Bản quyền blog: chuyện "nhỏ"?
(Blog Văn Sen) - Một khi chia sẻ trên blog, tôi nghĩ bạn cũng chấp nhận việc người khác mang về đọc, suy ngẫm và cất trữ.
"Vậy sao lại nặng lời khi tôi làm điều đó với một entry của bạn?. Nếu muốn giữ riêng thì đừng đưa lên. Tôi có tranh giành bản quyền với ai đâu?"
 |
Một người bạn trong Friendlist đã gởi cho tui tin nhắn như vậy sau khi tui có ý kiến với anh vì nhận thấy anh đã copy một entry trong blog của tui mà không nói trước một tiếng và post nó lên blog cá nhân một cách "trôi sông lạc chợ" không đầu không đuôi, không nguồn gốc gì!
Tui quan niệm: blog đơn giản chỉ là loại văn chương... xả stress, một loại tạp bút có thể viết đủ thứ chuyện mà mình và bạn bè có thể đọc chơi và suy ngẫm với nhau. Nó không phải là nơi để ai đó khoe khoang ý tưởng cao siêu hay ngòi bút bén nhọn của mình, hoặc là tự biến mình thành "thần tượng" của những bloggers khác. Tui còn cảm thấy vui nữa khi có người đồng cảm, yêu thích bài mình viết và muốn chia sẽ ra cho nhiều người khác. Nhưng mà trong cái niềm vui vu vơ đó, mặc dù blog không phải là một thành tựu văn học lớn lao gì như tui đã nói, tui vẫn thấy sự cần thiết nêu rõ tên tác giả và địa chỉ blog của bài viết nguyên gốc, dù cho tui chỉ muốn mượn một câu, một ý, một tấm hình đẹp hay là toàn bộ bài viết của tác giả. Đó là cách mà những người có học tôn trọng nhau trong tinh thần học hỏi chân chính, tôn trọng bản chất nhân văn của blog dù entry thuộc thể loại gì: phiếm văn để mua vui hay luận văn để chiêm nghiệm về đời sống.
Qua profile tui được biết anh bạn trên học trường ĐH KHXHNV (không biết rõ là ngành gì), tui rất lấy làm ngạc nhiên. Bởi vì một ngôi trường đầu ngành ở Việt Nam về nhân văn học hẳn đã phải dạy bài học vỡ lòng cho sinh viên về "nghĩa vụ tôn trọng tác giả và tác phẩm" ngay từ những ngày đầu tiên chập chững vào trường. Nó cơ bản và cần thiết như "sữa mẹ" ngày qua ngày nuôi lớn tư tưởng của một đứa con học Văn, học Viết sau này. Vậy mà anh bạn có lẽ ngủ quên trong những giờ học đó? Hay là anh không cảm thấy sự cần thiết để áp dụng luật bản quyền vào thế giới blog mới toanh này, như cách anh bạn nói "nguồn tài nguyên mạng là vô cùng"? Ừ, nó vô cùng thật nhưng nó cũng là thành tựu chung của nhiều suy nghĩ, của ý tưởng, của cách viết, của cách biên tập từ nhiều con người. Nó không phải là ơn huệ của thiên nhiên có sẵn ra đó cho chúng ta tha hồ mà rút tỉa vô tội vạ và tùy ý, y như ta khai thác khoáng sản. Trên mạng, mọi thứ cũng đều có lý lịch rõ ràng như mọi đứa trẻ có Khai sanh ghi rõ tên mẹ tên cha của chúng.
Ở nơi tui học, bất cứ trích dẫn trực tiếp (direct quotation) hay dựa theo ý tưởng (paraphrase) từ sách, từ một trang viết vu vơ hay là từ mạng Internet (electronic resources), dù chỉ là rất ngắn ngủi, tui luôn luôn phải ghi rõ tên tác giả, số trang, tên nhà xuất bản, năm xuất bản, tên website, số đọan văn mà tui "mượn ý tưởng", ngày truy cập (retrieved on), v..v.. Thời gian mới làm quen với cách thức quy củ này tui thấy cực kỳ phiền phức và khó chịu. Nhưng rồi từ từ tui hiểu ở những xứ sở văn minh họ rất coi trọng tài nguyên trí tuệ. Anh có tôn trọng quyền tác giả thì anh mới thấm thía nổi trọn vẹn tác phẩm và mới dấy lên niềm tự hào về chính những gì anh viết ra về sau. Cho nên mọi trích dẫn không có đầy đủ lai lịch, cố tình mập mờ giữa cái của ta và cái của người, đều sẽ phạm vào tội ĐẠO VĂN (plagiarism). Nếu giáo sư phát hiện ra, nhẹ nhẹ và nương tay thì tui có thể lên văn phòng "trà dư tửu hậu" với trưởng khoa vài chục phút, còn nặng thì tui có thể thu dọn locker để kiếm trường khác mà học là vừa !
Việc mượn entries trong blog của nhau tui thấy nó bình thường và còn có nhiều ích lợi khác nếu nó được tiến hành dựa trên tinh thần tôn trọng, học hỏi giữa các bloggers. Tui phải nói dài dòng sang cả chuyện đạo văn như trên là vì tui nghĩ việc nhỏ (như blog) chúng ta không thấy quan trọng thì việc lớn (như luận án tốt nghiệp) chắc cũng "no star where", vô tư mà khai thác "nguồn tài nguyên vô tận"??? Ở Việt Nam chuyện tôn trọng bản quyền, thậm chí ở giới học thức cao như sinh viên Đại học, hình như bị coi nhẹ lắm...
Riêng với người bạn của tui: Tui không có ý nói cạnh khóe nặng nhẹ gì với anh đâu, anh đừng nghĩ tui "chảnh" oan cho tui thiệt! Tui chỉ ước ao cái gì đúng và cần thiết thì chúng ta cùng nhắc nhở nhau đừng quên. Có như vậy thì thế giới blog của người Việt chúng ta, không chỉ nhiều những điều hay, bổ ích, đáng học hỏi mà còn đầy đủ bản chất cần thiết để hội nhập thế giới văn minh.
Văn Sen
Vài nét về Blogger Văn Sen:
 |
