Artbook (sách nghệ thuật) là cách gọi những cuốn sách tập hợp chủ yếu là tranh ảnh, đồ họa thể hiện về một chủ đề nhất định mà thường là các nhân vật, bối cảnh, quá trình phác họa và hoàn thiện các tác phẩm truyện tranh.
Trên thế giới, artbook không phải loại hình xa lạ. Đó thường là sản phẩm "giá trị gia tăng" của các sản phẩm giải trí như phim ảnh, phim hoạt hình, truyện tranh, ca nhạc... Ở Mỹ, châu Âu hay Nhật Bản, những thị trường giải trí lớn, artbook và các sản phẩm ăn theo phát triển như một nhu cầu tất yếu.
Cơ hội phát triển artbook tại thị trường Việt
Trong khi cơn bão sách tô màu đang ở giai đoạn bão hòa, đây sẽ là cơ hội tốt để artbook tìm được chỗ đứng mới trên thị trường. Yếu tố chính giúp artbook trở thành tâm điểm là đánh trúng nhu cầu muốn sưu tập tranh ảnh của phần đông độc giả yêu thích truyện tranh.
Đánh giá về xu hướng này, anh Nguyễn Cao Cường - đại diện NXB Kim Đồng cho biết: "Xu hướng artbook đã bắt đầu manh nha tại Việt Nam từ cách đây 4-5 năm khi các bạn trẻ tự đặt mua từ nước ngoài những cuốn artbook các bộ truyện tranh ăn khách như One Piece, Dragon Ball hay Clamp... Tuy nhiên, tới thời điểm này chúng tôi mới tiến hành mua artbook bởi cả phía NXB và độc giả mới có đủ điều kiện để thực hiện và phát hành".
 |
| Những cuốn artbook truyện tranh thu hút được sự chú ý của độc giả trẻ. |
Một trong những ví dụ điển hình nhất cho sự thay đổi về thị hiếu người đọc hiện nay là việc một bộ sách với tuổi đời gần 1 thập niên như Harry Potter quay trở lại gây sốt với phiên bản có tranh minh họa màu của họa sĩ Jim Kay. Trong khi đó tại Việt Nam, bộ phận giới trẻ đọc truyện tranh, chơi game, đọc light novel (tiểu thuyết có tranh minh họa) rất lớn. Đây cũng chính là thị phần chủ lực để artbook tập trung khai thác.
Hướng đi mới cho họa sĩ trẻ
Artbook của các tác giả Việt Nam cũng bắt đầu xuất hiện với một số bộ sách tranh vừa ra mắt. Có thể kể đến nữ họa sĩ Tuyệt Đỉnh Sinh Vật - người đi tiên phong trong lĩnh vực đầy mới mẻ này với tác phẩm đầu tay mang chính tên mình từng được đông đảo bạn đọc đón nhận qua những bức tranh mang đậm tính nghệ thuật.
 |
| Cuốn artbook Việt đầu tiên gây được tiếng vang của tác giả Tuyệt Đỉnh Sinh Vật. |
Bên cạnh đó là Dzung Yoko với cuốn artbook Những kẻ mộng mơ (Day Dreamer) dày 200 trang miêu tả chi tiết về hàng chục mẫu thiết kế ấn tượng kèm theo những bản thảo hiếm dành cho các tín đồ thời trang. Ở thể loại nhiếp ảnh, nhiếp ảnh gia Tâm Bùi cũng cho ra mắt bộ artbook Gà trống nuôi con từng một thời gây bão trên mạng xã hội bởi tính nhân văn sâu sắc.
Tuy nhiên, đó mới chỉ là một vài tác phẩm tiêu biểu chứ chưa thực sự tạo thành một làn sóng lớn mạnh như tại Nhật Bản, Trung Quốc hay Mỹ... với số lượng họa sĩ làm artbook đông đảo. Họ liên tục cho ra mắt các tác phẩm của riêng mình hoặc sáng tác dựa trên một hình ảnh gốc có sẵn của các tác giả nổi tiếng hoặc nhà xuất bản lớn rồi đóng thành những sản phẩm thương mại mang dấu ấn riêng và bán cho người hâm mộ tại các hội chợ hoặc triển lãm.
Mới lạ nhưng còn nhiều thách thức
Trái với sự phát triển mạnh mẽ tại các quốc gia kể trên, artbook Việt còn gặp phải nhiều khó khăn. Theo tác giả Tuyệt Đỉnh Sinh Vật khó khăn đầu tiên chính là vấn đề cung cấp đầu ra cho sản phẩm và chi phí sản xuất bởi artbook là thể loại hoàn toàn mới, chỉ có tranh không có nội dung và lượng độc giả chịu chi tiền cho thể loại này không đông như độc giả mê sách chữ. Chính vì vậy, các NXB không hào hứng làm artbook. "Để tạo được lòng tin cho NXB với cuốn artbook đầu tay, mình đã phải tổ chức gây quỹ in sách và đầu tư rất nhiều công sức để làm các phần quà hấp dẫn lôi kéo người xem ủng hộ quỹ", chị chia sẻ.
Trong khi đó về phía đơn vị xuất bản cũng có những thách thức riêng khi phải đảm bảo về công nghệ và kỹ thuật in để có thể cho ra mắt những tác phẩm chất lượng. Đối với những sản phẩm artbook truyện tranh như Dragon Ball hay One Piece, NXB Kim Đồng ngoài việc mua bản quyền còn phải đáp ứng đầy đủ yêu cầu khắt khe của đối tác và tác giả khi họ đòi hỏi phiên bản ở các quốc gia có chất lượng phải đồng đều nhau cả về nội dung lẫn hình thức.
Nhưng khi được hỏi về tương lai của artbook tại Việt Nam, Tuyệt Đỉnh Sinh Vật vẫn có những đánh giá lạc quan: "Dòng sách artbook sẽ phát triển hơn ở nước ta. Nhưng các nghệ sĩ trẻ cần hiểu rằng không phải bạn cứ ngồi một chỗ im hơi lặng tiếng vẽ ra các bức tranh thật đẹp là sẽ có người xuất bản tranh cho bạn, có người mua tranh cho bạn. Để thực hiện được điều đó cần một quá trình truyền thông, quảng bá tranh trong thời gian dài nhằm thu hút được một lượng fan đủ lớn". Sau khi tác phẩm đầu tay ra mắt chị cũng đang ấp ủ một dự án artbook tiếp theo trong vòng 2-3 năm nữa.
 |
| Những nàng công chúa bí ẩn là cuốn sách mở đầu chonhững kế hoạch mới cho tương lai của artbook Việt của NXB Kim Đồng. |
Về phía NXB Kim Đồng, đơn vị này cũng có những kế hoạch lớn trong năm nay khi tập trung ở cả mảng artbook Việt và artbook truyện tranh. Tiêu biểu là việc ra mắt 2 bộ artbook truyện tranh One Piece, Dragon Ball và tác phẩm artbook "made in Vietnam" của họa sĩ trẻ Khoa Lê mang tên Những nàng công chúa bí ẩn. Đây là bộ artbook Việt đầu tiên của NXB Kim Đồng có chất lượng hình thức vượt trội so với những tác phẩm ra mắt cùng thời điểm. Trong thời gian tới, Kim Đồng cũng sẽ ra mắt artbook của các bộ truyện tranh nổi tiếng xen kẽ với tác phẩm của các tác giả Việt Nam để đẩy mạnh hơn nữa trào lưu này.
Với những khó khăn trước mắt và nền truyện tranh Việt còn đang non trẻ việc ra đời artbook đi kèm vẫn chỉ làm một giấc mơ xa. Tuy nhiên, người hâm mộ vẫn kỳ vọng vào một tương lai tốt đẹp hơn cho thị trường artbook Việt khi có được sự quan tâm đúng mức và đầu tư nhiệt tình của các nhà xuất bản.
