Ajax hồi sinh từ bờ vực bằng phép màu của Johan Cruyff

Matthijs De Ligt hay Donny Van de Beek, những ngôi sao của Ajax hiện tại sẽ không thể có cơ hội thể hiện nếu như Cruyff không nỗ lực trong những năm cuối đời để cứu lấy Ajax đang dần chết mòn.

Đó là một câu chuyện dài, đáng suy ngẫm, và đáng để kể lại trong thời điểm Ajax chuẩn bị bước vào trận bán kết Champions League đầu tiên sau 22 năm.

Thành công của Ajax tại Champions League mùa này không tới ngẫu nhiên.

Kế hoạch tái sinh Ajax

Năm 2011, Cruyff trong vai trò cây bút bình luận trên tờ Der Telegraaf đã viết một bài báo với tựa đề "Ajax đang chết".

Huyền thoại của bóng đá Hà Lan khi ấy nhận ra rằng đội bóng mạnh nhất xứ sở hoa tulip đang chơi phòng ngự phản công với sơ đồ 3-5-2, thay vì 4-3-3 như truyền thống. Ajax khi đó đã trắng tay 7 năm liền tại giải VĐQG.

Sau bài báo gây chấn động cả Hà Lan ấy, Johan Cruyff đã trực tiếp can thiệp vào công tác chuyên môn để bắt đầu quá trình hồi sinh niềm tự hào Ajax.

Dennis Bergkamp đã được mời trở lại Ajax để tham gia vào kế hoạch tái sinh CLB của Cruyff. Ảnh: PA.

Theo The Guardian, trong phòng họp ngày hôm đó có Marco Van Basten,Frank Rijkaard, Dennis Bergkamp, một vài huyền thoại khác từng chơi cho Ajax và dĩ nhiên cả Cruyff.

Tất cả có mặt để bàn về phương án hồi sinh Ajax. "Tôi chưa từng thấy túi tiền nào biết giành chiến thắng cả", Cruyff bắt đầu. Và tất cả bàn tán sôi nổi.

Nhóm cựu cầu thủ nhanh chóng phân tích tình hình, nhưng không đưa ra được giải pháp. Cruyff lên tiếng: "Tôi và Wim Jonk đã viết một kế hoạch, để tái cơ cấu lại học viện và phát triển đội bóng".

Có 4 gạch đầu dòng được đưa ra trong bản kế hoạch tái sinh Ajax đó của Cruyff:

Sau khi thiết lập nên kế hoạch tham vọng này, Cruyff trở lại vị trí cố vấn. Jonk trở thành giám đốc học viện, Ruben Jongkind là trưởng bộ phận đào tạo tài năng trẻ. Van Basten, Bergkamp đảm nhiệm công tác huấn luyện trong học viện.

Cruyff đóng vai trò then chốt trong cuộc cách mạng thay đổi toàn bộ hệ thống đào tạo trẻ của Ajax. Ảnh: Getty.

Một chuyên gia dinh dưỡng của trung tấm huấn luyện Olympic quốc gia được mời về để cải thiện dinh dưỡng cho các cầu thủ. Trường đào tạo được xây dựng ngay cạnh sân vận động để các cầu thủ trẻ có thể có gấp đôi số giờ tập luyện.

Cơ sở y tế lẫn hành chính cũng được xây dựng lại, tất cả nhắm tới thành công ở cấp độ Champions League.

Đào tạo là không đủ, phải đào tạo khoa học

Sau khi bắt đầu hoạt động, kế hoạch của Cruyff thay đổi toàn bộ cách đánh giá hệ thống đào tạo trẻ của Ajax. Trước kia, các HLV nhìn vào kết quả để đánh giá cầu thủ.

Theo Jongkind, điều này là vô lý, bởi nếu mỗi năm một HLV khác nhau cầm đội thi đấu các cầu thủ sẽ không thể phát triển được. Quyết định sau đó được đưa ra: cầu thủ sẽ được đặt lên hàng đầu, thay vì thành tích của các lứa đội trẻ.

Nhờ sự thay đổi này mà Ajax có Matthijs De Ligt, đội trưởng và là ngôi sao sáng bậc nhất đội bóng hiện tại.

Matthis De Ligt có thời gian dài đá tiền vệ để học cách tư duy kiểm soát khoảng trống trước khi được quay trở về chơi trung vệ. Ảnh: Getty.

"De Ligt về sinh học đã trưởng thành từ năm 14 tuổi. Thông thường thì HLV đội U15 sẽ dùng cậu ấy trong mọi trận đấu, và chẳng có tiền đạo nào có thể ghi bàn vào lưới họ cả", Jongkind nói.

"Nhưng điều ấy không tốt cho De Ligt. Chúng tôi đành đưa cậu ấy lên chơi với lứa lớn hơn. Khi cậu ấy 15 tuổi, thì đã đá với đội U17. 16 tuổi đá với đội U19", Jongkind tiếp tục.

De Ligt sau đó còn được đẩy lên chơi... tiền vệ. Vì chỉ có ở vị trí này, anh mới học được cách quán xuyến mọi không gian xung quanh mình, biết phải làm gì trong không gian hẹp. Điều này đặc biệt tốt cho tư duy của một trung vệ.

Kế hoạch ấy sau cùng đã thành công mỹ mãn. De Ligt ở tuổi 19 đang là đội trưởng Ajax, và là một trong những trung vệ giàu tiềm năng và được săn đón nhiều nhất thế giới lúc này.

Van de Beek cũng là một sản phẩm tiêu biểu của cuộc cách mạng mà Johan Cruyff khởi xướng tại Ajax. Khi Van de Beek mới 10 tuổi, Bergkamp đã sớm nhận định tiền vệ này sẽ trở thành một tên tuổi lớn cho tương lai.

Van de Beek cũng là một sản phẩm được đào tạo rất kỹ càng của lò đào tạo trẻ Ajax. Ảnh: Reuters.

Giống De Ligt, Van de Beek cũng có nhiều vấn đề cần phải cải thiện trong cách thức chơi bóng. Lò đào tạo Ajax đưa Van de Beek tập luyện Judo, nhảy sào, bơi để cải thiện thể chất bên cạnh bóng đá. Năm 16 tuổi, Van de Beek đã chơi với đội U19.

22 tuổi, Van de Beek giúp Ajax gỡ hòa 1-1 trước Juventus ngay tại Turin, trước khi De Ligt đóng hòm chiến quả cho đại diện Hà Lan.

Phản bội, cái chết của Cruyff và quả ngọt

Kế hoạch của Cruyff không phải lúc nào cũng nhận được sự ủng hộ. Theo chia sẻ của Jongkind, thì người yêu quý và ghét Cruyff tại Ajax nhiều tương đương nhau. Năm 2013, BLĐ Ajax định đưa Louis Van Gaal về làm giám đốc kỹ thuật của CLB.

Cruyff và bộ sậu đã phản bác quyết liệt và sau cùng giành lấy chiến thắng trong phiên tranh luận trước tòa (Cruyff và Van Gaal có tư tưởng đối lập nhau). Edwin Van der Sar và Marc Overmars lần lượt trở thành giám đốc kỹ thuật và giám đốc thể thao của CLB. Cả hai đều ủng hộ cuộc cách mạng của Cruyff.

Johan Cruyff qua đời vào ngày 24/3/2016. Ảnh: Getty.

Tháng 10/2015, tin tức Cruyff bị ung thư phổi lan truyền. Và phe đối lập với ông tại Ajax không bỏ lỡ thời cơ để đâm sau lưng huyền thoại người Hà Lan. Những kế hoạch bị dẹp bỏ, phe đối lập đưa Ajax quay trở lại lề thói cũ. Cuộc cách mạng của Cruyff đứng trước nguy cơ đổ bể khi nó còn chưa thành hình.

"Tôi hy vọng tất cả mọi người đều rời khỏi Ajax, nhưng Van der Sar và Overmars đã ở lại. Cruyff đã rất đau lòng trong những ngày tháng cuối đời vì điều đó", Jongkind nói.

Vài tháng sau khi bị phản bội, Cruyff qua đời vì bệnh ung thư. Tuy nhiên, di sản của ông tại Ajax đã bắt đầu nở hoa.

De Ligt sau những thăng tiến không tưởng ở đội trẻ đã trở thành đội trưởng trẻ nhất CLB. Van de Beek sau những ngày tập luyện đã trở thành tiền vệ công hay nhất nhì Hà Lan.

Quyền lực của Van der Sar hay Overmars tại Ajax cũng lớn dần, họ dần tái lập những quy chuẩn mà Cruyff đặt ra.

Ajax đang có cơ hội lớn để lọt vào chung kết Champions League. Ảnh: Getty.

Ajax đã không còn chơi phòng ngự phản công nữa. Thứ bóng đá cống hiến hấp dẫn của Cruyff đã quay trở lại với đội bóng mạnh nhất Hà Lan. Với nền tảng đó, Ajax dù không vô địch giải VĐQG, nhưng đã lọt vào tới trận chung kết Europa League 2017, và liên tục trình làng những gương mặt sáng giá khác như Frenkie De Jong, David Neres hay Onana.

Ajax có thể thắng Tottenham để tiến vào chung kết Champions League và vô địch, hoặc cũng có thể không. Song viễn cảnh nào cũng là quá thành công với đội bóng có ngân sách chỉ bằng số lẻ của những Barcelona, Real Madrid, Juventus hay Man United..

Khen ngợi Ajax bây giờ thì rất dễ, nhưng để nhìn ra tiềm năng, phát triển cầu thủ trẻ với mục tiêu chinh phục Champions League thì chỉ Cruyff mới làm được.

Ajax đã hồi sinh bằng những phép màu trong thời gian cuối đời của Cruyff như thế.