Một ngày cuối tháng 6, ngay trước khi mặt trời ló rạng, đoàn xe chở cảnh sát trưởng Mexico City, ông Omar Garcia Harfuch, đang đi chầm chậm trên đại lộ Reforma nổi tiếng, xuyên qua khu phố sang trọng nhất thủ đô, nơi đặt tư gia của các đại sứ, bộ trưởng, thành viên nội các và nhiều nhà tài phiệt.
Bất ngờ, hàng chục tay súng xuất hiện với những khẩu Barret bán tự động và xả đạn vào đoàn xe của ông Garcia.
 |
400 phát đạn
Chiếc Chevrolet Suburban bọc thép của ông bị bắn hơn 400 phát đạn, và bản thân cảnh sát trưởng cũng dính 3 viên vào người. Ông Garcia thoát chết và thậm chí còn đủ sức đăng một số dòng tweet khi đang được cấp cứu ở bệnh viện.
Cảnh sát trưởng nói ông biết rõ ai là người đứng sau vụ ám sát hụt này: Jalisco New Generation - băng đảng ma tuý nguy hiểm nhất đất nước, tổ chức mà các quan chức của DEA coi là mối đe doạ tội phạm lớn nhất với nước Mỹ.
Hiện tại, Jalisco New Generation thống trị ngành buôn bán fentanyl và ma tuý đá ở Mexico, và nó đã trở thành băng đảng quyền lực nhất đất nước, lấn át cả băng Sinaloa của ông trùm Joaquin "El Chapo" Guzman, người đang ngồi bóc lịch ở Mỹ.
So với các băng đảng đối thủ khác, Jalisco New Generation để lại dấu ấn bằng việc tấn công trực diện vào lực lượng an ninh và các quan chức nhà nước của Mexico, khiến nó trở thành mối đe doạ an ninh lớn nhất với sự ổn định đôi khi khá mong manh của quốc gia này.
Chỉ tính riêng tại bang Jalisco, sân nhà của tổ chức tội phạm này, băng JNG đã giết hại hơn 100 công chức, bao gồm các quan chức liên bang, tiểu bang và một nghị sĩ.
Tháng 6 vừa qua, các tay súng của băng đảng đã giết chết một thẩm phán liên bang và vợ ông. Giờ đây, các nhà phân tích dự đoán rằng vụ tấn công vào đoàn xe của cảnh sát trưởng Mexico City cho thấy JNG sẽ tiếp tục một chiến dịch quy mô lớn để reo rắc nỗi kinh hoàng.
 |
| Jalisco New Generation đã sát hại hơn 100 viên chức ở bang Jalisco của Mexico. Đây là hình ảnh lực lượng liên bang ở Jalisco hồi tháng 6/2019. Ảnh: WSJ. |
"Những người này có đủ đạn dược và tiền bạc để thách thức nhà nước Mexico. Jalisco New Generation là mối đe doạ cấp bách nhất với an ninh quốc gia của Mexico", ông Renato Sales, uỷ viên an ninh quốc gia từ năm 2015-2018, nhận định.
Chính quyền Mexico cho biết thông tin từ các cuộc điện thoại được cảnh sát tiếp cận gần đây cho thấy băng đảng này đang có một danh sách các mục tiêu để ám sát, bao gồm những quan chức chính phủ hàng đầu.
Ông Garcia Harfuch, cảnh sát trưởng Mexico City, nằm trong số này, bên cạnh đó còn có Enrique Alfaro, Thống đốc bang Jalisco, nơi thủ phủ của nó - Guadalajara - là thành phố lớn thứ 2 của Mexico.
"Đây là ví dụ cho thấy thách thức mà chính quyền Mexico đang phải đối mặt. Chúng ta đang có những mối đe doạ với thể chế", ông Alfaro phát biểu trong một cuộc phóng vấn trên đài phát thanh hồi tuần trước, tiết lộ rằng giới chức đã cảnh báo về việc ông nằm trong danh sách ám sát của JNG.
Cũng trong tuần trước, các tay súng đột nhập vào một trung tâm cai nghiện ở thành phố Irapuato nằm ở bang miền Trung Guanajuato, giết chết 28 người. Bang Guanajuato là điểm đến ưa thích của những người Mỹ sau khi về hưu, cũng như là nơi tập trung những nhà máy lắp ráp ôtô lớn nhất Mexico.
 |
| Lực lượng vệ binh quốc gia Mexico với trang bị tận răng đi tuần tra trên đường phố bang Guanajuato, trong bối cảnh bạo lực gia tăng ở bang này vì tranh giành địa bàn giữa băng Jalisco New Generation và các băng nhóm địa phương. Ảnh: AP. |
Đến lúc này, nó đã trở thành chiến trường đẫm máu nhất ở Mexico, trong bối cảnh JNG đang tranh giành sự kiểm soát thị trường xăng dầu lậu trị giá 3 tỷ USD với các băng nhóm địa phương. Vụ tấn công vào trung tâm cai nghiện vẫn đang được điều tra.
Jalisco New Generation đã trở thành mục tiêu số 1 của Cơ quan Phòng chống Ma tuý Mỹ (DEA), với phần thưởng 10 triệu USD cho người cung cấp thông tin để phục vụ việc bắt giữ thủ lĩnh của nhóm - Nemesio Oseguera.
Xuất thân là một cảnh sát địa phương, Oseguera từng có thời gian ngồi tù ở California vì buôn bán heroin, trước khi trở thành ông trùm quyền lực nhất Mexico vào lúc này. Người đàn ông được cho là đang lẩn trốn ở các dãy núi phía nam bang Jalisco.
Báo cáo năm 2019 của DEA cho thấy JNG có các địa điểm phân phối ma tuý ở Los Angeles, New York, Chicago, Houston và Atlanta. Bộ Tư pháp Mỹ coi JNG là "băng đảng được vũ trang tốt nhất của Mexico".
Chiến dịch báo thù mới chỉ bắt đầu?
Đối với những ai quen thuộc với cuộc chiến chống ma tuý kéo dài hàng thập kỷ qua ở Nam Mỹ, những gì đang diễn ra ở Mexico làm người ta liên tưởng đến làn sóng khủng bố kinh hoàng mà ông trùm Pablo Escobar đạo diễn vào cuối thập niên 1980, khi băng Medellin tuyên chiến với chính phủ Colombia bằng việc ám sát các chính trị gia, nhà báo, bắn rơi máy bay và đặt bom tại các trung tâm thương mại ở Bogota.
Tuy nhiên các chuyên gia cho rằng JNG vẫn chưa tới mức độ sẽ tấn công vào dân thường để gây sức ép lên chính phủ.
"Chúng ta vẫn đang đối phó với những tên tội phạm muốn kiếm tiền, chứ không phải những tên khủng bố ma tuý muốn áp đặt sự hiện diện chính trị. Chúng ta nên làm tất cả để cải thiện chương trình phòng chống tội phạm, để không phải tạo ra một chương trình chống khủng bố trong tương lai", ông Manelich Castilla, cựu giám đốc cảnh sát liên bang Mexico, nhận định.
Nhưng rõ ràng là Jalisco New Generation đang ngày càng trở nên hung bạo hơn.
Ngay từ những ngày đầu thành lập, băng đảng chưa từng ngại đụng chạm với chính phủ Mexico. Vào năm 2015, các tay súng của JNG đã bắn rơi một trực thăng của không quân Mexico bằng súng phóng lựu, khiến 8 binh sĩ và một nữ cảnh sát thiệt mạng. Đây là lần đầu tiên máy bay quân sự của Mexico bị tội phạm bắn rơi.
 |
| Tuần đầu tháng 7, các tay súng sát hại 28 người tại một trung tâm cai nghiện ở thành phố Irapuato ở bang Guanajuato. Ảnh: Reuters. |
JNG giờ đây hiện diện ở 27/32 bang của Mexico, dù chỉ có mặt ở 16 bang vào năm 2015, theo thông tin tình báo của chính phủ. Mặc dù các băng đảng đối thủ đã yếu đi do xung đột nội bộ, JNG vẫn có sự ổn định trong hàng ngũ lãnh đạo.
Băng đảng này được biết đến với việc áp dụng các chiến thuật đào tạo và chiến đấu bán quân sự. Trong đợt truy quét ở vùng núi bang Jalisco, quân đội Mexico phát hiện các thành viên của băng tự độ lại các thiết bị súng trường theo ý muốn của riêng mình. Chính quyền cũng tìm thấy bản dịch tiếng Anh của cuốn Binh pháp Tôn Tử.
Một số nhà phân tích tin rằng JNG chỉ đang phản ứng với những động thái gần đây của chính phủ Mỹ và Mexico. Hồi tháng 2, Ruben Oseguera, con trai 30 tuổi của thủ lĩnh Nemesio đã được dẫn độ sang Mỹ sau khi phải ngồi tù từ năm 2015. Bộ trưởng Tư pháp Mỹ William Barr đã ưu tiên việc dẫn độ các thành viên băng đảng Mexico sang Mỹ để xét xử.
 |
| Ông Jeff Sessions, cựu bộ trưởng tư pháp Mỹ, công bố phần thưởng 10 triệu USD cho thông tin dẫn đến việc bắt giữ ông trùm Nemesio Oseguera của băng Jalisco New Generation. Ảnh: Reuters. |
Vị thẩm phán liên bang và vợ bị giết hồi tháng 6 ở bang Colima, bên cạnh bang Jalisco, có liên quan trực tiếp đến quá trình buộc tội Ruben Oseguera.
Bộ Tài chính Mexico hồi tháng 6 cũng tuyên bố đã đóng băng hơn 2.000 tài khoản ngân hàng có liên quan đến băng JNG. Trước đó vào tháng 3, chính quyền Mỹ cũng cho biết đã bắt giữ hơn 600 người trên khắp đất nước do có liên quan đến băng đảng này.
"Tôi cảm thấy băng Jalisco đang mở ra chiến dịch báo thù cho những tổn thương mà nó cảm thấy phải chịu đựng. Chúng ta đang ở giai đoạn đầu của một làn sóng tàn sát và ám sát cảnh sát cũng như các quan chức tư pháp. Đó là một phần chiến lược của họ nhằm thể hiện sức mạnh với chính phủ", ông Eduardo Guerrero, một chuyên gia an ninh ở Mexico, nhận định.
