Oxfam vừa công bố báo cáo về việc hàng triệu người lao động trong các chuỗi thực phẩm bán tại các siêu thị lớn trên thế giới phải đối mặt với đói nghèo và điều kiện làm việc khắc nghiệt. Tổ chức này cho rằng, đây là điều bất công với người lao động bởi thực phẩm là ngành có lợi nhuận lên đến hàng tỷ USD.
“Các tập đoàn bán lẻ ở Anh, Đức, Hà Lan, Indonesia, Nam Phi, Mỹ và Thái Lan nắm giữ phần lớn số tiền mà người tiêu dùng chi trả để mua hàng, con số này có thể lên đến 50%. Trong khi đó, phần chia sẻ lợi ích cho công nhân và nông dân lại giảm, một số trường hợp còn dưới 5%”, Oxfam cho hay.
 |
| Các tập đoàn bán lẻ nắm giữ phần lớn số tiền mà người tiêu dùng chi trả để mua hàng, con số này có thể lên đến 50% . |
Tổ chức này cho biết, những nông dân và công nhân làm việc trong chuỗi cung ứng 12 sản phẩm thông dụng bán tại siêu thị đang phải vật lộn để sống qua ngày.
Cụ thể với trà Ấn Độ và đỗ xanh Kenya, thu nhập trung bình của người lao động chỉ giúp họ chi trả một nửa mức sống cơ bản. Chênh lệch giữa thu nhập đủ sống và thu nhập thực tế còn rất lớn.
Ở Nam Phi, 90% công nhân nữ tại các trang trại nho được khảo sát cho biết không đủ ăn trong tháng trước đó. Tương tự, tại Italia, 75% công nhân nữ sản xuất tại nông trại hoa quả và rau củ cho biết bản thân hoặc một thành viên gia đình không được ăn đủ bữa trong tháng trước vì không đủ tiền.
Trái ngược với hoàn cảnh của người lao động, các tập đoàn bán lẻ lại “ăn nên làm ra” trong thời gian qua. Năm 2016, 8 chuỗi siêu thị lớn nhất theo mô hình cổ phần đại chúng đạt mức doanh thu bán hàng lên đến gần 1 nghìn tỷ USD, lợi nhuận là 22 tỷ USD, và các cổ đông chia nhau 15 tỷ USD cổ tức.
“Chỉ cần 10% giá trị cổ tức của 3 siêu thị lớn nhất tại Mỹ là đủ để kéo thu nhập của 600.000 công nhân chế biến tôm tại Thái Lan lên mức đủ sống”, tổ chức này khẳng định.
Giám đốc Điều hành Oxfam quốc tế - Winnie Byanyima cho biết bà và các nhân viên của mình đã lắng nghe chia sẻ của những người nông dân phải hít thuốc trừ sâu độc hại trên cánh đồng. Tiếp xúc với bà còn có những lao động nữ buộc phải xét nghiệm thử thai để được làm việc tại các nhà máy chế biến thủy sản.
Họ là những nhân công ở các nước đang phát triển, trực tiếp tham gia sản xuất ra 12 sản phẩm được bày bán phổ biến tại các siêu thị trên toàn cầu như cà phê, trà, ca cao, chuối, gạo, tôm đông lạnh, cá ngừ đóng hộp…
“Những bất công như thế không nên có mặt trên các kệ hàng, đặc biệt là khi ngành thực phẩm thu về hàng tỷ đôla với những đãi ngộ hào phóng cho cổ đông và những nhóm siêu giàu”, bà Winnie Byanyima nói.
Bất công với lao động nữ
Ngoài ra, tổ chức này còn đánh giá các chính sách, hoạt động thực tế của một số tập đoàn bán lẻ lớn nhất tại châu Âu, Mỹ về minh bạch trong chuỗi cung ứng, đối xử với người lao động, đặc biệt lao động nữ. Kết quả là các tiêu chí này bị chấm điểm rất thấp.
 |
| Nhân công trực tiếp tham gia sản xuất các ngành hàng thực phẩm phải làm việc trong điều kiện khó khăn. |
Các nhà bán lẻ đều bị chấm điểm 0 về hỗ trợ nhà cung ứng trong việc đảm bảo trả lương thỏa đáng. Có 4 nhà bán lẻ có điểm trên 0 về trao quyền cho phụ nữ trong chuỗi cung ứng.
Tại một số nhà máy chế biến và xuất khẩu tôm lớn nhất tại Thái Lan, Indonesia, công nhân miêu tả các điều kiện làm việc không an toàn, mức lương đói kém, chính sách kiểm soát thời gian đi vệ sinh và uống nước ngặt nghèo và bị bạo hành bằng lời nói.
Tại Thái Lan, hơn 90% công nhân chế biến hải sản được khảo sát cho biết họ không đủ ăn trong tháng trước. Tại nhà máy này, có khoảng 80% công nhân là phụ nữ.
“Khi ‘đến tháng’, chúng tôi không được thay băng vệ sinh trong suốt ngày làm việc, vì không được phép mang bất cứ thứ gì vào nơi làm việc”, Oxfarm dẫn lời Melati, một công nhân tại các nhà máy chế biến thủy sản, cho biết. Cánh tay của nữ công nhân bị bỏng hóa chất do phải lau rửa bằng clo trong điều kiện bảo hộ lao động không đảm bảo.
“Các tập đoàn bán lẻ đủ sức trả lương công bằng hơn cho người lao động trực tiếp sản xuất ra thực phẩm. Nhiều khi chỉ cần bớt lại 1-2% giá bán, nghĩa là một vài xu trên sản phẩm cũng đủ đổi đời cho những người sản xuất ra thực phẩm bày bán trên các kệ siêu thị”, bà Byanyima nói.
Đại diện tổ chức này cũng kêu gọi các tập đoàn bán lẻ, siêu thị và các chính phủ chấm dứt các điều kiện làm việc không nhân văn, tăng cường công khai minh bạch về nguồn gốc thực phẩm. Đồng thời, tập đoàn nên giải quyết nạn phân biệt đối xử với phụ nữ, đảm bảo người lao động được hưởng nhiều hơn từ số tiền mà người tiêu dùng chi trả.
