ACB chuyển sang mô hình 'gia đình trị'?

Từ mô hình quản trị đề cao tính độc lập, ACB đang có bước chuyển mang dáng dấp gia đình trong điều hành.

Đại hội đồng cổ đông năm 2007 của Ngân hàng TMCP Á châu (ACB) đã quyết định thành lập một HĐQT mới, đưa thêm các nhân tố độc lập vào HĐQT. Một số cổ đông sáng lập của ACB - những ông chủ thực sự - đã rút về hậu trường trong vai trò Hội đồng sáng lập.

Nhưng biến cố pháp lý xảy ra với một số nhân sự chủ chốt tại ACB đang làm thay đổi tất cả: Những nhân vật vướng vòng lao lý không thể khu biệt thành vấn đề của từng cá nhân, bởi phía sau đó là sự thay đổi trong định hình quản trị Ngân hàng: không phải là sự xuất hiện của một vài con người mới, mà dường như một mô hình quản trị mới đang bắt đầu hình thành ở ACB…

Từ mô hình độc lập...

Cho đến năm 2011, HĐQT của ACB gồm 11 thành viên, với nhiều tên tuổi uy tín. Dưới HĐQT là các ủy ban hội đồng chuyên sâu về từng lĩnh vực như xử lý rủi ro, nhân sự, tín dụng, quản lý tài sản có và nợ... Tháng 1/2011, Tổ nghiên cứu kinh tế vĩ mô tại ACB được thành lập do ông Lê Đức Thúy, nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước làm tổ trưởng. Tổ này có nhiệm vụ lập báo cáo định kỳ về kinh tế vĩ mô, đề xuất những vấn đề đáng quan tâm cho Ban lãnh đạo ACB và những đề xuất lớn để đóng góp với Nhà nước về chính sách kinh tế, ngân hàng… Ở ACB, để kiểm soát rủi ro hoạt động, việc xây dựng bộ máy Ban kiểm soát, trong đó có Ban kiểm toán nội bộ, đã thực hiện từ khi doanh nghiệp này chưa lên sàn.

Việc đưa ông Trần Hùng Huy lên làm Chủ tịch HĐQT ACB được một số chuyên gia tài chính cho rằng dường như gia đình ông Trần Mộng Hùng đang tiếp quản ngân hàng này.

Thực tế hoạt động trong 5 năm qua của ACB cho thấy, có giai đoạn nhiều ngân hàng gặp khó khăn, nhưng ACB vẫn “rủng rỉnh” tiền, đủ sức cho vay với lãi suất cao trên thị trường liên ngân hàng để thu lợi. Các con số lợi nhuận tăng trưởng cao, đều đặn trong các năm của ACB đã củng cố thêm sự thành công của mô hình quản trị hiện đại, thêm niềm tin cho cổ đông và công chúng đầu tư vào ACB.

Nhưng khi vụ việc ông Nguyễn Đức Kiên và ông Lý Xuân Hải vỡ lở, thì mô hình quản trị mà ACB dày công xây dựng từ năm 2007 cũng bắt đầu bục vỡ. Ngày 19/9 vừa qua, cùng lúc 3 thành viên HĐQT ACB công bố từ nhiệm, như đặt một dấu hỏi lớn cho bước đi tiên phong, tôn trọng trí tuệ, sự độc lập, khách quan trong công tác quản trị tại ACB.

Theo ACB, các thành viên từ nhiệm có liên quan đến việc phê chuẩn cho ông Lý Xuân Hải (nguyên Tổng giám đốc ACB) ủy thác cho 19 nhân viên thực hiện việc nhận 718 tỷ đồng của Ngân hàng để gửi vào một ngân hàng khác. Để thay thế cho các nhân vật trên, HĐQT ACB đã “tạm bầu” 3 chức danh mới, trong đó chính con trai cổ đông sáng lập Trần Mộng Hùng là Trần Hùng Huy được đặt ở vị trí Chủ tịch HĐQT Ngân hàng này.

... đến mô hình quản trị mang dáng dấp gia đình

Với việc Trần Hùng Huy, một nhân vật sinh năm 1978 tiếp quản vị trí lãnh đạo cao nhất ACB, nhiều nhà phân tích tài chính đặt câu hỏi: Dường như gia đình ông Trần Mộng Hùng đang tiếp quản ACB? Trong giới lãnh đạo cấp cao ngành ngân hàng, ông Huy là Chủ tịch HĐQT Ngân hàng TMCP thứ hai ở Việt Nam tuổi 3x.

HĐQT ACB hiện còn 7 người, trong đó có 2 người nhà của ông Trần Mộng Hùng (vợ - bà Đặng Thu Thủy, vào HĐQT ACB từ 26/4/2011; con trai Trần Hùng Huy, giữ vị trí Chủ tịch HĐQT ACB từ 19/9/2012); 3 người nước ngoài, 1 người nguyên là Thứ trưởng Bộ Thương mại và 1 người hiện là Phó tổng giám đốc ACB.

“Vào làm việc tại ACB từ năm 2002, sau 4 năm, ông Trần Hùng Huy đã được bầu vào HĐQT khi mới 29 tuổi đã cho thấy một dấu hiệu của “yếu tố gia đình” trong quản trị ACB. Tuy nhiên tại thời điểm đó, ACB có nhiều lãnh đạo năng lực, uy tín và độc lập nên yếu tố này không thể hiện rõ nét. Sau những biến cố vừa qua, yếu tố gia đình đã dần hiện rõ khiến ACB có thể mất ưu thế “khách quan”, vốn là điểm khác biệt của ACB so với các ngân hàng TMCP trước đây”, Khối Tư vấn đầu tư SSI nhận xét.

Về tài sản, theo báo cáo chính thức và chưa thực sự cập nhật, Khối Tư vấn đầu tư SSI ước tính, ông Trần Mộng Hùng và gia đình đang sở hữu khoảng 65 triệu cổ phiếu ACB, tương đương 6,9% lượng cổ phiếu đang lưu hành.

Trong quan điểm của ông Trần Mộng Hùng thì: “Ngân hàng chỉ có thể quản lý tốt nếu đội ngũ lãnh đạo và nhân viên có tài năng, có bản lĩnh, có văn hóa và có đạo đức. Yếu tố con người là cực kỳ quan trọng và là chủ thể của thành công hay thất bại”. Là người đầu tiên góp sức sáng lập ACB và trực tiếp định hướng, chỉ đạo Ngân hàng này từ khi còn sơ khai cho đến năm 2008 mới rời cương vị điều hành, những việc xảy ra ở ACB đang là một nỗi đau không nhỏ với vị Chủ tịch Hội đồng sáng lập.

Ông Trần Mộng Hùng thừa nhận: “Vừa qua, từng thời điểm, dưới một số tác động của một vài cá nhân, kế hoạch phát triển ngắn hạn có thể chệch hướng chiến lược”. Phải chăng, vì yếu tố con người, nguyên nhân gây “chệch hướng chiến lược” này nên để chấn chỉnh lại, vị Chủ tịch già đã chọn nhân tố mới là con trai ruột của mình vào vị trí lãnh đạo cao nhất ACB?

Tương lai ACB sẽ ra sao dưới thời lãnh đạo của Chủ tịch mới vẫn còn là câu hỏi ngỏ, nhưng rõ ràng là tại ACB, việc một vài cá nhân vướng vòng lao lý không thể “quên đi” như vấn đề của riêng các cá nhân, mà lớn hơn, đó chính là sự thay đổi trong mô hình quản trị một ngân hàng - một mô hình vốn được coi là chuẩn mực, là hiện đại, nay đang bị “loạn màu” trong mắt nhà đầu tư.

Theo Đầu Tư Chứng Khoán