Bước chuyển dịch từ điều trị bị động sang phòng bệnh chủ động

Có thể nói, Luật Phòng bệnh được thông qua sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc cho chiến lược phòng bệnh chủ động

Điều trị bị động và những gánh nặng to lớn

Theo báo cáo đánh giá từ các cơ quan ban ngành, mô hình “điều trị bị động” đang tạo ra những gánh nặng to lớn cho hệ thống y tế nước nhà, kinh tế hộ gia đình và sức khỏe dài hạn của từng cá nhân.

Đầu tiên là gánh nặng lên hạ tầng y tế. Khi bước vào mùa cao điểm dịch bệnh, nhiều bệnh viện rơi vào tình trạng quá tải, đặc biệt là những nhóm tuyến cuối. Tình trạng bệnh nhân tăng nhanh, thiếu giường, trong khi số lượng bác sĩ không đủ đáp ứng là nguyên nhân gây căng thẳng cho nhân lực y tế, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả khám chữa bệnh.

Điều trị bị động khiến hệ thống y tế luôn trong tình trạng căng thẳng. Ảnh: Duy Hiệu.

Thứ hai là gánh nặng lên kinh tế hộ gia đình khi bệnh tật ập đến. Chi phí cho thuốc men, giường bệnh, phẫu thuật... luôn cao gấp nhiều lần so với chi phí phòng bệnh chủ động. Bên cạnh đó, khoản “chi phí cơ hội” bị mất đi vì người thân phải tạm ngừng công việc để chăm sóc người bệnh, sụt giảm mức thu nhập trong gia đình.

Cuối cùng, gánh nặng lên sức khỏe dài hạn khiến nhiều người lo lắng. Sức khỏe con người bị “khấu hao” nhanh chóng sau mỗi lần bệnh nặng. Nguy hiểm hơn, nhiều bệnh truyền nhiễm nếu không được ngăn chặn từ đầu có thể để lại di chứng vĩnh viễn (như viêm màng não, bại liệt...), tước đi cơ hội sống khỏe mạnh và khả năng lao động của người bệnh.

Chuyển đổi từ tập trung chữa bệnh sang ưu tiên phòng bệnh

Trước thực trạng đó, Luật Phòng bệnh được thông qua nhằm tạo hành lang pháp lý vững chắc cho chiến lược phòng bệnh chủ động. Mục tiêu cốt lõi là nâng cao sức khỏe thể chất, tinh thần, tầm vóc và tuổi thọ người Việt Nam bằng việc kiểm soát hiệu quả bệnh tật và yếu tố nguy cơ ngay từ đầu.

Luật Phòng bệnh quy định 5 nhóm chính sách trọng tâm, bao gồm phòng, chống bệnh truyền nhiễm; phòng, chống bệnh không lây nhiễm; phòng, chống rối loạn tâm thần; chế độ dinh dưỡng trong phòng bệnh; các điều kiện bảo đảm để phòng bệnh.

Kết quả biểu quyết thông qua Luật Phòng bệnh tại Kỳ họp thứ 10 ngày 10/12. Ảnh: Quốc hội.

Trong đó, luật bổ sung một số nội dung mới so với quy định hiện hành về tiêm chủng, sử dụng vaccine, sinh phẩm trong phòng bệnh, cụ thể: Xác định rõ việc tiêm chủng hiện nay không chỉ là việc đưa vaccine mà còn có cả việc đưa sinh phẩm vào cơ thể con người để phòng bệnh; bổ sung quy định về “rà soát tiền sử tiêm chủng” khi thực hiện kiểm tra sức khỏe đầu năm học; lần đầu tiên đưa ra quy định “người dân có quyền được sử dụng và được bảo đảm công bằng trong tiếp cận vaccine, sinh phẩm theo lứa tuổi, đối tượng trong suốt cuộc đời để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng” nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 72-NQ/TW của Bộ Chính trị; phân định rõ hai hình thức thực hiện tiêm chủng gồm “tiêm chủng bắt buộc” và “tiêm chủng tự nguyện”.

Luật giao Bộ trưởng Y tế quy định các nội dung về tiêm chủng thường xuyên, tiêm chủng bù liều, tiêm chủng chiến dịch chủ động và các phương thức tổ chức tiêm chủng khác trong Chương trình tiêm chủng mở rộng cũng như quy định về tiêm chủng chống dịch. Đây là quy định pháp lý quan trọng để các đơn vị, địa phương tổ chức triển khai chiến dịch tiêm chủng chủ động phòng bệnh kịp thời, hiệu quả hơn nữa.

Luật cũng yêu cầu cơ sở tiêm chủng có trách nhiệm thực hiện chế độ thông tin, báo cáo về hoạt động tiêm chủng theo quy định của Bộ trưởng Bộ Y tế.

Bằng việc ban hành và áp dụng Luật Phòng bệnh, người dân được trao quyền và tạo điều kiện để thực hiện “phòng bệnh chủ động”. Việc thay đổi nhận thức từ chữa bệnh sang phòng bệnh không chỉ giúp người dân giảm thiểu gánh nặng trên, mà còn có thể chủ động lựa chọn biện pháp phòng bệnh hiệu quả cho chính mình, cho con cháu và người thân.