Hầu hết chúng ta đều mắc một trong hai chứng rối loạn: chứng ôm đồm, hoặc chứng đổ lỗi. Khi gặp rắc rối, người ôm đồm sẽ tự cúi đầu nhận lỗi, còn người đổ lỗi thì cho rằng lỗi tại thế gian. Những biểu hiện của sự ôm đồm hay đổ lỗi đã gieo mầm từ thuở ấu thơ. Ví dụ, những đứa trẻ có khuynh hướng “đổ thừa”, như khi hai anh em đánh nhau và bị bắt phạt, đứa này sẽ đổ cho đứa kia gây sự trước còn mình chỉ phản kháng lại thôi.

Ngoài ra, mọi đứa trẻ đều ít nhiều có thói ôm đồm, các bé, dù chưa đủ lớn để hiểu mọi sự, sẽ nghĩ mình làm sai khi có những điều không hay trong gia đình. Như những đứa trẻ khi bị cha mẹ ghẻ lạnh thường sẽ nghĩ do mình “không đủ ngoan” nên không được yêu thương, chứ hiếm khi hờn trách mẹ cha, hay như khi các chàng trai cô gái mới lớn mà chưa có thành tựu gì trong thể thao hoặc thậm chí trong tình trường như vài đứa bạn có chút tài lẻ, thì sẽ tự ti.

Cha mẹ hoàn toàn có thể hỗ trợ con cái để hiểu được đâu là vấn đề mình cần phải chịu trách nhiệm. Trong những năm tháng con trẻ lớn lên, sẽ có vô vàn cơ hội để chỉ bảo cho đứa con rằng không được trốn tránh trách nhiệm, hoặc trấn an và xác nhận những tình huống không phải do lỗi của chúng. Thế nhưng, như tôi đã nói, để nắm bắt được những cơ hội này, cha mẹ phải nhạy cảm để biết được con cần gì, sẵn sàng dành thời gian để chịu khó giải quyết vấn đề cùng con. Và tất nhiên, việc này đòi hỏi tình yêu và trách nhiệm thích đáng.

Tuy nhiên, có không ít cha mẹ thậm chí cản trở quá trình trưởng thành này của con, điều này còn tệ hại hơn cả việc bỏ bê. Với xu hướng nhận trách nhiệm, những người ôm đồm thường là những bậc phụ huynh tốt, miễn là họ đừng quá bao đồng nhận lấy cả những trách nhiệm không cần thiết ngoài xã hội đến mức không còn sức lực để chu toàn trách nhiệm với những đứa con.

Trái lại, những người đổ lỗi lại dễ trở thành những bậc phụ huynh tai hại, dạy hư con cái một cách vô tâm. Mà khổ đau nhất chính là những đứa con có cha mẹ đổ lỗi, những người trốn tránh mọi trách nhiệm trong cuộc sống, kể cả trách nhiệm nuôi dạy con họ cũng không làm tròn. Họ thoái thác với hàng trăm lý cớ.

Khi con cái phạm lỗi hoặc gặp khó khăn ở trường, họ mặc nhiên đổ lỗi cho thầy cô hoặc đổ thừa trẻ khác “làm hư” con mình. Thái độ sống vô trách nhiệm này rồi đây sẽ trở thành tấm gương cho con cái họ sau này noi theo và lớn lên thành thế hệ đổ lỗi tiếp theo.

Tệ hơn, có những bậc cha mẹ thậm chí còn đổ trách nhiệm về cuộc đời thất bại của mình lên đầu con cái. Ngặt nỗi, con trẻ làm sao mà đủ khả năng phân định rạch ròi những lời lẽ ấy, nên chúng chỉ có thể chấp nhận mình là nguồn cơn khổ đau của cha mẹ, và rồi lớn lên trở thành những người mắc chứng ôm đồm.