Mới đây, các bác sĩ khoa Nhi, Bệnh viện Bãi Cháy, Quảng Ninh, đã tiếp nhận một trẻ bị suy tuyến thượng thận do dùng thuốc xịt mũi chứa thành phần corticoid liên tục trong một năm.
Bệnh nhi là N.T.H. (10 tuổi, trú tại Sơn Động, Bắc Giang) khám tại cơ sở y tế này do bị viêm mũi, ngạt mũi, dùng thuốc xịt tai mũi họng lâu ngày không đỡ.
Trẻ có các biểu hiện lâm sàng như bộ mặt Cushing (bệnh lý nội tiết do rối loạn chức năng vỏ tuyến thượng thận), chân tay rậm lông, xét nghiệm cận lâm sàng cho thấy chỉ số cortisol thấp (3,43 nmol/l). Bác sĩ chẩn đoán bé H. bị suy tuyến thượng thận do dùng thuốc có corticoid, viêm mũi xoang cấp. Trẻ được điều trị bù canxi, sử dụng thuốc hydrocotisol.
Corticoid là con dao hai lưỡi
Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Sơn, Phó trưởng khoa Nhi, cho biết: "Sử dụng thuốc có thành phần corticoid dài ngày không theo hướng dẫn của bác sĩ là một trong những nguyên nhân gây suy tuyến thượng thận đối với bệnh nhi".
Corticoid được sử dụng đúng chỉ định, liều lượng vừa phải trong một thời gian nhất định có thể điều trị hiệu quả một số bệnh lý nguy hiểm như hen phế quản, sốc phản vệ, lupus ban đổ hệ thống, viêm khớp dạng thấp và không gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới cơ thể. Tuy nhiên, người bệnh dùng corticoid liều cao và kéo dài dẫn đến nguy cơ suy tuyến thượng thận, làm trẻ chậm phát triển. Nguyên nhân là tuyến này quen với tình trạng có thuốc trong cơ thể sẽ ngưng hoạt động, không còn duy trì chức năng nội tiết.
 |
| Trẻ suy tuyến thượng thận do corticoid có biểu hiện bộ mặt cushing, tay rậm lông. Ảnh: BVCC. |
Theo bác sĩ Sơn, trẻ bị tổn thương tuyến thượng thận cấp có các triệu chứng điển hình như hội chứng Cushing (tăng cân, mặt tròn, béo trung tâm, tích tụ mỡ ở vùng cổ, sau gáy…), rậm lông, da mỏng, rạn da, suy giảm chức năng miễn dịch gây nhiễm trùng cơ hội, tăng đường huyết, rối loạn điện giải, rối loạn tâm thần, chậm phát triển chiều cao, loãng xương…
Triệu chứng nặng có thể xuất hiện bất thường như đau bụng, nôn và tiêu chảy nhiều gây mất nước nặng, xuất huyết tiêu hóa, tụt huyết áp (có khi không đo được), lơ mơ, có thể hôn mê.
Khi đang dùng glucocorticoid liều cao, kéo dài và ngừng thuốc hoặc giảm đột ngột, bệnh nhân sẽ thấy mệt mỏi khó chịu, chán ăn, đau cơ, nhức đầu, bong vảy da…
Cần hiểu thành phần, công dụng trước khi dùng thuốc
"Corticoid (hay corticosteroid) là nhóm hoạt chất có tác dụng kháng viêm mạnh, chống dị ứng, ức chế miễn dịch, thường được sử dụng để điều trị cho nhiều bệnh lý khác nhau như kích ứng do côn trùng đốt, eczema, chàm, vẩy nến; viêm khớp, viêm phổi; dị ứng, lupus ban đỏ hệ thống.
Do tác dụng phổ biến, thuốc có thể dễ dàng mua ngoài hiệu thuốc để sử dụng. Tuy nhiên, cha mẹ tự ý sử dụng các thuốc có corticoid không theo hướng dẫn của bác sĩ tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây hại cho sức khỏe và tính mạng của trẻ nhỏ", bác sĩ Sơn nhấn mạnh.
Để tránh tình trạng lạm dụng corticoid và nguy cơ suy tuyến thượng thận, bác sĩ Bệnh viện Bãi Cháy khuyến cáo phụ huynh cần hiểu về thành phần, công dụng, hướng dẫn sử dụng để biết thuốc có chứa thành phần corticoid hay không.
Nhiều tên thuốc khác nhau chứa corticoid như Medron, Menison, Hydrocortison, Kacor, Prednisolone, Prednisone, Methylprednisolone, Betamethasone, Dexamethasone... Người dân có thể dựa vào ký hiệu tên thuốc có đuôi "sone" (son) hoặc "olone" (olon) để nhận biết nhóm thuốc có chứa corticoid.
Trẻ mắc các bệnh lý như dị ứng, xương khớp, tai mũi họng, cần đến khám tại bệnh viện để được bác sĩ tư vấn, kê đơn. Nếu phải dùng corticoid để điều trị bệnh, cha mẹ cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ trong liệu trình sử dụng thuốc, tránh lạm dụng.
