Ngày 23/10, ý kiến của đạo diễn Lê Hoàng trong talk show Có hẹn lúc 22 giờ được bàn luận trên mạng xã hội. Chủ đề gây bàn tán là đoạn khi anh nói với diễn viên Quang Tuấn: "Nếu Tuấn nói cô ấy tốt nghiệp đại học thì có thể gia đình Tuấn sẽ không hỏi thêm nữa. Nhưng nếu Tuấn nói cô ấy đang làm nail, bán online gia đình sẽ có một chút e ngại vì nghi ngờ cô ấy học thức không cao và Tuấn sẽ bị khổ".
Phát ngôn trên vấp phải sự phản đối của khán giả, hot girl Hạt Mít - bạn thân của Tóc Tiên và vợ Rhymastic - cùng một cô gái nổi tiếng trong cộng đồng bán hàng online là Hằng Túi thậm chí đăng bài phản pháo về học vấn của mình, khoe bản thân học trường chuyên lớp chọn, du học trời Tây.
Tuy nhiên, đây chỉ là bề nổi của sự việc và khán giả chỉ đơn thuần phản ứng với phát ngôn của đạo diễn Lê Hoàng. Trong khi đó, cốt lõi của vấn đề là chương trình đang đưa ra một chủ đề và để ba người đàn ông bình luận, nhận xét và áp đặt quan điểm cá nhân, nhất là quan điểm và góc nhìn về phụ nữ.
 |
| Đạo diễn Lê Hoàng gây tranh luận với phát ngôn về phụ nữ. Ảnh: BEE. |
Bình phẩm về phụ nữ trên truyền hình
Thực tế, phân đoạn gây tranh cãi của đạo diễn Lê Hoàng chỉ là đoạn teaser dài 5 phút được ê-kíp sản xuất tung ra trước giờ lên sóng. Trong đó, các phân đoạn trò chuyện được cắt nối, dẫn đến không đầy đủ nội dung trò chuyện.
Đầy đủ nội dung tập 12 chương trình Có hẹn lúc 22 giờ (được phát sóng vào tối 23/10) đã đưa ra các chiều ý kiến, quan niệm liên quan đến vấn đề tầm quan trọng của học thức trong hôn nhân cũng như cuộc sống thường ngày.
Đạo diễn Lê Hoàng đưa ra các quan điểm như hôn nhân phải môn đăng hộ đối và không chênh lệch quá về học thức, vì gia đình chồng sẽ đòi hỏi và xét nét về học vấn, nghề nghiệp của con dâu. Hứa Minh Đạt cho rằng có thể gia đình cô gái cũng sẽ có những đòi hỏi tương tự với chàng trai.
Lê Hoàng đề cập đến việc đàn ông phải có học vấn cao hơn phụ nữ nếu muốn hạnh phúc, vì khi phụ nữ học thức cao, tài giỏi hơn chồng sẽ chán chồng, từ đó dẫn đến ly hôn...
So với đoạn teaser gây tranh cãi ban đầu, nội dung đầy đủ cuộc trò chuyện của Lê Hoàng đã "dịu" hơn, có cái nhìn đa chiều và ít bất bình đẳng giới hơn (tức là đề cập đến cả việc đàn ông học thức không cao). Nhưng công bằng mà nói, anh vẫn đang bàn luận về phụ nữ, cùng với sự góp sức của hai diễn viên Hứa Minh Đạt và Quang Tuấn. Việc này khiến khán giả không đồng tình.
  |
Đạo diễn Lê Hoàng, diễn viên Hứa Minh Đạt và Quang Tuấn trò chuyện về phụ nữ, hôn nhân, gia đình trong chương trình Có hẹn lúc 22 giờ. |
Trong chương trình, đạo diễn Lê Hoàng trò chuyện với nghệ sĩ Hiền Mai và nhận xét: "Đàn ông chúng tôi ban đầu sẽ thích một cô đẹp, sau đó rước về một thời gian thì thích cô ấy phải thông minh, phải nói chuyện được với mình".
Hoặc, trong lúc lấy ví dụ vui để làm rõ quan điểm của mình, anh nói: "Có một cuộc bình chọn giữa người phụ nữ đẹp và người phụ nữ thông minh, tất nhiên nếu có cả hai thứ thì quá tốt rồi, nhưng trên đời này thì lấy đâu ra".
"Cách Lê Hoàng nói chuyện như đang cổ súy cho quan niệm cổ hủ, lạc hậu", "Quan điểm một cô gái không thể vừa đẹp vừa thông minh mang lại cảm giác đánh giá thấp phụ nữ", "Lê Hoàng quan niệm đàn ông phải giỏi hơn phụ nữ để giữ gìn hạnh phúc gia đình khác gì ý trọng nam khinh nữ", "Quan điểm của Lê Hoàng sai rồi"... là các bình luận của khán giả về phần trao đổi của đạo diễn với hai diễn viên.
"Đời thuở nào vẫn còn cái chương trình cho 3 người đàn ông bình luận về phụ nữ, chọn phụ nữ thế nào? Gia đình đòi hỏi cô ấy ra sao? Bảo sao mãi cứ có những thế hệ đàn ông nhìn thấy, lớn lên với tư tưởng ấu trĩ 'chọn vợ'. Chả ai cho các anh cái quyền đi chọn ai hết. Chúng tôi phụ nữ chẳng phải thừa cho mấy anh gạch đầu dòng xem cô nào đủ tiêu chuẩn, cô nào không. Mấy anh tự xem lại bản thân có đủ tinh tế, trí tuệ, lòng tốt, biết chia sẻ, lắng nghe với phụ nữ hay không để được phụ nữ nhìn" - độc giả Hà My đưa quan điểm.
Hồi tháng 8, chương trình Có hẹn lúc 22 giờ cũng vấp phải tranh cãi gay gắt khi đạo diễn Lê Hoàng nói: "Chỉ cần vợ đáp ứng không đủ nhu cầu của chồng, thì đàn ông có quyền ly hôn".
Ngoài Có hẹn lúc 22 giờ, talk show Chuyện đêm muộn cũng nhiều lần bình luận các vấn đề về phụ nữ. Khi tìm kiếm trên Google, kết quả trả về sẽ hiện lên các tiêu đề như "Đàn ông nghĩ gì về bàn chân của phụ nữ", "Đàn ông trên bàn nhậu nói gì về phụ nữ", "Tình một đêm của phụ nữ"...
Các vấn đề trên đều là chủ đề có phần riêng tư, khi đưa lên truyền hình để bàn luận sẽ chạm tới ranh giới của nhạy cảm giới và gây tranh cãi trái chiều.
Vấn đề gây tranh cãi còn xuất phát từ phía đơn vị sản xuất, bởi bất kỳ chương trình nào cũng cần xây dựng kịch bản trước khi lên sóng. Việc lựa chọn các chủ đề như "tình một đêm của phụ nữ" hay "đàn ông bàn tán gì sau lưng phụ nữ", hoặc "phụ nữ phải làm gì để được đàn ông theo đuổi" là trách nhiệm của phía biên kịch, sản xuất.
Bức xúc trước cách chọn chủ đề talk show cũng như cách đặt tiêu đề nhắm vào phụ nữ của các chương trình trên, khán giả M.H. nói với Zing: "Tại sao vẫn còn sản xuất những show lấy việc bình phẩm phụ nữ và những chuyện riêng tư làm chủ đề chính? Vì sao họ cho rằng đàn ông có quyền lên truyền hình đánh giá, phán xét xem phụ nữ xứng đáng hay không xứng đáng, có đủ tiêu chuẩn hay không?".
Giới hạn của bình phẩm công khai về phụ nữ
Vào năm 2013, show truyền hình tên Blachman của Đan Mạch đã vấp phải làn sóng chỉ trích dữ dội khi để đàn ông thoải mái bình phẩm, nhận xét và thậm chí giễu cợt về một người phụ nữ.
Chương trình Blachman đưa ra quan điểm: "Phụ nữ luôn mong muốn đàn ông bình luận về cơ thể họ".
Quan điểm trên khiến công chúng tức giận, bởi đã đi ngược lại văn minh xã hội và quyền bình đẳng giới. Ngoài ra, việc đàn ông bình phẩm về thân hình phụ nữ, đặc biệt là một người phụ nữ đã trút sạch quần áo, vốn là hành vi quấy rối tình dục.
 |
| Tilly Ramsay bức xúc vì bị gọi là mập trên sóng radio quốc gia. Ảnh: The Times. |
Và mới đây, ngày 21/10, Tilly Ramsay - con gái của đầu bếp hàng đầu thế giới Gordon Ramsay - đã lên tiếng về việc cô bị một MC gọi là "cô bé mập" ngay trên sóng radio quốc gia. Steve Allen - MC 67 tuổi đã bình phẩm về Tilly Ramsay - còn cho rằng con gái của "siêu đầu bếp" có thân hình mũm mĩm là do "ăn đồ bố nấu".
"Tôi đã cố gắng không đọc và nghe những bình luận tiêu cực về mình, nhưng bị mỉa mai ngay trên sóng radio quốc gia bởi một người đàn ông 67 tuổi là sự việc đi quá xa", Tilly Ramsay chia sẻ trên trang cá nhân.
Cô gái 19 tuổi chấp nhận việc bản thân là con của người nổi tiếng và đã xuất hiện trên truyền hình nhiều năm, tức là phải chấp nhận việc bị truyền thông soi xét. Nhưng cô cho rằng việc bình phẩm về cô nói riêng và phụ nữ nói chung, đặc biệt là bình phẩm về ngoại hình, cần có giới hạn.
Tilly Ramsey nói: "Tôi không dung túng cho những người công khai soi mói, chỉ trích cân nặng hay ngoại hình của người khác".
Hai ví dụ được đưa ra có thể cho thấy không chỉ nói những lời lẽ thô tục về thân hình phụ nữ (hay còn được gọi là quấy rối tình dục bằng lời nói) mới là giới hạn bình phẩm về phụ nữ. Đôi khi, ngay là những câu nói được cho là bình thường, hay "đùa thôi", hoặc "ai chẳng nói như thế" cũng là quấy rối, bình phẩm thiếu văn minh.
Trong bài viết của Trung tâm Nghiên cứu và ứng dụng khoa học về Giới - gia đình - phụ nữ và vị thành niên (CSAGA), đa phần người Việt còn thiếu hiểu biết về giới và nhạy cảm giới. Đây là vấn đề còn mới mẻ ở Việt Nam, và chỉ đang dừng ở mức phổ cập lý thuyết mà chưa có thực hành.
"Chuyện thiếu nhạy cảm giới dẫn đến những vi phạm do vô tình có thể gây ra những hậu quả đáng tiếc, đặc biệt là khi người phát ngôn có tầm ảnh hưởng nhất định với cộng đồng", trích phát ngôn của bà Nguyễn Vân Anh, giám đốc CSAGA.
 |
| Vào tháng 8, chương trình Có hẹn lúc 22 giờ từng vấp phải tranh cãi không tôn trọng phụ nữ. Ảnh: BEE. |
Truyền hình nước nhà đã đủ văn minh?
Như chia sẻ của bà Nguyễn Vân Anh, những người có tầm ảnh hưởng trong cộng đồng, khi phát ngôn sai có thể gây ra nhiều vấn đề và tranh cãi. Đây là vấn đề đạo diễn Lê Hoàng và chương trình Có hẹn lúc 22 giờ đang gặp phải.
Cả ba người đàn ông làm host của chương trình đều là nghệ sĩ có danh tiếng nhất định. Họ lên sóng truyền hình (kênh HTV9) và đưa ra những câu chuyện, nhận xét hay ví dụ xoay quanh các vấn đề trong cuộc sống. Và thật khó tránh khỏi việc phải đề cập đến phụ nữ khi nhắc tới đời sống thường nhật.
Không thể cấm đàn ông, ví dụ cụ thể là dàn host của Có hẹn lúc 22 giờ, nhắc đến phái nữ. Nhưng đâu là giới hạn chương trình nói riêng và nam giới nói chung nên tôn trọng khi phát ngôn, tránh trường hợp khiến khán giả "dậy sóng".
Theo bà Vân Anh, có những lời nói đùa tưởng chừng vô hại nhưng lại khiến phụ nữ bị tổn thương, và cũng có những lời nhận xét, so sánh thực chất gây phản cảm. Nhưng đa phần là hiếm người nhận ra vấn đề trên, mà vẫn duy trì thói quen bình phẩm, phán xét phụ nữ như những đồ vật hoặc cá nhân ở giai cấp thấp hơn, phải chấp nhận sự áp đặt.
Trấn Thành cũng từng gây tranh cãi trái chiều khi phát ngôn về phụ nữ trong chương trình Người ấy là ai? vào tháng 5/2020. Nam MC nói cho rằng đàn ông ngoại tình có khi là do bị phụ nữ tác động đến mức ức chế.
 |
| Trấn Thành cũng từng có phát ngôn gây bức xúc về phụ nữ trong Người ấy là ai?. Ảnh: Đông Tây Promotion. |
Trong Có hẹn lúc 22 giờ, đạo diễn Lê Hoàng đang kể những câu chuyện, ví dụ những trường hợp và nêu lên ý kiến được cho là mang tính đòi hỏi, thiếu công bằng và tôn trọng phụ nữ.
Vì sao phụ nữ không thể có học thức cao hơn và thành công hơn nam giới? Vì sao phụ nữ phải chấp nhận để gia đình người yêu lo lắng rằng "con trai mình phải chịu khổ" chỉ vì bản thân không tốt nghiệp đại học và làm công việc lao động tay chân? Tại sao nhà trai được quyền đặt tiêu chuẩn để "chọn vợ" cho con?
Những câu hỏi trên là vấn đề khiến khán giả không hài lòng, hay cảm thấy bị xúc phạm. Thậm chí chủ đề "phụ nữ bán hàng online và làm nail có học thức thấp" khiến khán giả tức giận bởi vốn cũng nằm trong phạm vi bình phẩm thiếu văn minh trên.
"Nếu ở các nước phát triển, những chương trình có hình thức truyền đạt và nội dung tương tự có thể bị chỉ trích, tẩy chay từ lâu rồi. Nhưng ở Việt Nam, một show thế này vẫn lên sóng tivi đều đặn", khán giả M. đưa ra quan điểm.
