Trên Twitter hôm 16/5, Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin Jr. cho biết nước này "sẽ giữ sự hiện diện ngoại giao tối thiểu ở Canada cho đến khi rác thải được gửi trở lại đó". Động thái quyết liệt này là diễn biến mới nhất trong căng thẳng ngoại giao giữa hai nước dưới thời Tổng thống Rodrigo Duterte, theo AP.
Hồi tháng trước, ông Duterte đe dọa sẽ gửi những container rác thải trở lại Canada và đổ một chút trong số này trước cửa Đại sứ quán Canada ở Manila nếu chính quyền Canada không chịu nhận lại số rác nói trên. Philippines cho Canada thời hạn là ngày 15/5 để hoàn thành việc này.
Ông Locsin cho biết lá thư triệu hồi đại sứ và các tổng lãnh sự Philippines ở Canada đã được gửi đi, và những người này sẽ trở về Philippines trong vòng một ngày.
 |
| Người dân Philippines biểu tình phản đối, yêu cầu Canada thu hồi những container rác thải mà nước này đưa đến Philippines. Ảnh: AP. |
"Việc triệu hồi cho thấy chúng ta rất nghiêm túc yêu cầu họ lấy lại số rác thải, nếu không thì chúng ta sẽ cắt giảm quan hệ với họ", người phát ngôn tổng thống, ông Salvador Panelo, cho biết trong cuộc họp báo thường kỳ.
Ít nhất 103 container chứa rác thải sinh hoạt, bao gồm chai và túi nhựa, giấy và tã lót, được vận chuyển từng đợt từ Canada tới Philippines trong năm 2013 và 2014. Hầu hết số container này vẫn đang nằm tại hai cảng ở Manila và Subic ở phía bắc, gây nên sự phản đối từ các nhà hoạt động môi trường.
Các quan chức Philippines cho biết số rác nói trên được một công ty khai báo sai lệch là rác thải nhựa tái chế, và họ đã yêu cầu phía Canada thu hồi lại số rác này.
Ông Duterte nhắc lại vấn đề trong bài phát biểu vào tháng trước, trong khi các quan chức hai nước đang thảo luận nhằm tìm cách giải quyết. Tổng thống Philippines thậm chí còn nói ông sẵn sàng "tuyên bố chiến tranh" với Canada về vấn đề này.
"Tôi muốn một chiếc thuyền được chuẩn bị sẵn sàng. Tôi sẽ gửi lời cảnh báo tới Canada, có lẽ là trong tuần tới, và tốt nhất là họ nên thu hồi, nếu không thì tôi sẽ ra lệnh cho thuyền đi tới Canada và đổ rác ở đấy", ông Duterte tuyên bố và cho biết thêm rằng ông sẽ yêu cầu các quan chức Canada "chuẩn bị tiếp đón trọng thị".
"Hãy ăn mừng vì rác của các bạn đang trở về nhà. Hãy ăn chúng nếu bạn muốn", ông Duterte tuyên bố.
Sau những phát ngôn này của tổng thống Philippines, chính phủ Canada cho biết họ "cam kết mạnh mẽ phối hợp với chính quyền Philippines để giải quyết vấn đề". Họ cũng biết việc một tòa án Philippines hồi năm 2016 đã ra lệnh cho công ty nhập khẩu tư nhân mang chỗ rác này trở lại Canada.
Một nhóm quan chức hai bên "đang xem xét toàn bộ các vấn đề liên quan đến việc loại bỏ số rác nhằm giải quyết kịp thời", Đại sứ quán Canada tại Manila cho biết trong thông báo.
Trong số 103 container rác thải được chuyển tới Philipines, 34 container đã được xử lý tại nước này.
Người đứng đầu lực lượng hải quan Philippines, ông Rey Leonardo Guerrerro, cho rằng sự quan liêu của phía Canada đã làm chậm quá trình thu hồi những container còn lại.
Thủ tướng Canada Justin Trudeau cho biết vào năm 2017 rằng các quy định ngăn chặn việc trả lại rác thải đã được giải quyết.
Năm ngoái, ông Duterte yêu cầu hủy bỏ một thỏa thuận nhiều triệu đô giữa chính phủ hai nước để mua 16 máy bay trực thăng, sau khi phía Canada quyết định xem xét lại đơn hàng do lo ngại quân đội Philippines có thể sử dụng những phương tiện này để tấn công các lực lượng chống đối.
