Do những thành tích phá hủy môi trường tai tiếng trên thế giới, Tập đoàn Formosa Plastics (tập đoàn mẹ của Formosa Việt Nam) từng bị trao giải "hành tinh đen" năm 2009 - giải thưởng dành cho những tổ chức/cá nhân vì phá hủy môi trường thế giới. Doanh nghiệp (DN) này cũng từng chịu phạt nhiều lần tại các nước mà họ đầu tư.
Tại Đài Loan
Trên chính quê hương Đài Loan, tập đoàn Formosa đã gây ra nhiều vi phạm về môi trường khiến cho người dân bức xúc và phản đối việc xả nước gây ô nhiễm. Formosa cũng đã phải chi ra nhiều triệu USD để xử lý các sự cố về môi trường mà tập đoàn này gây ra.
|
|
|
Đoàn công tác Campuchia kiểm tra tình hình khu vực Formosa bỏ chất thải ở Sihanoukville. Ảnh tư liệu: BAN |
Năm 2010, Cơ quan bảo vệ môi trường đã phạt nhà máy hóa dầu Formosa Plastics tại Nhân Vũ, thành phố Cao Hùng, với số tiền là 150 triệu đài tệ (4,7 triệu USD) do hành vi gây ô nhiễm đất và môi trường.
Theo EPA, số tiền phạt được xem xét dựa trên một số yếu tố, bao gồm các khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng, mà lẽ ra Formosa đã phải làm, để hạn chế các chất gây ô nhiễm và lãi suất thu được, bằng cách tiết kiệm khoản tiền mà đáng ra nhà máy này đã phải đầu tư trong tài khoản ngân sách. Số tiền này cũng sẽ được dùng để xây dựng các giếng lưu thông nước ngầm mới.
Năm 2011, Formosa Plastics Corp cũng đã bị phạt 1 triệu đài tệ (34.662 USD) do ô nhiễm vượt mức cho phép tại nhà máy sản xuất VCM ở Mạch Liêu. Chính phủ đã chỉ đạo đóng cửa nhà máy sản xuất VCM sản lượng 800.000 tấn/năm, nhưng nhà máy này đã bị phá hủy vào ngày 12/5, do đám cháy phát ra từ một đường ống trong tổ hợp hóa dầu của tập đoàn tại Mạch Liêu.
Cũng năm 2011, EPA đã phạt tập đoàn Formosa Plastics 2,8 triệu USD, do đã không kiểm soát ô nhiễm nước ngầm. EPA cho biết, mức phạt này cũng phù hợp với kết luận mà một ban gồm các nhà chuyên môn đã đưa ra trước đó, khi thảo luận về tình trạng ô nhiễm đất và nước ngầm tại nhà máy ở Nhân Vũ.
EPA cho biết, theo dữ liệu thu thập được từ nhà máy, một khảo sát về ô nhiễm đất và nước ngầm đã được tiến hành từ năm 2003, và công ty đã biết về tình trạng ô nhiễm nước. Tuy nhiên, công ty không báo cáo vấn đề này với chính quyền.
Sau khi tiến hành điều tra về ô nhiễm dung môi được khử bằng Clo vào năm 2009, EPA đã kết luận rằng đất và nước ngầm bị ô nhiễm nghiêm trọng. EPA cho rằng, Formosa Plastics đã vi phạm Luật Kiểm soát Ô nhiễm Nước. Mức phạt được tăng lên là do công ty đã biết về tình trạng ô nhiễm nhưng đã không có hành động để giải quyết vấn đề.
Năm 2015, người dân ở xã Đài Tây, huyện Vân Lâm (phía tây Đài Loan) đã đâm đơn kiện Formosa, yêu cầu đền bù 70 triệu tân đài tệ (khoảng 2,16 triệu USD), với cáo buộc khu phức hợp sản xuất hóa dầu của tập đoàn này tại xã Mạch Liêu gây ra các mối đe dọa đối với sức khỏe. 74 người dân bị ung thư đã tìm tới một nhóm chuyên gia pháp lý, dẫn đầu là luật sư Thomas Chan đại diện cho họ đi đòi công lý.
Trong khi đó, Liên minh bảo vệ môi trường huyện Chương Hóa cho biết, mối đe dọa sức khỏe do nhà máy hóa dầu của Formosa không chỉ giới hạn ở Vân Lâm.
Người dân tại xã Đại Thành thuộc huyện này cũng đang có hàm lượng kim loại nặng cao có thể dẫn tới ung thư trong nước tiểu.
Thư ký của Liên minh Bảo vệ môi trường huyện Chương Hóa đã đặt ra câu hỏi, liệu chính quyền huyện Vân Lâm và Chương Hóa có chính sách di dời dân đang ở gần nhà máy của Formosa hay không. Luật sư Thomas Chan đã kêu gọi chính quyền Đài Loan thiết lập một chương trình kiểm soát ô nhiễm chéo tại các vùng miền ở hòn đảo này.
Tại Campuchia
Vào cuối tháng 11/1998, Formosa đã sử dụng hơn 140 container chứa khoảng 5.000 tấn chất thải, trong đó có thủy ngân, đưa tới thị trấn ven biển Sihanoukville, Campuchia. Sau đó, những container độc hại trên bị bỏ lại tại một khu vực không có rào chắn và biển khuyến cáo.
Do những container nguy hiểm trên không có biển cảnh báo nên một số người dân đã tiếp xúc, thậm chí mang bao tải đựng chất thải của Formosa về sử dụng. Tuy nhiên, sau đó vài ngày, những người dân có những triệu chứng bất thường như bị sốt, tiêu chảy... Đỉnh điểm là một nhân viên tại cảng Sihanoukville làm công việc dọn dẹp các tàu chở chất thải của Formosa từ Đài Loan đến Campuchia chết, khiến vụ việc trở nên ầm ĩ.
Trước những cuộc biểu tình của người dân, Formosa khẳng định họ có giấy phép và được xác nhận chất thải an toàn để chôn dưới đất. Tuy nhiên, theo báo cáo điều tra, nồng độ thủy ngân của khối chất thải vượt quá 20.000 lần giới hạn an toàn cho phép. Các chỉ số dioxin và PCB đều ở mức nguy hiểm.
Cuối cùng, Formosa phải thu hồi khoảng 3.000 tấn chất độc để chuyển sang bãi xử lý ở Westmoreland, California, Mỹ và xin lỗi người dân Campuchia.
Cũng trong vụ việc này, hơn 100 quan chức Campuchia bị đình chỉ chức vụ, do bị cáo buộc nhận hối lộ để cho Formosa đưa khối chất độc nguy hiểm trên vào Campuchia. Trước thông tin này, Formosa đã phủ nhận lời cáo buộc.
|
|
|
Một bé trai chơi gần nơi đặt các thùng container chứa chất thải của Formosa tại Sihanoukville. Ảnh tư liệu: BA |
Tại Mỹ
Có mặt ở Mỹ từ năm 1978 tại các bang Delaware, Illinois, Baton Rouge, Louisiana và Texas, Tập đoàn Formosa đã để lại nhiều tai tiếng về việc gây ô nhiễm môi trường, và cũng đã có nhiều vụ vi phạm các quy định về môi trường của nước này dẫn đến việc phải nộp phạt hàng chục triệu USD.
Tại Point Comfort, Texas, Formosa đã bị phạt hai lần với số tiền phạt về môi trường lớn nhất trong lịch sử bang vào năm 1990. Ủy ban về Nước của Texas đã phạt Formosa 247.000 USD cho 17 hành vi vi phạm trong thời gian 3 năm, bao gồm lưu trữ dầu và các chất thải khác không đúng cách, nứt ao giữ nước thải và xả nước thải với nồng độ axit cực kỳ cao vào mặt nước.
Hai nhà máy của Formosa ở bang Louisiana bên cạnh cũng đã từng bị phạt nhiều lần kể từ năm 1987 do vượt quá giới hạn xả chất thải vinyl clorua.
Năm 1986, một thẩm phán của Delaware đã ra lệnh đóng cửa một nhà máy của Formosa trong vòng 6 tuần, do nhà máy này đã xả thất thải monomer vinyl chloride với mức độ nghiêm trọng, đến nỗi hệ thống phun nước của nhà máy đã bị ngừng hoạt động và các nhân viên bị buộc phải mang thiết bị hỗ trợ thở.
Vinyl clorua có liên quan đến gan, dạ dày và ung thư não, sẩy thai và dị tật bẩm sinh; nó là một trong bảy hóa chất mà EPA phải đưa ra quy định cụ thể về việc xả thải.
Năm 1991, Formosa đã bị EPA phạt mức 3,7 triệu USD, do vi phạm về chất thải nguy hại khi nguồn nước ngầm bên dưới nhà máy của họ bị phát hiện ô nhiễm nghiêm trọng. Vi phạm bao gồm việc không tuân thủ các quy định cơ bản nhất về chất thải nguy hại - lưu trữ chất thải trong các thùng chứa bị rò rỉ, không đào tạo nhân viên đầy đủ, và xả thải bất hợp pháp.
Vào năm 2009, Bộ Tư pháp Hoa Kỳ đã phạt Formosa Plastics 13 triệu USD đối với nhiều vi phạm của họ tại các nhà máy ở Louisiana và Texas. Trong số 13 triệu USD tiền phạt, hơn 10 triệu USD sẽ được dùng để chi cho các biện pháp kiểm soát ô nhiễm, nhằm khắc phục các vi phạm về nước, không khí và chất thải độc hại.
Còn lại số tiền 2,8 triệu USD được sử dụng để giải quyết các vi phạm về Đạo luật Không khí sạch, Đạo luật Nước sạch, Đạo luật về Bảo tồn và Khôi phục Tài nguyên và Đạo luật về Quy hoạch khẩn cấp và Quyền-được-biết của cộng đồng.
Năm 2013, Formosa Plastics cũng đã bị EPA phạt số tiền gần 1,5 triệu USD, do đã không lắp đạt hơn 8.000 thiết bị phát hiện và sửa chữa rò rỉ tại nhà máy nhựa và hóa chất ở Point Comfort. Đồng thời, Formosa duy trì một cố vấn để đánh giá hệ thông đường ống và máy móc đo kiểm.
Tháng 4/2014, theo nhật báo Victoria Advocate của Texas, Formosa đã bị Ủy ban Chất lượng Môi trường Texas phạt 615.000 USD cho 14 vi phạm trong suốt 15 năm qua.
Năm 2014, Formosa Plastics Corp tại Point Comfort đã bị Ủy ban Chất lượng Môi trường của Texas phạt 15.775 USD về việc xả độc tố vào không khí trong năm 2011. Trong tổng số 15.775 USD tiền phạt trên, 6,310 USD được dùng để thay thế các xe buýt sử dụng dầu diesel cũ trong khu vực với các xe buýt mới sử dụng nhiên liệu thay thế sạch hơn.
Với những thành tích trên, Hồ sơ môi trường của Formosa vô tình trở thành ví dụ minh họa trong bộ sách giáo khoa Luật Môi trường của Barry Hill tại Mỹ (Environmental Justice, Legal Theory and Practice, Barry Hill, 3rd Edition, 2014).
Tuy nhiên, việc chi trả hàng chục triệu đôla để khôi phục môi trường trên thế giới không có nghĩa là Formosa sẽ ngừng gây ô nhiễm môi trường. Một bài viết đăng trên trên nhật báo Victoria Advocate của bang Texas năm 2008, với tựa đề Phạt Formosa một khoản tiền nhỏ đồng nghĩa với việc có thêm ô nhiễm. Bài báo có đoạn viết rằng: “Phạt Formosa 121.443 USD không là gì so với ngân sách của họ. Họ sẽ phải trả tiền phạt này và tiếp tục gây ô nhiễm môi trường, cũng như gây tổn hại sức khỏe của chúng tôi và thế hệ tiếp theo”.
