Mọi con mắt, trong đó có cả tỷ phú Elon Musk, đổ dồn về giải Sinquefield Cup đầu tháng 9, sau khi "vua cờ" Magnus Carlsen cầm quân trắng, nhưng đánh một ván không có cơ hội thắng trước đại kiện tướng (GM) 19 tuổi Hans Niemann. Carlsen sau đó bỏ cả giải đấu.
Dù vậy, điều mọi người quan tâm không phải các nước cờ của 2 đối thủ mà là scandal gian lận. GM 19 tuổi từng bị vạch mặt việc gian lận khi thi đấu trực tuyến trước đây trên Chess.com, website chơi cờ lớn nhất thế giới.
Đêm 5/10 (giờ Việt Nam), Chess.com tung một loạt bằng chứng cho thấy Niemann đã gian lận hơn 100 lần, trong cả các giải đấu có tiền thưởng. Lần gian lận gần nhất là vào năm 2020, khi Niemann 17 tuổi, khác với những gì anh công khai thừa nhận.
Không chỉ ở cờ vua trực tuyến, các ván đấu của Niemann tại các giải đấu trực tiếp cũng gây nghi ngờ.
Xuyên suốt hàng trăm ván đấu, các nước cờ của Niemann đạt độ trùng khớp cao với những nước cờ mạnh nhất do máy tính đưa ra. Số ván đấu chính xác hoàn hảo và độ chính xác trung bình của Niemann vượt xa khả năng của các GM ngày nay, theo thống kê của một nguồn tin ẩn danh lấy tên Gambitman.
Bằng chứng thép
"Về mặt thống kê, độ chính xác mà Hans Niemann thể hiện trong một số ván đấu có khả năng xảy ra nhưng xác suất cực kỳ thấp", Chess.com nói về hơn 100 trận cờ trực tuyến mà Niemann khả năng cao đã gian lận.
Chess.com cũng đưa ra thêm bằng chứng rằng trong các trận đấu nghi ngờ gian lận, Niemann đi các nước chính xác hơn mỗi khi liên tục chuyển tab giữa trận, so với khi không thực hiện hành động chuyển tab. Việc liên tục chuyển giữa các tab khi đang thi đấu trực tuyến là dấu hiệu cho thấy kỳ thủ đang tham khảo một phần mềm khác.
“Nếu do livestream mà tôi phải chuyển giữa các tab trong trận đấu, độ chính xác của tôi chắc chắn sẽ giảm xuống”, GM Hikaru Nakamura, kỳ thủ hạng 6 thế giới nói về phát hiện này của Chess.com.
 |
| GM Hans Niemann (phải) và GM Magnus Carlsen tại giải Sinquefield Cup. Ảnh: Saint Louis Chess Club. |
Ken Regan, một chuyên gia độc lập trong lĩnh vực phát hiện gian lận trong cờ vua, đồng ý với phân tích của Chess.com rằng Niemann đã gian lận trong năm 2015 và 2017 ở các sự kiện Titled Tuesday, giải đấu hàng tuần có tiền thưởng, và trong năm 2020 ở nhiều trận đấu với các kỳ thủ chuyên nghiệp khác.
Vào năm 2020, trong một cuộc gọi riêng, Danny Rensch, CCO của Chess.com, thông báo sẽ đóng tài khoản của Niemann vì nghi ngờ gian lận. Trong cuộc gọi này, Niemann đã thú nhận có gian lận, đội ngũ Chess.com viết trong một báo cáo tổng hợp các bằng chứng.
Những ván đấu hoàn hảo
Một nguồn tin khác, Gambitman, dùng công cụ ChessBase để đo mức độ trùng khớp giữa các nước cờ của Niemann với nước cờ mạnh nhất do máy tính đưa ra. Trong một chuỗi giải đấu giai đoạn 2021-2022, Niemann đạt độ chính xác trung bình 73% so với nước đi của máy tính.
Ở thời kỳ đỉnh cao, trong chuỗi 20 trận thắng liên tiếp trước các GM mạnh nhất lúc bấy giờ, Bobby Fischer đạt độ chính xác trung bình 72%.
Gambitman cũng cho biết kết quả phân tích hàng nghìn ván đấu cho thấy Magnus Carlsen chỉ đạt độ chính xác trung bình 70% trong các chuỗi ván đấu phong độ nhất. Các siêu đại kiện tướng thường đạt độ chính xác trung bình 62-67%.
Ngoài độ chính xác trung bình ấn tượng, chỉ trong 3 năm Hans Niemann đã đánh 10 ván với độ chính xác 100%, và 23 ván với độ chính xác trên 90%. Chỉ trong một thời gian ngắn, Niemann có số ván cờ hoàn hảo nhiều hơn các siêu đại kiện tướng hàng đầu ngày nay có được trong suốt sự nghiệp.
 |
| Niemann trả lời phỏng vấn Saint Louis Chess Club sau những cáo buộc gian lận. Ảnh: Saint Louis Chess Club. |
Thống kê của Gambitman được kiện tướng FIDE Yosha Iglesias đăng tải công khai.
GM Hikaru Nakamura là một trong số những người thử ChessBase và cho biết ngay cả những trận “để đời” của anh chỉ đạt độ chính xác trên 90%, và số trận như vậy cũng chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Một GM ẩn danh với Elo trên 2800 sau khi xem thống kê và thử công cụ ChessBase chia sẻ với Iglesias rằng trong tất cả ván đấu đã chơi, anh ta có một ván đạt độ chính xác 100%, một ván 97% và một vài ván trên 85%. Đến nay chỉ có 15 kỳ thủ từng vượt qua mốc Elo 2800.
Thiên tài hay kẻ gian lận
Nếu so sánh dựa trên điểm Elo, thành tích thi đấu hay danh hiệu, Niemann không thể so sánh với nhiều GM khác cùng độ tuổi chứ chưa nói đến Carlsen. Nhưng Niemann là kỳ thủ trẻ tuổi tiến bộ nhanh nhất trong lịch sử cờ vua, theo báo cáo của Chess.com.
Với mỗi thế hệ kỳ thủ mới, có một nhóm nhỏ sẽ nổi lên hàng đầu. Hiện nay đó là các GM Alireza Firouzja, Vincent Keymer và Arjun Erigaisi. Niemann không chỉ thuộc nhóm kỳ thủ trẻ hàng đầu này, mà còn có tốc độ tiến bộ phi thường so với các GM đồng trang lứa.
Dựa trên kết quả thi đấu ở thể thức cờ truyền thống, Chess.com đưa ra điểm đo sức cờ của nhóm GM trẻ tuổi. Trong giai đoạn 2014-2022, sức cờ của Niemann tăng từ 67,79 lên 90,90, mức tăng đều đặn khoảng 2,67 điểm mỗi năm.
Trong cùng khoảng thời gian đó, GM Alireza Firouzja, kỳ thủ trẻ tuổi được tham gia giải chọn ứng cử viên cho chức vô địch thế giới, có mức khởi điểm cao hơn, 77,41 điểm, nhưng chỉ tăng lên 91,33. Mức tăng vào khoảng 1,61 điểm mỗi năm.
Niemann liên tục vượt qua nhiều đối thủ cùng thời về sức cờ, mặc dù trở thành GM muộn vào năm 17 tuổi và chỉ mới bắt đầu chơi ở các giải đấu mạnh nhất gần đây.
Mức tiến bộ của GM Hans Niemann thậm chí vượt thời gian. Giai đoạn 11-19 tuổi, Niemann tiến bộ nhanh hơn cả Carlsen và cựu vua cờ Bobby Fischer khi ở cùng độ tuổi, theo kết quả Chess.com phân tích 400-900 ván đấu của mỗi kỳ thủ.
Đến nay Carlsen đã giữ ngôi vua cờ 9 năm, và nhiều lần giữ “bộ ba vương miện” gồm cả cờ truyền thống, cờ nhanh và cờ chớp. Bobby Fischer là huyền thoại cờ vua Mỹ, nổi tiếng với việc giành ngôi vị vua cờ về cho Mỹ trong bối cảnh chiến tranh lạnh năm 1972, khi Liên Xô là một đế chế thống trị hoàn toàn bộ môn cờ vua.
“Tiến bộ của Niemann trong cờ truyền thống là bất thường”, Carlsen viết.
 |
Kiện tướng FIDE Yosha Iglesias đưa thống kê các giải đấu của Niemann giai đoạn 2019-2022 kèm theo mức độ chính xác trung bình khi so với nước đi của máy tính. Ảnh: Yosha - Echecs. |
Tuy chưa có bằng chứng khẳng định chắc chắn Niemann gian lận ở cờ truyền thống, những thành tích phi thường này cùng với tiền sử gian lận trực tuyến trong thời gian dài khiến các nghi ngờ đối với Niemann ngày càng gia tăng.
“Nước cờ tự nó nói lên tất cả”, Niemann trả lời quả quyết khi được hỏi về trận thắng cờ nhanh trước Carlsen tại giải FTX Crypto Cup. Và bây giờ các nước cờ, cả trực tiếp và trực tuyến, đều đang “nói” theo hướng bất lợi cho Niemann.
Tuy không còn được đánh giá là “tương lai cờ Mỹ”, Hans Niemann chắc chắc đã có ảnh hưởng đến tương lai cờ vua sau khi khiến các kỳ thủ và nhà tổ chức giải đấu nghiêm túc cân nhắc lại các cơ chế chống gian lận để bảo vệ môn thể thao này.
