoàn, đảm nhận công tác về cán bộ. “Đây là tập đoàn có gốc kỹ thuật nhưng để lèo lái nó, nhân sự cần phải học thêm về kỹ năng quản lý. Tập đoàn đưa ra tiêu chí ai học giỏi về kỹ thuật thì được đưa đi đào tạo”, ông nói.
 |
| Các cựu lãnh đạo Viettel luôn tin tưởng vào sự phát triển của tập đoàn. |
Mặt khác, công việc trong Viettel luôn có tính “động”. Hôm nay một người là giám đốc chi nhánh nhưng vài tuần sau có thể được thuyên chuyển sang vị trí khác. Người có quân hàm thấp cũng có thể quản lý người có quân hàm cao hơn.
“Chúng tôi căn cứ vào nhiệm vụ. Do vậy, tại Viettel không có quyết định bổ nhiệm mà thường thông báo giao nhiệm vụ. Đó là thử thách, rồi từ đó mới tính toán đến việc bổ nhiệm”, ông Cẩn cho biết.
Với những sự khác biệt, độc đáo đó, ông Cẩn tỏ ra rất tin tưởng vào Viettel trong tương lai, khi làn sóng công nghệ phát triển nhanh chóng. Viettel đã sản xuất ra được thiết bị 4G, nghiên cứu thiết bị 5G, theo đúng xu hướng của thế giới. Năm 2020, 2021, Viettel sẽ đưa vào kinh doanh. Ngoài ra, ông cũng không giấu sự tâm đắc khi chia sẻ về những nghiên cứu khác của Viettel như dự án A1, tập đoàn tham gia phát triển Chính phủ điện tử, số hoá kinh tế...
Ông Đỗ Ngọc Cường cũng chung tâm trạng: “Những người về hưu như bọn tôi vẫn thường xuyên theo dõi tin tức của tập đoàn và tình hình thế giới”.
Ông Lê Đăng Dũng, Quyền chủ tịch Viettel thông báo: Tập đoàn đang tập trung rất cao cho những dự án nghiên cứu sản xuất, chuyển dịch số để đi cùng với làn sóng phát triển chung của thế giới.
“Viettel không chỉ làm viễn thông mà đã nâng lên tầm cao mới, tạo ra những lĩnh vực sản xuất kinh doanh mới. Tôi tin Viettel sẽ phát triển những bước mạnh mẽ như nó đã từng. Khó khăn tất nhiên là nhiều, nhưng chúng tôi tin sẽ thành công thôi”, ông Cường khẳng định.
