Bò Úc 'húc' bò ta

Lão nông Nguyễn Hữu Doanh ở làng Trần Xá (xã Nam Hưng, huyện Nam Sách, Hải Dương) có lẽ chẳng ngờ có ngày đàn bò của ông bị những con bò Úc vượt 7.000-8.000 km “húc” cho điêu đứng. 

Nam Hưng là xã có nghề chăn nuôi đại gia súc rất phát triển, đặc biệt là làng Trần Xá. Trên bờ đê con sông Kinh Thầy, sáng sáng chiều chiều đen những lưng trâu, đỏ những lưng bò giờ đã dần vắng bóng. Đàn bò lai Sind đẹp như mộng đông đúc tới 300-400 con của làng nay cũng chỉ còn khoảng 100 con. 

Ông Doanh có nghề buôn bán bò. Trước đây cứ mỗi tháng ông xuất đi 25-30 con, hiện giảm còn 15 con đã là cả sự cố gắng, vất vả. 

Bò Úc với thân hình to lớn, tỉ lệ thịt xẻ cao, được người tiêu dùng Việt ưa chuộng.

Ông so sánh: "Trước tôi mua bò về là bán được ngay cho mấy lò mổ trong huyện hoặc cho khu Văn Thai (Khu liên hợp giết mổ trâu bò lớn nhất miền Bắc ở Cẩm Giàng, Hải Dương với sức tiêu thụ hàng trăm con trâu bò mỗi ngày), có bao nhiêu hết bấy nhiêu. 

Giờ tất cả những nơi đó đều từ chối nhập hàng, cửa xuất duy nhất còn lại là đi Trung Quốc. Trước bò đực, bò cái, bò non, bò già đều bán được, giờ chẳng hiểu sao Trung Quốc chỉ thu mua loại bò "sổi" (bò cái đã tịt đẻ). 

Những con bò này ít cũng đã bảy, tám tuổi, nhiều có khi chín, mười tuổi, rất già, thịt dai, mua về phải vỗ béo chừng hai tháng mới xuất được…". 

Trước cứ nghe hở ra ở đâu có bò cần bán là cánh thương lái tranh nhau “săn” cho bằng được, nhưng giờ gia chủ gọi có khi mỏi miệng cũng chẳng thấy ai đoái hoài. Bỏ ra chừng hai chục triệu đồng vốn nhưng đến khi bán sang tay được 200.000-300.000 đồng lãi cũng đã là may mắn, nên nghề buôn bò cơ chừng không thể tồn tại. Hầu hết những thương lái sừng sỏ của đất Hải Dương như ông Ngoạn, ông Mến cũng đã nghỉ hết.

Một điều an ủi là thịt bò Úc không bán ê hề trên các sạp. Muốn kinh doanh bắt buộc phải có tủ lạnh hoặc tủ mát, do đó nó chỉ mới xuất hiện ở những cửa hàng lớn hay trong các siêu thị ngoài thành phố, thị xã chứ chưa tràn về quê. Nhưng thế thôi đã đủ làm cho con bò nội thất điên bát đảo, làm cho người chăn nuôi bò Việt ăn không ngon ngủ không yên. 

Giá bò giảm hàng ngày, hàng tháng chứ chưa nói đến hàng năm. Ở thời điểm năm 2012- 2013, một con bò đẹp cho khoảng 1 tạ thịt bán được 24-25 triệu, giờ chỉ còn 20 triệu mà cũng rất khó. Bò rẻ tất yếu kéo theo bê cũng xuống giá.

Một con bê cái xuất chuồng với trọng lượng khoảng 1,5 tạ trước bán 17-18 triệu, giờ còn 11-12 triệu. Một con bê đực 1,5 tạ trước bán 14-15 triệu giờ còn 10 triệu. 

Trước sự xâm lấn của thịt bò ngoại, các lò mổ nhỏ “chết” trước tiên. Đến cả Khu liên hợp giết mổ Văn Thai khi xưa hàng đêm có vài chục lò sáng đèn, hóa kiếp vài trăm con trâu bò, giờ nhiều lò cũng phải đóng cửa.

Bò nội tầm vóc nhỏ, nuôi lâu lớn, giá thành sản xuất cao ngày càng mất giá.

Chỉ trong các dịp lễ, Tết chợ quê mới sẵn có thịt bò còn không chỉ thấy đa phần là thịt bê, thịt nghé. Lý do rất đơn giản, mổ cả tạ thịt bò ra cầm chắc ế còn mổ một con bê, con nghé vài chục cân có thể bán túc tắc hết trong ngày.

Trao đổi với NNVN, ông Phạm Xuân Mong - Phó tổng giám đốc Công ty Cổ phần Giống bò thịt, sữa Yên Phú (Ninh Bình) thông tin rằng, đơn vị mình mới chỉ nhập bò về từ đầu năm 2014. Trong hai khu chuồng của công ty lúc nào cũng có 2.500-3.000 con đang vỗ béo chờ ngày giết thịt.

Dù được trang bị hệ thống giết mổ vô cùng hiện đại, hợp với súc quyền theo đúng chuẩn Úc (quyền của gia súc là tránh bị đánh đập, chửi mắng khi chăn nuôi cũng như khi giết mổ), nhưng công ty giờ cũng không còn giết mổ để bán lẻ nữa, mà liên kết với 20 lò mổ khắp miền Bắc tiêu thụ hàng. 

Tất cả chúng đều được đại diện của phía Úc kiểm định, cấp giấy chứng nhận đạt chuẩn cả về quy trình giết mổ, vệ sinh lẫn súc quyền. Trung bình một ngày hệ thống này tiêu thụ cả trăm con bò, tương đương với cả trăm tấn thịt (bò Úc có trọng lượng lớn gấp rưỡi, gấp đôi bò nội, mỗi con nặng khoảng 4-5 tạ). 

Đó chỉ là riêng Công ty Yên Phú, còn trên phạm vi cả nước có rất nhiều đầu mối nhập bò Úc khác. Với giá bán thịt hơi hiện tại 75.000-77.000 đồng/kg, tỷ lệ thịt xẻ đạt khoảng 55% (trong khi bò nội chỉ đạt 45-50%), những người trong nghề tính toán, giá thành một kg bò Úc khoảng 150.000-160.000 đồng, bán 180.000-200.000 đồng đã lãi, trong khi những con số đó của bò ta là 200.000 đồng/kg giá thành và 240.000-250.000 đồng/kg giá bán. 

Hơn thế, thịt bò Úc lại mềm và ngọt hơn bò ta (tuy mùi vị có thể không thơm bằng) càng đẩy bò nội vào cửa khó có thể cạnh tranh nổi. Một tương lai không xa, nếu Việt Nam không có những chính sách hỗ trợ cho người chăn nuôi hay thiết lập được hàng rào kỹ thuật cho nhập khẩu, thì có thể bò Úc sẽ khiến bò nội không còn đất sống.