Sự kiện vô tình khiến cuốn sách ế bỗng bán chạy sau 20 năm

Carey Mulligan trong vai Daisy và Leonardo DiCaprio đóng vai Jay Gatsby trong phim The Great Gatsby. Ảnh: Emaze.

Tới nay, Đại gia Gatsby đã bán được hơn 25 triệu bản trên toàn cầu, liên tục in mới mỗi năm, nằm trong danh sách 100 tiểu thuyết hay nhất mọi thời đại của The Observer. Nhưng khi Fitzgerald còn sống, cuốn sách lại đem tới niềm day dứt cho ông.

Bước ngoặt bất ngờ

Những năm 1920, Francis Scott Fitzgerald là nhà văn triển vọng với hai cuốn tiểu thuyết thành công: Bên này địa đàng, Đẹp và đáng nguyền rủa. Nhưng ông vẫn được kỳ vọng viết ra một tác phẩm ấn tượng hơn.

Năm 1925, tiểu thuyết Đại gia Gatsby xuất bản. Lấy bối cảnh ở Long Island (Mỹ), cuốn sách nói về triệu phú bí ẩn Jay Gatsby với nỗi ám ảnh mong nối lại tình xưa với người đẹp Daisy qua lời kể chuyện của nhân vật Nick Carraway.

Hy vọng lớn, thất vọng nhiều. Cuốn sách nhận nhiều lời khen ngợi của giới phê bình nhưng chỉ bán được 21.000 bản, con số nhỏ bé với ngôi sao đang lên như Fitzgerald.

Bản in đầu tiên của sách có bìa ấn tượng do họa sĩ Francis Cugat thiết kế. Ảnh: Peter Harrington.

Nhà văn người Mỹ qua đời năm 1940 trong nỗi thất vọng về khả năng sáng tác của mình. Sách ế được chất trong kho của nhà xuất bản.

Trớ trêu thay, không lâu sau sự ra đi của Fitzgerald, công chúng lại say mê Đại gia Gatsby.

Trong Thế chiến II, một nhóm nhà xuất bản, hãng sản xuất giấy, biên tập viên họp mặt ở New York, Mỹ. Họ chọn hơn 1.000 tên sách khác nhau, in cả triệu bản gửi cho binh lính Mỹ đóng quân ở nước ngoài và các tù nhân chiến tranh, trong số đó có cuốn Đại gia Gatsby.

Theo NPR, tác phẩm nhanh chóng được nhiều người yêu thích. Tới năm 1945, 123.000 bản được phát hành. Sách được đưa vào giảng dạy trong trường trung học ở Mỹ. Trong những năm 1950, Đại gia Gatsby vẫn bán rất chạy. Đến năm 1960, tác phẩm của Fitzgerald được đánh giá là một trong những tiểu thuyết vĩ đại nhất của Mỹ.

Lý do của sự hồi sinh

Nhà văn Cristina Hartmann giải thích lý do Đại gia Gatsby bỗng được yêu thích: “Những người cùng thời với Fitzgerald không hiểu được bản chất của cuốn tiểu thuyết - châm biếm sâu cay thói đạo đức giả của thời đại Jazz hoang phí - bởi vì họ đã quá quen thuộc với điều đó. Đôi khi các tác phẩm không được công nhận cho đến khi chúng ta có đủ khoảng cách và thời gian để đánh giá”.

Leonardo DiCaprio là người đóng vai Jay Gatsby trong bộ phim The Great Gatsby công chiếu năm 2013. Theo Daily Times, tài tử người Mỹ cũng có những suy nghĩ khác nhau về nhân vật này ở từng độ tuổi. Khi 15 tuổi, DiCaprio thấy Gatsby là “người đàn ông lãng mạn vô vọng chỉ yêu một người phụ nữ và cố tạo ra khối tài sản khổng lồ để có thể nắm tay cô ấy một cách trân trọng”.

Khi đọc lại lúc đã trưởng thành, DiCaprio thấy cuốn sách rất hấp dẫn. Tác phẩm mang nhiều sắc thái, trung tâm là một người đàn ông trống rỗng đang tìm kiếm ý nghĩa nào đó trong cuộc đời mình. “Anh ấy gắn bó với một tàn tích được gọi là Daisy. Cô ấy là một ảo ảnh. Tôi thấy ấn tượng với nỗi buồn của anh ấy và tôi đã nhìn anh ấy thực sự khác”, DiCaprio nói.

Nhà phê bình sách Maureen Corrigan cũng có sự thay đổi cảm nhận giống DiCaprio. Khi là nữ sinh trung học, cô chỉ thấy đó là một cuốn sách không thu hút, kể về người giàu, không có các nhân vật nữ đáng yêu. Nhưng tới giờ, cô đã đọc Đại gia Gatsby hơn 50 lần, thậm chí còn viết một tác phẩm lý giải tại sao cuốn sách có sức sống lâu dài tới vậy.

Nhà văn Fitzgerald và vợ, Zelda. Ảnh: Marginalian.

Cảm hứng từ chuyện tình của tác giả

Trong truyện, Gatsby - một người có xuất thân bình dân, từng có quãng thời gian mặn nồng với Daisy. Nhưng cô đã quyết định lấy Tom cùng đẳng cấp xã hội. Sau 5 năm, Gatsby trở nên giàu có bất thường, mua dinh thự xa hoa có hướng nhìn sang nhà của Daisy và tổ chức tiệc hàng đêm, mong chờ ngày gặp lại người yêu cũ.

Cốt truyện rõ ràng được lấy cảm hứng từ mối tình lãng mạn thời trẻ của tác giả Fitzgerald với quý cô thượng lưu Ginevra King và những bữa tiệc náo nhiệt mà ông tham dự ở Long Island vào năm 1922.

Hai người yêu nhau say đắm nhưng gia đình của Ginevra công khai ngăn cản vì Fitzgerald thuộc tầng lớp thấp hơn. Cha cô thẳng thừng: “Những cậu trai nghèo không nên nghĩ đến việc kết hôn với các cô gái giàu có". Sau đó, Ginevra cưới một doanh nhân.

Fitzgerald gia nhập quân đội giữa Thế chiến I. Khi đóng quân tại Alabama, Fitzgerald gặp Zelda, một thiếu nữ miền Nam 17 tuổi hoạt bát. Cô gái muốn trì hoãn cuộc hôn nhân cho tới lúc người yêu có tài chính ổn định.

Thành công với tư cách nhà văn, Fitzgerald cưới Zelda và chuyển đến Long Island. Cuốn Bên này địa đàng đã thành công ngay lập tức và cặp vợ chồng trở thành những người nổi tiếng chỉ sau một đêm. Cả hai đều say mê lối sống xa hoa, chi tiêu vượt quá khả năng cho các chuyến du lịch, tiệc tùng.

Cuộc sống vợ chồng có nhiều cãi vã, Fitzgerald nghiện rượu còn Zelda liên tục phải nhập viện. Fitzgerald qua đời năm 1940 khi mới 44 tuổi sau cơn đau tim, vợ ông mất sau đó 8 năm, khi 47 tuổi.