Điều tra vụ cháy tại quán karaoke An Phú ở TP Thuận An làm 32 người thiệt mạng, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bình Dương đã khởi tố vụ án Vi phạm về quy định phòng cháy chữa cháy theo Điều 313 Bộ luật Hình sự 2015.
Theo cơ quan chức năng, vụ cháy quán karaoke An Phú xảy ra lúc 20h15 ngày 6/9. Đám cháy bùng phát tại tầng 2 rồi nhanh chóng lan rộng làm 32 người thiệt mạng (17 nam, 15 nữ) và nhiều người khác bị thương.
Sau khi cơ quan công an khởi tố vụ án để điều tra, những tình huống pháp lý nào có thể xảy ra? Và ai có thể phải chịu trách nhiệm đối với hậu quả xảy ra?
 |
| Quán karaoke An Phú sau khi xảy ra hoả hoạn. Ảnh: Quỳnh Danh. |
Yếu tố cấu thành tội phạm
Trích dẫn Điều 143 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, luật sư Nguyễn Minh Long (Giám đốc Công ty Luật Dragon) cho biết cơ quan điều tra có quyền khởi tố vụ án hình sự để điều tra khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm. Việc xác định dấu hiệu tội phạm dựa trên những căn cứ như tố giác của cá nhân; tin báo của cơ quan, tổ chức, cá nhân; tin báo trên phương tiện thông tin đại chúng hay cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm...
Ông Long cho biết việc khởi tố vụ án chỉ diễn ra khi nhận thấy có dấu hiệu hình sự. Tuy nhiên, để có thể xác định trách nhiệm hình sự cụ thể của các cá nhân trong vụ việc, cần làm rõ hành vi của họ có đủ các yếu tố cấu thành tội Vi phạm về quy định phòng cháy chữa cháy theo Điều 313 Bộ luật Hình sự 2015 hay không.
Thứ nhất, về yếu tố chủ thể, chủ thể của tội phạm này là cá nhân và có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự. Chủ cơ sở kinh doanh karaoke là một cá nhân, được xác định có đầy đủ năng lực nên thỏa mãn điều kiện về mặt chủ thể của cấu thành tội phạm.
Thứ hai, về mặt khách thể, tội danh này nằm trong nhóm tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng tại Chương XXI Bộ luật Hình sự 2015. Do đó, khách thể của tội phạm sẽ là an toàn về xã hội. Trong trường hợp này, nhiều người bị xâm phạm về tính mạng dẫn đến sự mất an toàn trong xã hội nên vụ án đã thỏa mãn dấu hiệu về mặt khách thể của cấu thành tội phạm.
Thứ ba, về mặt khách quan, mặt khách quan của tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội thực hiện bằng phương pháp hành động hoặc không hành động. Trường hợp này, mặt khách quan có thể là hành vi không hành động của chủ cơ sở về việc không thực hiện đúng quy định về PCCC mà pháp luật quy định dẫn đến việc tính mạng của nhiều người bị xâm phạm. Với cơ sở kinh doanh dịch vụ karaoke, đã có những văn bản quy định về PCCC quy định rõ ràng và nhiệm vụ của chủ doanh nghiệp là phải thực hiện đúng, đủ để tránh hậu quả xảy ra. Những quy định về này được quy định tại Điều 4 Nghị định 54/2019/NĐ-CP và Điều 42 Nghị định 96/2016/NĐ-CP của Chính phủ.
Dựa trên thông tin hiện có, diện tích mặt sàn của cơ sở lên đến 1.500 m2, cao 3 tầng nên sẽ thuộc danh mục công trình tại Phụ lục V Nghị định 136/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật PCCC và luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật PCCC. Công trình thuộc Phụ lục V phải đảm bảo điều kiện an toàn về PCCC quy định tại Điều 5 của Nghị định này.
Quá trình điều tra, nếu cơ quan hữu quan phát hiện có hành vi thực hiện chưa đúng của chủ cơ sở karaoke trong quy trình PCCC như đã nêu ở trên dẫn tới hậu quả xảy ra thì hành vi của chủ cơ sở kinh doanh karaoke đã thỏa mãn với dấu hiệu về mặt khách thể của cấu thành tội phạm.
Thứ tư, về mặt chủ quan, mặt chủ quan của tội danh này là những biểu hiện bên trong của tội phạm bao gồm dấu hiệu lỗi, động cơ, mục đích của tội phạm. Đối với tội Vi phạm quy định về PCCC, lỗi được xác định là cố ý, tức nếu chủ cơ sở kinh doanh karaoke cố ý không thực hiện theo đúng quy định về an toàn PCCC mà đã được cơ quan hữu quan phổ biến, hướng dẫn thì thỏa mãn dấu hiệu về mặt chủ quan của tội phạm.
Từ những phân tích trên, luật sư Long cho biết nếu hành vi của chủ cơ sở kinh doanh karaoke thỏa mãn cả 4 yếu tố cấu thành tội phạm thì người này và các cá nhân liên quan có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Vi phạm quy định về PCCC quy định tại Điều 313 Bộ luật Hình sự 2015.
 |
| Cơ sở karaoke được xây kiên cố khiến lực lượng chức năng gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận hiện trường, giải cứu nạn nhân. Ảnh: Duy Hiệu. |
2 tình huống pháp lý có thể xảy ra
Theo luật sư Long, công an đã khởi tố vụ án nhưng việc không xác định được bị can cũng có thể xảy ra nếu không đủ chứng cứ kết tội. Do đó, vụ việc này có thể xảy ra 2 tình huống pháp lý như sau:
Thứ nhất, cơ quan chức năng xác định được bị can trong vụ án. Trường hợp này, hành vi của chủ cơ sở karaoke đã thoả mãn 2 yếu tố về mặt chủ thể và khách thể của tội phạm theo Điều 313 Bộ luật Hình sự 2015. Để có thể khởi tố bị can, cần xác định hành vi của họ đáp ứng 2 yếu tố cấu thành tội phạm còn lại là mặt chủ quan và khách quan, tức xác định được lỗi cố ý của chủ cơ sở kinh doanh karaoke trong việc thực hiện quy định PCCC.
Bên cạnh đó, những cá nhân khác cũng có thể phải chịu trách nhiệm hình sự nếu được xác định có trách nhiệm liên quan tới vụ hoả hoạn.
Thứ hai, trường hợp không đủ căn cứ kết tội các cá nhân trong vụ hoả hoạn, viện kiểm sát cùng cấp mà ở đây là VKSND tỉnh Bình Dương có thể ra quyết định đình chỉ vụ án hình sự. Trách nhiệm bồi thường dân sự cho nạn nhân (nếu có) sẽ được giải quyết theo quy định về giải quyết bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng trong Bộ luật Dân sự 2015.
