Mỗi khi Apple ra mắt thế hệ iPhone mới, một nhóm kỹ thuật viên tại thành phố Toulouse của Pháp lại bắt đầu tháo nó ra.
Trong 3 năm làm việc này, nhóm đã đi đến một kết luận: Apple đang dần biến chiếc điện thoại thành một pháo đài.
Những chiếc iPhone ngày nay chứa đầy những bộ phận không thể sửa chữa hoặc thay thế bởi bất kỳ ai khác, ngoài hệ thống cửa hàng sửa chữa đắt tiền được Apple công nhận. Nước Pháp không thích điều đó chút nào.
Alexandre Isaac, CEO của The Repair Academy, nhóm nghiên cứu và đào tạo nổi tiếng ở Toulouse, Pháp cho biết vấn đề này ngày càng trở nên tồi tệ hơn.
Biến iPhone thành pháo đài bất khả xâm phạm
Mỗi khi một chiếc iPhone mới được phát hành, nhóm của Isaac lại tìm thấy thêm một bộ phận nào đó đã bị khóa để chỉ hoạt động với một thiết bị cụ thể của Apple.
Theo Isaac, đầu tiên nó chỉ là một con chip trên bo mạch chủ. Sau đó, danh sách các bộ phận bị hạn chế sửa chữa kéo dài đến Touch ID, Face ID và cuối cùng là pin, màn hình và camera.
Isaac cho rằng Apple đang khuyến khích người dùng vứt bỏ thiết bị, thay vì sửa chữa chúng. Nguyên nhân đến từ việc người dùng nếu muốn sửa chữa, dù chỉ là đơn giản, sẽ phải trả cho một kỹ thuật viên được Apple cấp chứng chỉ, số tiền nhiều hơn giá trị của một chiếc iPhone cũ.
 |
| Mỗi khi sửa iPhone, người dùng sẽ phải trả cho một kỹ thuật viên được Apple cấp chứng chỉ số tiền còn nhiều hơn giá trị của một chiếc iPhone cũ. Ảnh: Shutterstock. |
The Repair Academy ước tính một kỹ thuật viên được Apple cấp chứng chỉ hành nghề tính phí khách hàng gấp đôi so với một cửa hàng sửa chữa bên ngoài.
“Rất nhiều người coi Apple là công ty bảo vệ môi trường”, Isaac nói và đề cập đến các tấm pin mặt trời bên ngoài trụ sở chính của Apple, cũng như việc hãng dùng nhôm tái chế để chế tạo MacBook.
Tuy nhiên, học viện sửa chữa đã thu thập bằng chứng để thử nghiệm cho điều này. Kết quả chứng minh rằng mọi thứ đều ngược với những gì Táo khuyết nói.
Isaac lập luận, thay vì khuyến khích người dùng tái sử dụng, các kỹ sư của Apple đang chủ động, hay nói cách khác là cố gắng làm cho iPhone khó sửa chữa hơn.
 |
| Thay vì khuyến khích người dùng tái sử dụng, các kỹ sư của Apple đang chủ động, hay nói cách khác là cố gắng làm cho iPhone khó sửa chữa hơn. Ảnh: Shutterstock. |
Đó là vấn đề mà Isaac đã theo đuổi trong nhiều năm qua để đưa ra ánh sáng. Cuối cùng, sau nhiều nỗ lực của ông, một công tố viên ở Paris đã quyết định hành động.
Cuộc chiến giữa nước Pháp và Apple
Ngày 15/5, công tố viên thông báo sẽ có một cuộc điều tra chính thức về những cáo buộc cho rằng Apple đang theo đuổi mô hình kinh doanh lỗi thời có kế hoạch, một thuật ngữ ám chỉ việc thiết kế sản phẩm theo cách cố tình hạn chế tuổi thọ của nó.
Trong nhiều năm qua, Pháp là nước đi đầu trong phong trào đòi quyền sửa chữa, thậm chí còn là nơi giới thiệu hệ thống tính điểm khả năng sửa chữa đầu tiên ở châu Âu.
"Pháp đang thúc đẩy quyền được sửa chữa theo cách mà chưa quốc gia nào làm được. Đây là lần đầu chúng tôi chứng kiến một phong trào chống lại sự lỗi thời có kế hoạch thông qua việc ghép nối linh kiện ở cấp quốc gia”, Elizabeth Chamberlain, giám đốc phát triển bền vững của iFixit, một nhóm ở Mỹ vận động quyền sửa chữa, cho biết.
Ghép nối linh kiện, hay còn còn được gọi dưới cái tên "đánh số sê-ri", là thuật ngữ ám chỉ việc liên kết số sê-ri của điện thoại với số sê-ri của từng bộ phận bên trong. Điều này giúp điện thoại thông báo đến người dùng xem liệu màn hình, pin hoặc cảm biến đã bị thay thế hay chưa.
 |
| "Đánh số sê-ri" là thuật ngữ ám chỉ việc liên kết số sê-ri của điện thoại với số sê-ri của từng bộ phận bên trong. Ảnh: Custom iPhones. |
“Trong iPhone, thông báo hiển thị nguy hiểm nhất là khi bạn cố tráo màn hình từ hai chiếc iPhone đang hoạt động bình thường”, Chamberlain nói. Việc tráo màn hình sẽ khiến thiết bị không thể hoạt động, vì số sê-ri của chúng không khớp, hoặc khách hàng sẽ bị tấn công bởi các cảnh báo từ iPhone cho biết màn hình của họ không được xác minh.
Chỉ những kỹ thuật viên được Apple ủy quyền mới có thể chỉ định lại các số sê-ri này để hoàn thành việc sửa chữa. Chamberlain khẳng định điều này đang khiến các cửa hàng sửa chữa độc lập phải ngừng hoạt động.
Đây không chỉ là vấn đề của người tiêu dùng mà còn là vấn đề về môi trường. Tính tới năm 2022, có tới 5,3 tỷ điện thoại di động đã bị vứt bỏ, theo ước tính của tổ chức phi lợi nhuận WEEE chuyên nghiên cứu về rác thải điện tử.
Theo luật chống lãng phí năm 2021 của Pháp, việc định số sê-ri cho linh kiện như Apple đang làm là bất hợp pháp.
“Luật quy định rằng các nhà sản xuất phải cho phép người tiêu dùng sửa chữa thiết bị của họ mà không phân biệt đối xử với bất kỳ cửa hàng sửa chữa nào. Nếu họ muốn bán điện thoại của mình cho người dân Pháp, họ phải tuân thủ luật pháp ở đây", Laetitia Vasseur, giám đốc nhóm chiến dịch Chống lỗi thời thiết bị của Pháp cho biết.
Thực tế, trong quá khứ, Pháp cũng đã khiến Apple gặp rắc rối lớn do bê bối cố tình làm chậm iPhone. Cuối năm 2017, Apple bị phanh phui việc cố tình làm giảm hiệu năng iPhone mà không báo trước với người dùng.
 |
| Cảnh báo từ iPhone cho biết màn hình người dùng hiện không khớp với số sê-ri của máy. |
Cụ thể, những chiếc iPhone 6 và iPhone 6s sau một thời gian dài sử dụng sẽ bị chai pin. Apple lúc này sẽ giảm xung nhịp chip xử lý để pin có thể cung cấp đủ năng lượng. Từ tháng 1/2018, Cơ quan Giám sát Tiêu dùng Pháp (DGCCRF) đã điều tra Apple về vấn đề này.
Trong bản kết luận điều tra năm 2019, cơ quan của Pháp khẳng định Apple đã có sai sót khi không thông báo vấn đề cho người dùng. Với kết luận này, DGCCRF quyết định phạt Apple 25 triệu euro.
9 tháng sau, Apple tiếp tục bị yêu cầu phải trả 113 triệu USD tại Mỹ vì làm giảm hiệu suất pin của những chiếc iPhone đời cũ, trong một vụ kiện do 34 tiểu bang đưa ra. Cho đến nay, hậu quả từ vụ bê bối pin vẫn còn đeo bám Táo khuyết.
Hai tuần trước, một công ty đã kêu gọi tòa án ở Vương quốc Anh đưa ra một vụ kiện tập thể trị giá 2 tỷ USD cáo buộc Apple che giấu pin iPhone bị lỗi thông qua các bản cập nhật phần mềm.
Những câu chuyện bên trong Apple
Văn hóa bí mật luôn là một điểm đặc biệt của Apple. Cuộc đời Steve Jobs, Tim Cook và quá trình sáng tạo những sản phẩm quan trọng như iPhone thường chỉ được tiết lộ qua những trang sách, nơi các tác giả dành nhiều năm để mang tới những câu chuyện hấp dẫn
