Đầu tháng 8, mạng xã hội xuất hiện nhiều đoạn video ngắn, trích từ phim, trình diễn thời trang, âm nhạc... với gương mặt nhân vật chính được thay bằng ảnh của người dùng.
 |
| Các ứng dụng ghép ảnh người dùng vào video đang tạo ra trào lưu trên mạng xã hội. |
Công cụ tạo những video vui vẻ này là một số ứng dụng hoán đổi khuôn mặt đang phổ biến trên các nền tảng di động, trong đó có FacePlay và Reface - 2 app lần lượt đứng đầu và thứ ba trên bảng xếp hạng phần mềm miễn phí của App Store Việt Nam.
FacePlay đồng thời là ứng dụng số một trong danh mục Ảnh & Video, xếp trên cả YouTube hay Instagram. Điều này chứng tỏ sức hút lớn của nó trong thời gian gần đây.
Dấu hỏi về quyền riêng tư
Tương tự những ứng dụng can thiệp, chỉnh sửa hình ảnh khác, app ghép khuôn mặt vào video cũng bị nghi ngờ về việc đảm bảo quyền riêng tư của người dùng.
Trong App Privacy trên App Store, FacePlay được liệt kê dùng nhiều thông tin nhạy cảm gồm: vị trí, mã định danh, dữ liệu của người dùng, dữ liệu sử dụng, liên hệ, mục mua sắm… Tổng cộng có 3 loại dữ liệu dùng để theo dõi, 8 loại thông tin đủ sức định danh người dùng.
 |
| Bảng mô tả dữ liệu sẽ thu thập của FacePlay cho thấy ứng dụng này đòi hỏi rất nhiều thông tin nhạy cảm. |
Đối chiếu với Reface, app này chỉ theo dõi 3 loại dữ liệu, không thu thập thêm thông tin nào liên kết đến người dùng, mặc dù tính năng của 2 ứng dụng tương đồng nhau. FacePlay lại truy cập thêm nhiều dữ liệu nhạy cảm, định danh người dùng dù chỉ có tính năng ghép mặt vào video.
Theo Cnet, việc một ứng dụng đòi hỏi quyền truy cập vào những dữ liệu không liên quan đến tính năng của nó là một dấu hiệu cảnh báo về sự vi phạm quyền riêng tư.
Về vấn đề sử dụng dữ liệu khuôn mặt, cả FacePlay và Reface đều nêu trong chính sách quyền riêng tư rằng họ sẽ không thu thập, lưu trữ bất kỳ hình ảnh nào của người dùng, cam kết không chia sẻ với bên thứ 3 và sẽ xóa ảnh gốc sau khi bóc tách các chi tiết cần thiết.
Tuy nhiên, từ những năm trước, khi các ứng dụng tương tự xuất hiện, một số nhà nghiên cứu bảo mật đã cảnh báo người dùng thận trọng trong việc trao dữ liệu cho bên thứ 3.
Theo Tiến sĩ Jose Lineros, chuyên gia an ninh mạng đang làm việc tại Đại học Bắc Texas, thật khó để thực hiện các hoạt động trực tuyến mà không thu thập dữ liệu cá nhân. "Chúng ta đang ở ngưỡng cửa của thế giới AI và học máy", ông đánh giá, đồng thời thừa nhận rằng bản thân mình "không chắc đã bị lấy đi điều gì" khi chấp nhận sử dụng app hoán đổi khuôn mặt.
Trước đây, Thượng nghị sĩ Mỹ Chuck Schumer từng yêu cầu nhà chức trách Mỹ điều tra ứng dụng FaceApp, ứng dụng có tính năng ghép mặt và yêu cầu quyền tương tự FacePlay.
Ông cho rằng phần mềm này có thể ảnh hưởng đến quyền riêng tư và an ninh quốc gia. Theo CNN, hàng loạt nghị sĩ Đảng Dân chủ Mỹ cảnh báo ứng dụng FaceApp có thể ảnh hưởng đến chiến dịch tranh cử tổng thống Mỹ vào năm 2020.
Dễ nhầm lẫn
Thao tác trên các ứng dụng tương đối giống nhau. Các bước chính gồm chụp hoặc tải lên ảnh khuôn mặt của người sử dụng, chọn mẫu video yêu thích để ghép, cuối cùng là lưu lại hoặc chia sẻ tức thời qua mạng xã hội.
Dù được xếp vào danh mục miễn phí, các app này luôn kèm theo gói mua hàng trong ứng dụng để mở khóa đầy đủ tính năng hoặc xóa quảng cáo. Cách thiết kế giao diện rất dễ khiến cho người dùng nhầm lẫn chọn mua.
 |
| Nếu không chú ý, người dùng sẽ vô tình đăng ký trả phí cho ứng dụng. |
Ngay sau bước thêm khuôn mặt, ứng dụng bật ra khung mời gọi đăng ký thuê bao theo tuần hoặc năm, đồng thời chọn sẵn. Nếu người dùng không chú ý, nhấn vào nút tiếp tục sẽ được đưa ngay đến bước xác nhận trả phí trên App Store. Nút x để đóng khung này được thiết kế rất nhỏ, khó nhìn thấy ở phía trên.
Đặc biệt trên FacePlay, các khung quảng cáo được thiết kế giống với các mẫu video, từ kích thước đến hình dạng và đặt xen lẫn. Điểm khác biệt rất nhỏ là ký tự "ad" ở góc trên, người dùng rất khó nhận ra.
